Hukuki Vecizeler

İnsanlık, tarih boyunca tecrübelerini söze dökerek kural haline getirmiştir. Bunların bir kısmı hayatın verdiği derslerden, bir kısmı ise ilahi buyruklardan oluşur. Anonimleşmiş hukuki vecizeler özellikle yazılı kuralların çok yaygın olmadığı dönemlerde bir çeşit atasözü gibi insanlara yol gösterici rol oynamıştır.

Aşağıda paylaştığım, bir kısmı Mecelle’den bir kısmı ise kadim kültürlerden ve Roma Hukuku ilkelerinden süzülüp gelen sözler, bizim için hala yol gösterici ışıklı levhalar gibi yolumuzu aydınlatıyor.
.
Bunlar insanlığın ortak tecrübeleridir. Hukukçu olmasanız bile bu genel kurallarla bazı şeyleri anlamanız ve çözmeniz mümkündür. Bu sözler insanları belli bir şekilde davranmaya yöneltmektedir. Karar verirken, davranırken işimizi kolaylaştırmaktadır.


MECELLE'DEN

Zarar vermek ve zarara zararla karşılık vermek yoktur.
** **
Zamanların değişmesiyle, hükümlerin de değiştiği inkar edilemez.
** **
Sükut edene bir söz nisbet edilmez, lakin hacet (konuşması gereken yerde) anında sükut beyandır.
** **
Batınî işlerde bir şeyin delili, o şeyin makamına kaimdir. (işin gerçeğinin bilinemediği durumda görünüşe ile hükmolunur.)
** **
Tevehhüme itibar edilmez. (Vehimle hareket edilmez, doğru ve gerçekçi düşünce gerekir.)

KADİM KÜLTÜRLERDEN VE ROMA HUKUKUNDAN

Olaya gerçekleştiği andaki hüküm uygulanır.
** **
Herkese kendini savunma imkanı tanınmalıdır.
** **
Benzer durumları eşit biçimde hükme bağlamalıdır.
** **
Olaylar varsayılmaz, kanıtlanır.
** **
Kuşkulu durumlarda özgürlüklerden yana olmalıdır.
** **
Haksızlık haksızlığı mazur göstermez.
** **
Hukukun ilkeleri şunlardır: şerefli yaşa, kimseye zarar verme, herkese hakkını ver.
** **
Kimse hukuksal korunmadan mahrum edilemez.
** **
Çağrılmaksızın ve dinlenilmeksizin kimse mahkum edilemez.
** **
Kimse kendi davasında yargıç olamaz.
** **
İyi şeyler gerçekleşsin diye kötü şeyler yapma.
** **
Hukuk iyilerin ve doğruların sanatıdır.
** **
Herkese hakkını tanımak adaleti sağlar.
** **
Toplum olan yerde hukuk da vardır.
** **
Anlaşmazlıkların sona ermesi toplumun yararınadır.
** **
Toplum, başvurulması kaçınılmaz bir hukuk kaynağıdır.
** **
Hukuk adaleti hedef alır.
** **
Kanun önemsiz şeylerle uğraşmaz.
** **
Dünyanın yıkılmaması için adalet sağlanmalıdır.
** **
İyi niyet karinedir.
** **
Kanunun yasak etmediğini dürüstlük yasak eder.
** **
Kamu hukuku kişilerin anlaşmasıyla değiştirilemez.
** **
Kanun geriye değil, ileriye yönelir.
** **
Sonraki kanun öncekini yürürlükten kaldırır.
** **
Kanunun lafzından uzaklaşılmamalıdır.
** **
Bir kanunun kelimelerine dayanarak kanunun amacından ayrılan kimsenin kanunu ihlal ettiği kesindir.
** **
Mantığı kanunun ruhudur, kanunun mantığı değişirse kanun da değişir.
** **
Kanun amaçlarına uygun olarak yorumlanmalıdır.
** **
Bir kanunun amacı ortadan kalkarsa, kanun da kalkmalıdır.
** **
Çoğu yapmasına müsaade edilen kimse azı da yapabilir.
** **
Hakkaniyet kanundan sonra gelir; kanunun çözüm getiremediği durumlarda hakkaniyete bakılır.
** **
Hiç kimse dava açmaya zorlanamaz.
** **
Mahkeme kararı etkili olmalıdır, uygulanmalıdır.
** **
Bir talep hakkı olmaksızın dava açan kimse mahkemenin eşiğinden geri döner.
** **
Cezalandırmama daima daha kötü fiillere davetiye çıkarır.
** **
Cezaevinin kapısını ancak kanun açar.
Bu sözlerin bizde atasözü olarak hep karşılığı vardır. Başka bir yazıda bu konuyu inceleyeceğim.