Üyemizin Notu:
5941 sayılı Kanunun 5 maddesi karşılıksız çek düzenleme fiiline verilecek ceza hükmünü düzenlemiştir. çekin karşılıksız bırakılması halinde verilecek olan ceza sorumluluğunun oluşması için çek üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre yasal ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmiş olması gerekir.Ancak çekin yasal süresinden önce bankaya ibrazı ve karşılıksız kalması durumunda kanunun bu kükmüne göre ceza sorumluluğunu doğurmayacaktır. zira TTK nun çek ile ilgili düzenleme hükümlerine göre, bir çek düzenleme tarihinden önce de tahsil için ibraz edilebilmektedir, yasal ibraz süresinden önce ibrazı durumunda kısmen veya tamamen karşılıksız işlemi yapılabiilecektir. kısmen veya tamamen karşılıksız çıkan çekle ilgili olarak hamil TTK unundan doğan yetkileri kullanabilir ancak yasal ibraz süresinden önce ibraz edilen çek ile ilgili olarak her hangi bir cezai veya hukuki takip yapılamayacaktır.
Zira kanunun 5 maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan suç,çek üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre yasal ibraz süresi içerisinde ibraz edilmesi durumunda çek karşılığının ilgili banka hesabında tam olarak bulundurulmaması suretiyle oluşmaktadır. Bir başka ifade ile suçun oluşması için yasal ibraz sürei içinde ibraz edilen çek karşılığının tamamen bulundurulmaması durumunda suç tamamlanmış olacaktır. Bu durumda; çekin bankaya ibrazında ( kanuni ibraz süresinden önce de ) üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihinde ilgili banka hesabında çek karşılığının tamamen bulundurulmaması ve çek üzerinde yazılı kanuni ibraz süresi içinde ibrazında karşılığının tamamen mevcut olması durumunda suçun oluşumuna engel olamayacaktır. bir başka ifade ile çekin yasal ibraz süresinden önce ibrazında karşılığının bulunmaması suçun oluşması için yeterli bulunmaktadır. Ancak yasal süresinden önce ibraz edilen çeke ilişkin verilecek adli para cezasının yine kanunun 6 maddesinde düzenlenen hükümler gereğince değerlendirilmesi söz konusu olacaktır. yani etkin pişmanlık hükümleri uygulanacaktır.
Bu bağlamda, suçun oluşabilmesi için çek karşılığının özen ve dikkat yükümlülüğüne aykırı, yani en azından taksirle çek hesabında bulundurulmaması gerekir.Zira Anayasanın 38 maddesi yedinci fıkrasında düzenlenmiş olan ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesi çerçevesinde güvence altına alnınan kusursuz ceza olmaz ilkesi gereği söz konusu suç,kusursuz sorumluluğu gerektiren bir suç olmayıp,taksire dayalı kusurluluğu gerektiren bir suç olarak tanımlanmıştır. dolayısıyla, kişinin elinde olmayan sebeplerle çek karşılığının yasal ibraz süresi içinde hesapta bulundurulmaması durumunda cezai sorumluluğu ortadan kaldırabilecektir.
kanunun 5 maddesinde tanımlanan suç, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı bir suç olarak tanımlanmış olakla birlikte, yetkili mahkeme sulh ceza mahkemesi olacaktır. suçun oluşması durumunda verilecek olan ceza ise kanunda koruma tedbiri ile birlikte sadece adli para cezasıdır, zira kanunun 5 maddesinde tanımlanan suçun oluşması karşılığında sadece adli para cezası öngörülmüştür.Bu ceza binbeşyüz güne kadar adli para cezası olmakla birlikte verilecek ceza çek bedelinden aşağı olamayacaktır.
