(Karar Tarihi : 15.07.2010)

"Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi S. Bıçaklı tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı işçi, iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan işverence feshedildiğini ileri sürerek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini, işe başlatılmama halinde ödenmesi gereken tazminat ile boşta geçen süre ücretinin belirlenmesini istemiştir.

Davalı işveren, Yönetim Kurulunca kurumun yeniden yapılandırılması, maliyetlerin azaltılması, işgücü verimliliğinin arttırılmasının sağlanması için, yeraltında çalışan 50 yaş ve üzeri, SGK'dan yaşlılık aylığı almaya hak kazanın işçilerin, yasa ve TİS hükümlerine göre hizmet sözleşmelerinin feshine karar verildiğini, iş sözleşmesinin anılan karar doğrultusunda geçerli nedenlerle feshedildiğini belirterek davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.

Mahkemece fesih nedeninin işçinin verimi ve yetersizliğine yönelik olduğu, bu durumda fesihten önce 4857 sayılı İş Kanunun 19/2. maddesi gereğince fesihten önce işçiden savunmasının alınması gerektiği, davalı işverence işçiden savunmasının alınmadığı, bir yandan işçi çıkartılırken diğer yandan bunun çok üstünde işçi alımı yapılarak fesih gerekçeleri ile çelişkili durum oluşturulamayacağı, işçinin sırf yaşının verimsiz olduğunu göstermeyeceği, verimsizliğinin objektif kriterlere göre somut olarak ortaya konmadığı, emekliliğe hak kazanma ve yaş şartının feshi gerektireceğine ilişkin herhangi bir yasal düzenleme bulunmadığı, feshin son çare olduğu ve yukarıda anlatılan tüm gerekçeler birlikte değerlendirildiğinde davacının belirsiz süreli iş akdinin işverence feshinin geçerli nedene dayanmadığı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararı taraflar temyiz etmiştir.

Benzer durumdaki işçilerin aynı nedene dayanan iş sözleşmelerinin feshi konusunda emsal dosyalarda Dairemizce, fesih nedenini teşkil eden konunun tüm işyeri ve işçiler açısından objektif olarak uygulanıp uygulanmadığı yönünde araştırmaya yönelik bozma kararları verilmiştir. Daha sonra söz konusu yönetim kurulu kararının işverence objektif ve tutarlı olarak uygulandığı anlaşılmıştır. Emsal dosya içeriklerine göre, davalı işverence yer altı işçilerine uygulanan fesih işleminin yer üstü işyerlerine de uygulandığı, yer üstü işyerlerinde 50 yaşını dolduran ve SGK'dan yaşlılık aylığı almaya hak kazanmış işçiler için Yönetim Kurulunun 01.12.1999 tarih ve 379 sayılı kararı doğrultusunda 1.1.2000 tarihinden itibaren objektif ve genel olarak uygulandığı sabittir. Dosyadaki fesih daha sonraki benzer yönetim kurulu kararına dayanmaktadır ki bu da sözü edilen işletmesel kararın devamı niteliğindedir. Davalı işverenin ağır ve tehlikeli işler kategorisinde olan yeraltı işlerinin kuvvet, çeviklik ve dayanıklılık gerektirdiği açıktır. İşin niteliğine bağlı olarak olası iş kazalarının ortaya çıkaracağı yüksek maliyetler, verimlilik ve kârlılık gibi nedenlerle işverenin belli bir yaşın üzerindeki işçileri çalıştırmaması işletme gereklerinden kaynaklanan geçerli fesih nedeni kabul edilmelidir. İşverence fesih için 50 yaşını doldurmuş olmanın yanında işin sosyal boyutu da dikkate alınarak; emekliliğe hak kazanma ölçütü de konulmuş ve bu uygulama objektif ve genel olarak uygulanmıştır. Aynı uygulamanın yıllardır yer üstünde de yapılması nedeni ile davacının başka bir yerde değerlendirilme olanağının bulunmadığı anlaşılmaktadır. Ayrıca fesih personel fazlalığına dayanmadığından çok sayıda genç yaşta yeni işçi alınması "çelişkili davranma yasağı"nın ihlal edildiği anlamına gelmez.

Mevcut olgulara göre feshin geçerli nedene dayandığı kabul edilmelidir. Davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulü hatalı olmuştur.

Belirtilen nedenlerle, 4857 sayılı İş Kanunun 20.maddesinin 3.fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.

KARAR : Yukarıda belirtilen nedenlerle;

1) Yerel Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,

2) Davanın REDDİNE,

3) Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,

4) Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı 50.00 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,

5) Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 1.000.00 TL ücreti vekaletin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,

6) Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, kesin olarak, 15.07.2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi."

İlgili Mevzuat Hükmü : İş Kanunu MADDE 18 :FESHİN GEÇERLİ SEBEBE DAYANDIRILMASI

Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. (Ek cümle: 6552 - 10.9.2014 / m.2) “Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz.”

       Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.

       Özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz:

       a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.

       b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.

       c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak. (1)

       d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.

       e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.

       f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.

       İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir. İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir.

       İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri hakkında bu madde, 19 ve 21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fıkrası uygulanmaz.

Dipnot 1: 18/2/2009 tarihli ve 5838 sayılı Kanunun 32 nci maddesiyle; bu bentte yer alan“Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya yükümlülüklerini yerine getirmek” ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

Şerh Son Güncelleme: 02-07-2014