İdari Yargıda Islah Kurumu

Herkese iyi günler.İdari yargılamada ıslah yapmamız nümkün mü bunu öğrenmek istiyorum.() Tam yargı davasında bilirkişi raporuna göre müddeabihi arttırabiliyormuyuz.İnternette araştırdım fakat çelişkili ifadeler var ve sorduğum kişilerden net bir cevap alamadım.Bu hususta kesin bilgilerinizi ve varsa bildiğiniz Danıştay İçtihatlarını paylaşırsanız sevinirim.Herkese teşekkürler.

Öncelikle kendi görüşümü söyleyeyim:

İdari yargılama usulü kanunun 31 maddesi tahdidi olarak hangi hallerde hukuk usulü muhakemeleri kanuna gidiliceğine hükmetmiş. Bunlar arasında Islah kurumu bulunmamaktadır.Yani kanaatimce idari yargıda ıslah mümkün değil. Zatem müddeabihin değerinin artırılması kesinlikle mümkün değil.Çünkü süre sorunu var.Ayrıca, idari yargılama; süre sorunu, yargılama usulü, yargılamanın konusu gibi yapısı nedeniyle özellik arz eden bir yargılama dalıdır.

Danıştay'ın son yıllarındaki içtihatlarına baktım ama bu konuda bir kararına rastlamadım. Olsa bile danıştay dergisine almamışlar ya da ben kaçırmış olabilirim

Gerekli araştırmayı yapmışsanız zaten AYİM'in kaarlarına rastlamışınızdır. Ben yine de paylaşmak istiyorum. AYİM, idari yargıda ıslah mümkün diyor.





ÖZETİ:Idari yargida islah müessesine , yargilamanin yenilenmesi asamasinda da basvurulabilir.


Davaci vekili Av.M. ............... tarafindan verilerek 3 HAZIRAN 1988 tarihinde kayda geçen dava dilekçesi, Davali Idarenin cevabi cevap layihasi ve 9 MART 1989 günlü dilekçelerinde Davacinin Istiklal harbine katildigini; Milli Savunma Bakanligi Arsiv Müdürlügünün 23 NISAN 1988 gün ve 4063-10- 88 evrak inceleme (1717) 1170 sayili yazilarinda, Davacinin 4 firka 40 nci Alay 1 nci Tabur erlerinden oldugunun ve 26 AGUSTOS 1337 de Mangal tepede yaralanarak 4 ncü Firka Sihhiye Bölügüne sevk edildiginin öngörüldügünü; Davacinin firarina dair herhangi bir bilgi bulunmadigini; Istiklal Madalyasi Berati verilmesi gerekli iken, terhisine dair bir kayit bulunmadigi gerekçesiyle taleplerini reddeden Davali Idareye ait islemin hukuka aykiri oldugunu; Davanin mükerrer bir dava sayilamayacagini; zira, daha önce reddedilen davanin tarafi ve konusu ayni olmakla birlikte, davalarini dayandigi sebep ve vakianin birbirinden farkli bulundugunu; ilk davada kararin dayanagi olan hususlarin disinda, bir baska belge ve kanit üzerine bu davayi açtiklarini; esasen yeni davanin yargilamanin yenilenmesinden ibaret bulundugunu; 21 EYLÜL 1988 tarihli dilekçelerini islah ettiklerini; yargilamanin yenilenmesi talebinin kabulü ile ilk hükmün kaldirilarak islemi iptaline karar verilmesini talep ve dava etmistir.

Davaci vekili 9 MART 1989 tarihli dilekçesi ile, dava dilekçesini islah ederek, davayi ‘ Yargilamanin yenilenmesi davasi haline dönüstürmek istemistir.

Islah, "Taraflardan birisinin yapmis oldugu bir usul islemin , tamamen veya kismen düzeltmesidir" seklinde tanimlanabilir.

(Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Md83; Prof.Dr. ............... Hukuk Muhakemeleri Usulü, Dördüncü Bsk., Ankara 1982, Cilt 111, 5:2793; Doç.Dr. ............... Medeni Yargilama Hukukunda Islah, 1982, S:26) Hukuk yargilamasinda Islah: talep prensibi, yani davanin taraflarinca yürütülüp, dava malzemesinin taraflarca hazirlanmasi ilkesinin bir geregi, buna karsilik iddia ve savunmanin teksifi, degistirilip genisletilemeyecegi yasaginin bir ayricaligi (istisnasi) 'dir. (Prof.Dr. ...............- Ayni eser,: 2926; Doç.Dr. ............... - Ayni eser S:23-26). Hukuk Yargilamasinin amaci; gecikilmeden, basit ve ucuz bir yargilama sonucunda adil bir kararin verilmesini saglamaktir. Yapilmis bir usul islemini tamamen veya kismen düzelterek yargilamanin devamina olanak saglamasi nedeniyle islahin, yargilamanin genel amacina hizmet ettigi, taraflarin yararina oldugu söylenebilir. Islahin konusu, taraflarin yapmis oldugu usul islemlerinin düzeltilmesidir. Bu husus, "iki taraftan her biri usule müteallik olarak yaptigi muameleyi tamamen veya kismen islah edebilir" hükmünü içeren Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanununun 83 ncü maddesinden anlasilmaktadir. Su hale göre islah edilecek husus, sadece taraflarin yaptiklari usul islemleridir. Uygulama ve ögretide davanin konusu da taraflarca yapilacak usul islemleri arasinda sayilmakta ve islah suretiyle degistirilebilecegi benimsenmektedir. (Prof.Dr. ...............- Ayni eser S:2821-2823; Doç.Dr. ...............- Ayni eser, S:145-182; Yargitay Birinci Dairesinin 9 EKIM 1979 gün ve 1056/2003 sayili; 26 MA YI5 1949 gün ve 3580/2493 sayili; 23 OCAK 1976 gün ve 332/622 sayili; Ikinci Dairesinin 10 MART 1978 gün ve 1486/1892 sayili; Dördüncü Dairesinin 3 KASIM 1978 gün ve 7674/4847 sayili; Yedinci Dairesinin 11 EKIM 1956 gün ve 8898/10123 sayili ilamlari ...)

Idari yargida islahin uygulanip, uygulanmayacagi tartismalidir. Nitekim Davali Idare Danistay kararlarini dayanak alip, idari yargida islahin kabul edilemeyecegini ileri sürerek, Davacinin islah isteminin reddedilmesini talep etmistir. Idari yargida islaha basvurulamayacagi görüsünü benimseyenlerin hareket noktasini, idari yargilama usulü ile ilgili düzenlemelerin, .Hukuk Muhakemeleri usulü Kanununa gönderme yapan hükümlerinde (2577 sayili Idari Yargilama Usulü Kanununun 31 nci, 1602 Sayili. Askeri Yüksek Idare Mahkemesi Kanununun 56 nci maddelerinde) islahtan söz edilmemis olmasi olusturmaktadir. Danistay Yedinci dairesinin 23 EYLÜL 1974 gün ve 1843/1630 sayili, Danistay On ikinci Dairesinin 4 SUBAT 1979 gün ve 3858/237 sayili kararlarinda da ayni espriden yola çikilmistir. Deginilen kararlarda 521 Sayili Danistay Kanununun 88 nci maddesinde "islah kurumunun öngörülmedigi" gerekçesiyle istemin reddedildigi anlasilmaktadir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa gönderme yapan 2577 sayili Idari Yargilama Usulü Kanununun 31 nci ve 1602 sayili kanunun 56 nci maddelerinde islahtan söz edilmemis olmasi, idari yargida islah yoluna gidilemeyecegi anlamina alinabilir mi? Sorunun cevabi, idari yargilama yasalarinin Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa. gönderme yapan hükümlerinin tadadi ve ayni zamanda tahdidi ya da tadadi olmakla birlikte sadece örnek verme, sinirlayici ve kayitlayici nitelikli hükümler olup olmadiklarinin belirlenmesinde aranabilir. 2577 Sayili Kanunun 31 nci maddesi 1 nci bendi ile 1602 sayili Kanunun 56 nci, maddelerinde; gönderme yapilan hususlar disindaki Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümlerinin idari yargida uygulanmayacagi, dolayisiyla bu hükümlerin tadadi ve tahdi olarak, ancak sayilan ilkelerin uygulanmasina olanak verdiklerine delalet edilebilecek bir ibareye rastlanmamaktadir. Oysa, ayni seyi 2577 sayili Kanunun 31 nci maddesi 2 nci bendinde düzenlenen ve vergi uyusmazliklari için yapilan gönderme yönünden söylemek mümkün degildir. Zira bu maddede ‘‘Yukaridaki fikra uyarinca Hukuk Usulü Kanununa atifta bulunulan haller sakli kalmak üzere vergi uyusmazliklarinin çözümünde. Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uygulanir" denilmek suretiyle, vergi uygulamalarinda: Idari Yargilama Usulü Kanununda bosluk bulunan hallerde 31/1 nci madde ile gönderme yapilan Hukuk Usulü Kanununun hükümlerine basvurulabilecegi; gönderme yapilanlarin disinda ise Vergi Usul Kanununa gidilecegi, belirtilerek, gönderme yapilan hallerin tahdidi oldugu vurgulanmistir.

Buradan varilan sonuç sudur: Idari Yargilama kanunlarinda bosluk bulunan hallerde, hukuk yargilamasina egemen olan ilkelerin bagdasirligi ölçüsünde idari yargida uygulanabilecekleri ve bunlardan yararlana bilinecegidir. Nitekim, ögretide "Hukuk usulünde islah kurumunun varligini hakli gösteren gerekçelerin idari yargilama hukuku içinde aynen geçerli oldugu belirtilerek, idari yargida islahin kabul edilmesinin kaçinilmazligi baskin görüs olarak savunulmaktadir. (Prof.Dr. ............... Ayni eser, S:2824; Doç.Dr. ...............- Ayni eser, S:304-308; ............... - Danistay Muhakeme Usulü, Ankara 1965, S:25; ...............Idare Hukuku ve Idari Yarginin Bazi Sorunlari, Ankara 1972, S:207). Davaci Vekili yeni dilekçesiyle, Dava dilekçesini islah ederek dogrudan iptal davasi yerine "Yargilamanin yenilenmesi davasi ikame etmek suretiyle davanin konusunu degistirmistir. Talebin ve basvurulan yolun 1602 sayili Kanunun 56 nci maddesine aykiri oldugu düsünülemez. Hukuk Yargilamasinin amaçlarina hizmet eden islah kurumunun; genelde ayni prensiplere sahip (vergi uyusmazliklari disinda) idari yargida uygulanmamasini hakli kilacak bir neden ve gerekçe bulunmamaktadir. Bu yüzden Davaci tarafin islah talebi kabul edilerek, Davali Idarenin savunmasi geçerli görülmemistir.




Dergi No:7
Karar Dairesi:AYIM.1.D.
Karar Tarihi:5/9/1989
Karar No: 88/300 E
Karar No: 89/219 K.

Korayad ilginiz için teşekkür ederim.