Kambiyo senedine cezai şart uygulanabilir mi?

Ayrı bir sözleşme ile kambiyo senedine vadesinde ödenmediğinde cezai şart uygulanacağı karalaştırılabilir mi?Konuyla ilgili yargıtay kararı var mı acaba?

T.C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 1988/4550
K. 1989/1637
T. 16.3.1989
• BORCUN YERİNE GETİRMESİNİ TALEP ( Sözleşmedeki - Kendi Borcunu Ödemiş Olmak Zorunluluğu )
• SÖZLEŞMEDEKİ BORCUN YERİNE GETİRİLMESİNİ TALEP ( Kendi Borcunu Ödemiş Olmak Zorunluluğu )
• CEZAİ ŞART TALEBİ ( Akdin Feshinde Haklılığın Tesbiti )
• AKDİN FESHİNDE HAKLILIK ( Cezai Şart Talep Edebilme Koşulu )
818/m.81,106,107
ÖZET : Davacı şirketin davalıların istihkaklarını sözleşme hükümlerine uygun biçimde ödediğinin anlaşılması halinde davalıların böyle bir durumda iş makinalarını iş yerinden alıp götürmeleri işe devam etmeyeceklerinin açık bir delili olup davacı şirketin BK.nun 106/f.I maddesi uyarınca münasip bir mehil tayin etmesinin bir faydası olamayacağından BK.nun 107/b.1. maddesine göre bu ihtimalde davacı şlrketin akdi feshetmekte haklı olduğu kabul edilerek davacı şirketin cezai şart alacağının tahsiline karar verilmelidir.

DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı Yozgat Asliye Hukuk Mahkemesi`nce verilen 8.3.1988 tarih ve 748-370 sayılı hükmün temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacılar vekili müvekkillerinin taşıma sözleşmesi nedeniyle, davalılardan 10.000.000.- TL. alacaklı olduğunu, yapılan icra takibinin itiraz üzerine durduğunu ileri sürerek 10.207.400.- TL.ya baliğ olan alacağın faiziyle birlikte davalılardan müteselsilen tahsilini talep etmiştir.

Davalılar vekili müvekkili V. ile davacı şirket arasında akdolunan 12.3.1936 tarihli sözleşmeyle adıgeçen davalının davacı şirkete taşıma taahhüdünde bulunduğunu, sözleşmede imzası bulunmayan diğer davalı Y.`a husumet yöneltilemeyeceğini, davalıların bu sözleşmeye riayetsizlik halinde ödenecek cezai şartın teminatını oluşturmak üzere davacı şirketin emrine 10.000.000.-TL.lık bir senet imzaladıklarını, bu senedi ciro yoluyla edinen diğer davacı H.`in kambiyo senetlerine mahsus yolla davalılara karşı takibe giriştiğini, davalıların şikayet üzerine tanzim tarihini taşımayan senedin bono vasfında olmadığını saptayan İcra Tetkik Mercii`nin takibin iptaline karar verdiğini, kambiyo senedi niteliği olmayan senedin cirosu geçersiz olduğundan davacı H.`in davacı sıfatının bulunmadığını, sözleşmeyi haksız ve tek yanlı olarak fesheden davacı şirketin de cezai şart isteyemeyeceğini, davacı şirketin yapılan taşıma işlerinin bedelini ödemeden ve davalıya münasip bir mehil vermeden sözleşmeyi fesh etmekte haksız olduğunu, kaldı ki sözleşmede öngörülen taşıma vasıtalarıyla bu hacimdeki bir işin yapılmasının imkansız bulunduğunu savunmuştur.

Mahkemece taşıma sözleşmesinin davacı şirketçe tek yanlı olarak feshedildiği, fesihte davalı tarafın kusuru bulunmadığının uzman bilirkişi raporuyla saptandığı, bu durumda cezai şartın istenemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Hüküm davacılar vekilince temyiz edilmiştir.

1 - Davacı H.`in taşıma sözleşmesine taraf olmaması nedeniyle sözleşmeye dayanarak bir hak ileri süremeyeceğine, cezai şartın teminatını oluşturmak üzere davalıların davacı şirket emrine düzenledikleri senet tanzim tarihini içermemesi nedeniyle bono vasfı taşımadığı cihetle bu senedin cirosu geçersiz olup senette yazılı alacağı davalı H.`e aktarmadığına göre adı geçen davacının aktif husumet ehliyeti bulunmadığından davanın reddi davacı H. bakımından sonucu itibariyle isabetlidir.

2 - Davacı şirket ile davalı V. tarafından imzalanmış olmakla birlikte davalılar yekilinin keşide ettiği 17.4.1986 tarihli ihtarname içeriğinden diğer davalı Y.tarafından da benimsendiği anlaşılan 12.3.1986 tarihli sözleşmeye göre davalılar davacı şirketin taşıma müteahhidi olduğu Yozgat ... Fabrikasında taşıma ve yükleme işleri yapmayı ve bu amaçla en az ( 2 ) yükleyici ile ( 5 ) taşıyıcı iş makinasını iş yerinde bulundurmayı üstlenmişlerdir. Sözleşme süresinin Eylül/1986 da sona ereceği anılan sözleşmede belirtildiği halde davacı şirketin talebi ile Fabrika sahasında 14.4.1986 tarihinde yapılan delil tespitinde davalıların bu makinaları bulundurmadıkları saptanmış olup bu husus davalılar bakımından akde aykırılık teşkil eder.

Ne var ki mezkür sözleşmeye göre davalı taşıyıcıların yaptıkları iş nedeniyle hak ettikleri ücretlerin davacı şirketçe ( 15 ) gün zarfında ödenmesi lazım gelip davalılar tahakkuk eden istihkaklarının davacı şirket tarafından ödenmediğini, yapılan işlerin bedelini ödemeyen şirketin işe devam edilmesini istemeğe hakkı olmadığını ve davacı şirketin akdi haksız feshettiğini savunmuşlardır. Davacı şirket yapılan işlerin bedelini sözleşmenin öngördüğü süre zarfında davalılara ödememiş ise BK.nun 81. maddesine göre davalıların işe devam etmelerini istemekte haklı sayılamaz ve bu hususun ispatı halinde sözleşmenin davalıların kusuru nedeniyle feshinden söz edilemez.

Bu durumda uzman bilirkişilerce gerek tarafların ticari defter ve belgeleri gerekse Yozgat ... Fabrikasının bu hususla ilgili kayıtları incelenmek suretiyle davalıların davacı şirket hesabına ne miktar iş yaptıkları, bu işin bedelinin neye baliğ olduğu, davalıların hak ettiği ücretin hangi tarihlerde ve ne miktarlarda kendilerine ödendiği ve sözleşme şartlarına uygun olup olmadığı incelenerek davacı şirketin ödemelerini zamanında yapmaması nedeniyle davalıların işi bıraktıkları sonucuna varıldığı takdirde şimdi olduğu gibi davanın reddine karar verilmelidir.

Yapılan incelemeler sonunda davacı şirketin davalıların istihkaklarını sözleşme hükümlerine uygun biçimde ödediğinin anlaşılması halinde ise davalıların böyle bir durumda iş makinalarını iş yerinden alıp götürmeleri işe devam etmeyeceklerinin açık bir delili olup davacı şirketin BK.nun 106/f.I maddesi uyarınca münasip bir mehil tayin etmesinin bir faydası olamayacağından BK.nun 107/b.1. maddesine göre bu ihtimalde davacı şlrketin akdi feshetmekte haklı olduğu kabul edilerek davacı şirketin cezai şart alacağının tahsiline karar verilmelidir.

Mahkemece bu hususlar üzerinde durulmaksızın noksan tahkikatla hüküm kurulması usule ve Yasa`ya aykırı olup hükmün davacı şirket yararına bozulmasını gerektirmiştir.

SONUÇ : Yukarda ( 1 ) nolu bentte yazılı nedenle davacı H.`in temyiz itirazlarının reddi ile hakkındaki hüküm fıkrasının ONANMASlNA, hükmün ( 2 ) nolu bentte açıklanan nedenlerle davacı şirket yararına BOZULMASINA, oybirliğiyle karar verildi.

yarx

Sayın meslektaşım yanıtınız için teşekkür ederim ancak söz konusu kararda sözleşmeyele kararlaştırılan cezai şartın teminatı olarak senet veriliyor.Benim sorum ise düzenlenen bonoya cezai şart uygulanabileceğine ilşkin yapılan sözleşmenin geçerli olup kambiyo takibinde bu oranında yansıtılıp yansıtılamayacağı?

bononun arka ön yüzüne herhangi bir ibare YAZILMADIĞI, bononun bono vasfını etkilemediği sürece, ayrıca yapılacak bir sözleşme ile bono ödenmediği taktirde cezai şart ödenmesine ilişkin hükümlerin geçerli olacağı kanaatindeyim. ancak bu cezai şartın kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile talep edilmesi mümkün değil. senet için kambiyo takibi, cezai şart için de ilamsız takip yaparsınız diye düşünüyorum. aksi halde müdürlük bu takibi başlatsa bile, borçlunun itirazı ile karşılaşırsınız. takibiniz iptal edilir.

Alıntı: Yazan adalet için Ayrı bir sözleşme ile kambiyo senedine vadesinde ödenmediğinde cezai şart uygulanacağı karalaştırılabilir mi?Konuyla ilgili yargıtay kararı var mı acaba?

Sayın meslektaşım naçizane fikrim; Cezai şarta ilişkin sözleşme geçerlidir.Ancak Tüketiciyi Koruma hakkındaki kanunun ilgili maddelerine göre eğer sözünü ettiğiniz bono bir alışveriş sırasında mal bedeli olarak verilmişse ve sözleşme de bu konuda düzenlenmişse Tüketiciyi koruma hakkında kanunun 6. maddesi gereğince tüketici aleyhine olan haksız şart niteliğindeki hükümlerin 12 puntoyla ve koyu harflerle yazılması gerekmektedir.
Sözleşmeyi de ibraz ederek hem senet bedelini hem de cezai şartı talep edebilirsiniz.Tabi bu durumda takip yoluna itirazı da dikkate almalısınız.

Merhaba,

Yakın bir tarihte kullandığım için halen hatırımda; bonoya yazılmış faiz ve cezai şart şerhlerinin yazılmamış sayılacağı, ancak bu konularda yapılan anlaşmaların geçerli olacağı, bu kalemdeki alacakların kambiyo senetlerine mahsus takip yoluyla takip edilemeyeceği, ilamsiz takip yapılarak borçluya da itirazını ileri sürme imkanının verilmesi gerektiği yönünde istikrarlı Yargıtay kararları bulunmaktadır. Esasen hakça olanı da budur.
Diğer taraftan, tacirler arasında bile olsa, cezai şart miktarının yerine getirilmeyen edimle orantısız seviyede ve taraflardan birinin mahfına neden olacak şekilde olması durumunda bunun geçerli olmayacağını bildiren bir HGK da bulunmaktadır. Akşam vakti ancak bu kadarını yazabildim.
Saygılarımla,

Gerek BK.da, gerekse TTK.da sözleşme serbestisi ilkesi benimsenmiştir.

1.Cezai şart; sözleşmeye aykırı davranışı, engellemek amacı ile konulmuş bir yaptırımdır.
Cezai Şart, esas borca bağlı olarak vücuda gelen ve borçlunun borcunu ifa etmeme veya geç yerine getirmesi veyahut noksan ifa etmesi ve nihayet şart kılınan mahalde ifa etmeme halinde, alacaklıya muayyen bir meblağı çoğunlukla bir miktar paranın tediyesi şartını kapsayan taahhüttür.

2.Ceza şartı; bir borcun hiç veya gereği gibi yerine getirilmemesi halinde veya akitle kabul edilmiş yerde veya zamanda yerine getirilmemesi halinde borçlunun alacaklıya yapacağı bir ödemedir (818.s.BK.m.158 vd)

3.Cezai şart, olumlu zararı temsil etmektedir. Hiçbir zarar olmasa da bu cezanın tazminin talep edilmesi mümkündür. Sözleşme serbestisi ilkesi uyarınca taraflar cezai şartı diledikleri gibi kararlaştırabilirler. Kural olarak tacirler sözleşmede kararlaştırılan cezai şartın fahiş olduğunu iddia ederek indirim isteyemezler. Ancak bu ceza tacirin ekonomik yıkımına neden olacak miktarda ise ahlak ve adaba aykırılık nedeniyle indirime tabi tutulabilir (11. HD.E. 2004/15293,K. 2005/12550,T. 19.12.2005).

4.Cezai şart munzam bir tazminat niteliğindedir

5.Bağ işlerinde kullanılmak üzere ödünç para alan borçlu, borç senedinde ürününü, alacaklı zırai kredi kooperatifinin izni olmaksızın sattığı surette yüzde on ödence vermeyi yüklenmiş olmasına göre bu yüklenmeyi belirten senetler, emre yazılı senetlerden olmayıp adi senet niteliğindedir (YİBGK.E. 1940/35,K. 1941/17,T. 14.5.1941).

6.Cezai şart ilamsız takip konusu yapılamaz (12. HD.E. 1989/2711,K. 1989/11744,T. 6.10.1989).

7.Cezai şartın seçimlik nitelikte bulunması nedeniyle, hem ifanın hem de cezai şartın birlikte istenilemeyeceğinin gözden uzak tutulmaması gerekir.

8.Takibe dayanak senedin taraflar arasındaki sözleşme gereği "cezai şartın" teminatı niteliğinde verildiği anılan şartın gerçekleşip gerçekleşmediğinin yargılamayı gerektirdiği dayanak belgenin mücerret borç ikrarını içermediği için kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapılması usulsüz bulunduğu nedenleriyle mahkemece borçlunun itirazının kabulü gerekir (12. HD.E. 2005/4309,K. 2005/7140,T. 4.4.2005).

Alıntı: Ayrı bir sözleşme ile kambiyo senedine vadesinde ödenmediğinde cezai şart uygulanacağı kararlaştırılabilir mi?

Kahve molası...

1.Kambiyo senedi:
2.Kambiyo takibi:
3.Sözleşme serbestisi ilkesi:
4."Kambiyo senedi vadesinde ödenmediğinde, cezai şart uygulanacağı ayrı bir sözleşme ile kararlaştırılabilir mi?":

Alıntı: Yazan Av. Hulusi Metin 7.Cezai şartın seçimlik nitelikte bulunması nedeniyle, hem ifanın hem de cezai şartın birlikte istenilemeyeceğinin gözden uzak tutulmaması gerekir. ...

Sayın Metin,

Yanlış anlaşılmaların önüne geçmek için ve İzninizle;

Cümlenin başına "Aksine sözleşme yoksa" "Bk.158/1 'e göre, akdin icra edilmemesi veya eksik ifası halinde cezai şart kararlaştırılmış ise..." cümlesini de eklemek mümkün olabilir mi? Çünkü malumunuz 158/2'ye göre belli bir zamanda veya yerde akdin icra edilmemesi durumunda alacaklı hem ifayı hem de cezai şartı birlikte isteyebilmektedir.

Saygılarımla.

Sayın Dikici,
Katılımınız ve katkınız için teşekkürler.

1.Sözleşme serbesti ilkesi - Temel borç ilişkisi

Taraflar aralarındaki temel borç ilişkisine dayalı olarak alacağın varlığını, miktarını ve ödeme koşullarını (ödeme tarihi, miktarı, cezai şart, munzam zarar vb.) içeren bir sözleşme yapabilirler (BK.m.19).Sözleşmede böylece tespit edilmiş olan alacak, kambiyo senedine de bağlanmış olabilir.

2.Kambiyo senetleri (TTK.m.582 vd.)
Bono veya Emre muharrer senet (TTK.m. 688-691)
Çek (TTK.m.692 vd.; 5941 s. Çek K.)

3.Kambiyo takibi (İİK.m.168 vd.)
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip için sunulan kambiyo senedi yönünden icra müdürüne sadece senedin kambiyo senedi olup olmadığını ve vadesinin gelip gelmediğini inceleme yetkisi verilmiştir. İcra Müdürü takip konusu edilen belgeyi denetledikten sonra borçluya bu yolla takip için hazırlanan ödeme emrini göndermek zorundadır (İİK.m.168/1; HGK.E. 2008/12-514,K. 2008/495,T. 16.7.2008).

4.Munzam zarar (818 s.BK.m.105)
“Faizi aşan zararın, genel ekonomik olumsuzlukların ( ülkede cari enflasyon oranı, yüksek ve değişken döviz kurları, mevduat faizleri ) dışında, davacının durumuna özgü, somut vakıalarla ispatlanması gerekir. Zararın varlığı ileri sürülerek somut olgular ile kanıtlandıktan sonra, zararın miktarının belirlenmesinde, yukarıda açıklandığı gibi, zamanında ödeme yapılmadığı için alınmak zorunda kalınan borca ödenen yüksek faiz oranının, mal varlığında meydana gelen azalmanın veya dövize ödenen yüksek kurun ve ülkede cari diğer ekonomik göstergelerin dikkate alınacağı tabiidir.”(HGK.E. 2007/11-668,K. 2007/798,T. 31.10.2007).

SORU: "Kambiyo senedi vadesinde ödenmediğinde, cezai şart uygulanacağı ayrı bir sözleşme ile kararlaştırılabilir mi?"

CEVAP: Yukarıda açıklanan gerekçelerle evet, “cezai şart uygulanacağı ayrı bir sözleşme ile kararlaştırılabilir”.

Ek sorular:
SORU 1: Kambiyo senedine bağlanmış alacak ile sözleşmede yer alan “cezai şart” ilişkisi
SORU 2: Cezai şart – Munzam zarar ilişkisi
SORU 3: Cezai şartın talep edilebilmesi koşulu ve yolu

Şimdilik bu kadar.
Dinlediğiniz için teşekkürler.

Alıntı: Yazan Av. Hulusi Metin [b] Ek sorular: SORU 1: Kambiyo senedine bağlanmış alacak ile sözleşmede yer alan “cezai şart” ilişkisi SORU 2: Cezai şart – Munzam zarar ilişkisi SORU 3: Cezai şartın talep edilebilmesi koşulu ve yolu

2. Sorunuz için;

BK.159/2 cevap vermektedir. Alacaklı, "borçlunun kusurunu" ispatlamadıkça cezai şartı aşan zarar talebi kabul edilemez. Burada dikkat edilirse kanun koyucu BK.98'de düzenlenen "kusur karinesi"nden ayrılmış ve alacaklının, borçlunun kusurlu olduğunu ispat zorunda olduğunu belirtmiştir.

Oysa BK.105'te düzenlenen munzam zararda, "Borçlu her kusurundan mesuldür." diyen BK.98/1. madde hükmünün uzantısı olarak, faizle karşılanamayan bir zararı olduğunu iddia eden alacaklının zararı için munzam zarar talep edebileceğini, bu durumda BK.98. uyarınca, BK.105 açık hükmü temelinde alacaklının değil, borçlunun kendi "kusursuzluğunu" ispat etmesi gerektiğini, ispat edemediği takdirde sorumlu olacağını düzenlemektedir.Bu anlamda da kusuru ispat bakımından bir fark söz konusudur.

Zaman ayırıp sorumu yanıtladığınız için hepinize ayrı ayrı teşekkür ederim.Yaşasın meslektaş dayanışması yaşasın Türk Hukuk Sitesi