HMK 17 Kapsamında Yasal Olarak Yetkili Türk Mahkemesinin Yetkisiz Kılınması Mümkün Mü?

Bildiğiniz üzere HMK 17 ile 1086 sayılı kanunda olmayan münhasır yetki sözleşmesi kavramı getirildi. Madde metni:

"Tacirler veya kamu tüzel kişileri, aralarında doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlık hakkında, bir veya birden fazla mahkemeyi sözleşmeyle yetkili kılabilirler. Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça dava sadece sözleşmeyle belirlenen bu mahkemelerde açılır."

hükmünü haiz..

Elimdeki olayda taraflar, doğacak uyuşmazlıklarda bir yabancı ülke mahkemesinin münhasıran yetkili olduğunu kararlaştırmışlar. Sözleşmenin (ve tabi davanın) her iki tarafı da TC ikametgahı sahibi kişiler, halen de burada ikamet ediyorlar. Sözleşme de TC'de imzalanmış, her iki taraf imza tarihinde de buradalar. Konu bir şirket hissesinin satışı, satıcı sözleşme tarihinde SGK'lı olarak bir işte çalışıyor (tacir değildir denebilir belki).

Sorum: Yukarıdaki bilgiler ışığında sizce:

1- (olaydan bağımsız olacak) Münhasır yetki sözleşmesi, Türk mahkemelerinin yargı yetkisini komple ortadan kaldıracak şekilde kullanılabilir mi?

2- USA'de şirket ortağı olan müvekkilin, burada SSK'lı çalışıyor olması nedeniyle tacir olmadığı, dolayısı ile HMK17'ye göre yetki sözleşmesi yapamayacağı söylenebilir mi?

Konu o kadar spesifik bir husus ki; emsal ictihat bir tarafa, yakınından geçen bir Yargıtay kararı dahi bulamadım. O nedenle bir karara işaret edemiyorsanız bile görüşünüz de benim için çok önemli..

sayın meslektaşım olayda yabancılık unsuru var mı? eğer varsa milletlerarası özel hukuk ve usul hukuku hakkında kanun'un 47. maddesi;

"Yetki anlaşması ve sınırları
MADDE 47 – (1) Yer itibariyle yetkinin münhasır yetki esasına göre tayin edilmediği hâllerde, taraflar, aralarındaki
yabancılık unsuru taşıyan ve borç ilişkilerinden doğan uyuşmazlığın yabancı bir devletin mahkemesinde görülmesi
konusunda anlaşabilirler. Anlaşma, yazılı delille ispat edilmesi hâlinde geçerli olur. Dava, ancak yabancı mahkemenin
kendisini yetkisiz sayması veya Türk mahkemelerinde yetki itirazında bulunulmaması hâlinde yetkili Türk mahkemesinde
görülür.
(2) 44, 45 ve 46 ncı maddelerde belirlenen mahkemelerin yetkisi tarafların anlaşmasıyla bertaraf edilemez." şeklindedir. eğer münhasıran Türk mahkemelerinin yetkisine bırakılan (örneğin taşınmazın aynı ile ilgili davalar) bir dava değilse ve yabancılık unsuru da varsa tarafların yabancı bir mahkemeyi yetkili kılması mümkündür. örneğin tarafları Türk olan ancak İtalya'daki şirketleri ile ilgili olan bir davada ilgili kişilerin yabancı bir mahkemeyi yetkili kılabileceğini düşünüyorum.

11.HD.
2014/15681 E
2015/11244 K


Mahkemece, yukarıda yapılan özetten de anlaşıldığı üzere dava konusu 07/08/2012 tarihli "Pilotage Bill"in atfıyla Çekme ve Diğer Hizmetler İçin Standart Şartlar Birleşik Krallık (UK) sözleşmesinin 9 uncu maddesindeki yetki şartının tarafları bağlayacağı, sözleşmede tarafların yetkili mahkeme olarak İngiliz Mahkemelerini yetkili kılmalarının geçerli olduğu gerekçesiyle yetki ilk itirazının kabulüyle dava dilekçesinin yetkisizlik nedeniyle reddine karar verilmiş ise de 5718 sayılı MÖHUK'un "Yetki anlaşması ve sınırları" başlıklı 47 nci maddesi hükmüyle Türk mahkemelerinin yer itibariyle yetki kurallarının münhasır yetki esasına göre tayin edilmediği hâllerde, tarafların, aralarındaki yabancılık unsuru taşıyan ve borç ilişkilerinden doğan bir uyuşmazlığın yabancı bir devletin mahkemesinde görülmesini kararlaştırmalarının Türk Hukuku bakımında da geçerli olacağı düzenlenmiştir. Yabancı devlet mahkemesine yetki tanıyan anlaşmanın Türk hukuku bakımından hukuki değer taşıması için öncelikle yazılı ve taraflar arasında yabancılık unsuru taşıyan ve borç ilişkisinden doğan bir uyuşmazlığa ilişkin olmalıdır. İkinci olarak söz konusu uyuşmazlık yönünden münhasır bir mahkeme tayin edilmemiş olmalıdır. Üçüncü olarak ise yetki anlaşması "uyuşmazlığın yabancı bir devletin mahkemesinde görülmesi konusunda" olmalıdır. Diğer yandan yetki anlaşmasıyla yetkilendirilen yabancı devlet mahkemesinin HMK 17 ve 18 inci maddelerindeki düzenlemeye paralel olarak "belirli" olması şartı MÖHUK'un 47 nci maddesi yönünden de aranmalıdır. Seçilen mahkemenin belirli olduğunun kabulü için yetkili kılınan mahkeme ismen zikredilmiş olmalıdır. Bu itibarla mahkemece açıklanan hususlar nazara alınmadan, "davaya bakmaya İngiliz Mahkemelerinin yetkili olduğu" şeklindeki "belirli olma" kriterini taşımayan yetki şartının geçerli olduğu kabul edilerek yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.

-----------------------------
Bu işinize yarayabilir.