(Karar Tarihi : 28.12.2004)

YARGITAY İLAMI

Taraflar arasındaki itirazın iptali davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın işlemden kaldırılmasına yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.

KARAR

Davacı, basketbolcu olduğunu, davalı kulüp ile aralarında sözleşme imzaladıklarını davalı kulüpte basketbol oynamaya başladığını, davalının sözleşmeden doğan borcunu ödemediğini, alacağın tahsili amacıyla giriştiği icra takibine de itiraz ettiğini ileri sürerek itirazın iptaline %40 tazminatın tahsiline karar verilmesini istemiştir.

Davalı, davacının yabancı olduğunu ve öncelikle HUMK.nun 97. maddesi hükmünce teminat yatırmak zorunda bulunduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir.

Mahkemece, yabancı olan davacının mahkemenin öngördüğü teminatı süresi içerisinde yatırmadığı gerekçe gösterilerek dava dosyasının HUMK.nun 97 ve 99. maddeleri hükmünce işlemden kaldırılmasına karar verilmiş, hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Öncelikle temyiz olunan kararın temyiz kabiliyeti bulunup bulunmadığının incelenip belirlenmesi gerekir. HUMK.nun 99. maddesi hükmünce dava dosyasının işlemden kaldırılmasına karar vererek davadan elini çeken mahkemenin kendiliğinden bu kararından dönüp, yeniden davaya bakmasına yasal olarak olanak bulunmadığından ve nitekim Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 13.2.1974 tarih ve 1974/1 esas ve 1974/101 karar sayılı ilamı da bu yönde olduğundan işin esası incelendi,

Bir davanın açılmasındaki teminat yatırılma yükümlülüğü hem Hukuk Usulü Muhakemeler Kanunda hem de 2675 sayılı MÖHUK'da düzenlenmiş olup, HUMK.nun 97. maddesinde Türkiye'de ikametgahı olmayanlarla ilgili düzenlemeler getirilirken 2675 Sayılı Kanunun 32. maddesi münhasıran yabancı olan ve Türk Mahkemelerinde dava açan davacılar yönünden teminat gösterme zorunluluğu getirilmiştir.

Başka bir anlatımla Türkiye'de dava açan yabancılar yönünden HUMK.nun 97. maddesinin uygulanabilme olanağı yoktur.

Her ne kadar 2675 sayılı Yasanın 32/1. maddesi ile yabancı olup, Türk Mahkemelerinde dava açan şahısların davalı tarafın muhtemel zararlarının ve mahkemece yapılacak yargılama giderlerinin karşılanması yönünden teminat yatırma zorunluluğu getirilmiş ise de, aynı yasa maddesinin ikinci fıkrası ile bu kurala istisna getirilerek karşılıklılık esasına göre yabancının teminat göstermekten muaf tutulacağı öngörülmüştür. Yasanın bu maddesindeki mahkemenin takdir yetkisi sadece fiili karşılıklılık hali için anlamak gerekir. Çünkü yabancı davacının mensup olduğu devlet ile Türkiye arasında teminattan muafiyet hakkında çok taraflı veya ikili bir anlaşma varsa mahkeme yabancı davacıyı teminat göstermekten muaf tutmak zorundadır.

Somut olayda davacının Hırvatistan uyruklu olduğu anlaşılmaktadır. Bu husus mahkemenin de kabulündedir. Türkiye ile Hırvatistan arasında 10.2.1999 tarihinde imzalanıp 24.5.2000 günlü Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Hukuki ve Ticari Konularda Adli Yardım Anlaşması"nın 13. maddesi hükmü ile Hırvatistan vatandaşları Türkiye'de ve Türk vatandaşları da Hırvatistan'da teminat gösterme mecburiyetinden muaf tutulmuşlardır. Davacının bir başka devlette ikamet etmiş olması, sözleşmenin açıklanan bu hükmü karşısında teminattan sorumlu tutulmasını gerektirmez. Hal böyle olunca mahkemece, davacının teminat gösterme mecburiyetinden muaf olduğu kabul edilmeli, işin esası incelenip, sonucuna göre bir karar verilmelidir. Bu hususun gözardı edilerek yazılı gerekçe ile dava dosyasının işlemden kaldırılmasına karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.

KARAR : Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan kararın davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, 28.12.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.

İlgili Mevzuat Hükmü : (Eski) Hukuk Usulu Muhakemeleri Kanunu - Mülga MADDE 97 :Türkiye'de Kanunu Medeni mucibince ikametgahı olmıyan müddei veya davaya müdahale eden kimse diğer tarafın muhtemel zarar ve ziyaniyle masarifi muhakemesine mukabil 96 ncı madde mucibince teminat göstermeğe mecburdur.

İşbu kaide tahkikat ve muhakeme esnasında ikametgahını ecnebi memlekete nakledenler hakkında da caridir. Muahede hükümleri mahfuzdur.

Şerh Son Güncelleme: 12-09-2010