karar arıyorum

merhaba değerli üyeler aradığım iki karar var bana yardımcı olursanız çok sevinirim

11. HD. E. 1994/1093 K.1994/5524 T. 27.06.1994
19. HD. E.1994/6589 K. 1995/2726 T. 24.03.1995

şimdiden teşekkürler

1. 11. HD. E. 1994/1093 K.1994/5524 T. 27.06.1994


Taraflar arasındaki davadan dolayı, ( Mersin Asliye Ticaret Mahkemesi )nce verilen 17.12.1993 tarih ve 525-679 sayılı hükmün temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla; dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, müvekkili şirkete nakliyat poliçesi ile sigortalı bulunan dava dışı D... A.Ş.'ye ait ayakkabı emtiasının davalı tarafından Polonya'ya taşınması sırasında alıcısına 8 koli ayakkabının eksik teslim edildiğini, bunun için sigortalısına ( 6.212.000 ) lira ödediğini, bu miktarın ödeme tarihi olan 25.3.1991 tarihinden itibaren reeskont faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili cevabında; alıcının hiç bir çekince ileri sürmeden emtiayı teslim aldığı, taşıma süresi içinde tırda hırsızlık olmadığını, sigorta poliçesinin 4/b maddesi gereğince hırsızlık rizikolarının poliçe kapsamına dahil olmadığı, alıcı firmanın mal bedeli satıcıya havale edip ödediğini, TTK.nun 1383/1. maddesi gereğince davacının sigortalının hakiki zararını ödemekle yükümlü olduğu, gerçek olan bir hususu gerçek sayarak bir ödeme yapan sigortacının bu ödemesinin muteber sayılamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece; iddiaya, savunmaya, toplanan delillere, bilirkişi raporuna göre; dava dışı D.... A.Ş.'nin alıcı lehine sigorta yaptırmış olduğu, bu taşımadan dolayı meydana gelen zarardan mütevellit AKX Firması alıcı durumunda olduğundan ve alıcı lehine sigorta yaptırılmış bulunduğundan ve ayrıca D.. A.Ş.'nin aynı zarardan dolayı hem sigorta edenden hem de zarara sebebiyet veren üçüncü kişiden tazminat istemesinin mümkün olmamasına ve halefiyetin alıcı lehine yapılmış olması nedeniyle davacı sigortanın gönderici D... A.Ş. yerine ödeme yaparak geçmesi mümkün olmadığından, oy çokluğu ile davanın reddine karar verilmiştir.

Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.

Bir kimse para ile ölçülebilir bir menfaatini sigorta ettirebilir ( TTK.1263/1 ). Dava dışı D... Kundura A.Ş. Sif olarak sattığı malların davacı sigorta şirketine sigorta ettirmiştir. Bu tür satışta satılan malların vasıta küpeştesini aştıktan sonra nef'i ve hasarı alıcı, yani gönderilene aittir. Dava dışı, D... Kundura A.Ş.'nin yapmış olduğu sigortanın alıcı yararına yapıldığının kabulü gerekmesine ve davacı sigortaca alıcıya bir ödeme yapılmadığı ve bu durumda, davacının halef olması düşünülemeyeceğini ve dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacı tarafın temyiz, itirazlarının reddiyle hükmün onanması gerekmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı tarafın temyiz itirazlarının reddiyle hükmün ( ONANMASINA ), bakiye 30.000.- lira temyiz ilam harcının temyiz edenden alınmasına, 27.6.1994 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi. KARŞI OY YAZISI:

Sigorta ( D... Kundura A.Ş. ) tarafından Polonya'da ( Axis Import-Export ) Şirketi'ne SİF şeklinde satılan kunduralar davalı şirketçe taşınmış, ancak taşıma sırasında emtianın bir kısmı çalındığından mal eksik olarak alıcısına teslim edilmiştir.

Satıcı ve gönderici olan D... Kundura Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından kendi yararına olarak ve taşımadaki tüm risklere karşı davacı sigorta şirketine ( 17.827.30 ) ve %10 ilaveli ABD Doları bedel ile sigorta ettirilmiştir.

5 Mart 1992 tarihli olup taşıyıcının araç sürücüsü tarafından da imzalanmış bulunan protokol ile ( 2240 ) ABD Doları değerindeki 8 koli malın alıcıya teslim edilmediği saptanmıştır.

Polonya'daki alıcı, kendisine teslim edilemeyen mal bedeli ( 2240 ) ABD Doları düşerek teslim aldığı kadar mal bedelini sigortalı satıcıya ödemiştir.

Satıcı A.Ş. , kayıp eşya bedeli olan zararını sigortacısından istemiş, davacı sigorta şirketi de eksik malın bedeli olan ( 6.212.000 ) Türk Lirası'nı sigortalısına ödeyerek taşıyıcı hakkında bir rücu davası açmıştır.

Hırsızlık olayının sigorta teminatı kapsamında olduğu, dosyadaki delil ve belgelerle belirlenmişt Sigorta Şirketi halefiyet dolayısıyla sigortalısını haklarına sahip bulunmaktadır.

Davada çözümlenmesi gereken husus, taşıyıcının yükü alıcıya eksik teslim etmesi nedeniyle satıcı sigortalının taşıyıcıdan tazminat isteyip istemeyeceğidir. Sigortalı bu hakkı haiz olduğu takdirde, ona ödeme yapan sigorta şirketi de rücu'an yanı hakka sahip olacaktır.

Sigortalı satıcı gönderdiği emtianın kaybolan kısmının bedelini alamamış ve zarara uğramıştır.

Satıcı, davacı sigorta şirketi ile yaptığı sözleşmede kendisini ( Sigortalı ) göstermek suretiyle kend yararına sigorta yaptırmıştır. TTK.nun 1269 ve. 1270/son maddesi hükümlerine göre sigortayı yaptırmakta hukuki yarar vardır. Zira, malda meydana gelecek eksilme ve hasar sebebiyle alıcı, mal bedelini ödemekten imtina edebilecektir. Bu durumda zararını sigorta şirketinden almayı teminat altına almakta haklıdır. Bu tür sigorta yaptırılmasında yasal engel de yoktur. Sigorta poliçesinde ( Axis Export )'un ismi sadece malın alıcısı olarak gösterilmiştir.

Dosyada mevcut 10.2.1993 tarihli bilirkişi raporunda; satışın SİF satış şeklinde olduğu, nefi ve hasarın alıcıya intikal ettiği, TTK.nun 1147. maddesine göre satıcının, alıcı yararına sigorta yaptırmak mecburiyetinde olduğu, sigorta poliçesinden, sigortanın alıcı firma adına yapıldığının anlaşıldığı, satıcın kendi adına sigorta yaptırmasının hukuki mesnedi bulunmadığı, dolayısı ile davacının, sigorta ettirene ödeme yapmaması gerektiği ve halefiyete dayanan rücu hakkının doğmadığı şeklinde mütalaa bildirilmiştir.

Ancak, TTK.nun 1147. maddesindeki satıcının sigorta ettirme borcu ve mükellefiyeti, alıcıya karşı bir borç olup, bu madde 1116. maddede yer almadığından amir hüküm niteliğinde olmayıp, satıcı ile alıcı arasında uyuşmazlık çıktığı takdirde bahis konusu olacaktır.

Olayımızda malın alıcısı, bu yönden bir uyuşmazlık çıkarmamış sigorta tazminatı üzerinde bir hak iddia etmemiş, eksik malın bedelini satıcıya ödememiş ve bunun sonucu olarak bir zarara da uğramamıştır.

Davalı taşıyıcı da alıcının bir tazminat istemine muhatab olmamıştır.

Bu durumda, yerel mahkemece davanın kabulüne karar verilmek gerekirken, davanın reddinin isabetli olmadığı düşüncesinde olduğumuzdan, Dairemiz Sayın Çoğunluğunun onama kararına katılmıyoruz. Nejat ÖZKAN Hüseyin DENİZ

Başkan Üye



2.19. HD. E.1994/6589 K. 1995/2726 T. 24.03.1995


Davalının 21.5.1993 tarihli satış teyidinde fiyat, ilk yükleme için DM/T. 1800 CIF-Kapıkule ve 15.7.1993 tarihli akreditifle malın fiyatı USA 1.125-Ton/CIF-Kapıkule ve varış yeri Kapıkule-Türkiye denildiği ve böylece satışın CIF olarak yapıldığı ve Kapıkule-Türkiye ibaresinin malın varış yerini gösterdiği, CIF satışla T.T.K.'nun 1140/son maddesi hükmüne göre, satıcıya düşen teslim borcunun ifa yerinin, malın yüklendiği yer olması nedeniyle ve somut olayda davacı satıcı malları Slovakya'da trene yüklendiğinden dolayı, ifa yerinin Slovakya olduğu düşünülür ise de davalı, düzenlediği 20.7.1993 tarihli faturasında, teslimat şeklini CIF-Kapıkule olarak göstermek suretiyle mukavelenin ifası hususunu malın varma yerine selametle ulaşmasına talik ettiği ve bu durumda, T.T.K.nun 1133. maddesi hükmü kapsamında kaldığının kabulü gereken faturadaki kayda göre, satış şeklinin CIF olarak gözükmesine rağmen, satışın boşaltma yerinde "Kapıkule-Türkiye" teslim şartıyla vukubulan bir satış şeklinde olduğunun kabulü gerekir. Bu durumda, mahkemece satışın CIF olduğundan dolayı Türk Mahkemeleri'nin yetkili bulunmadığının kabulü ile yetkisizlik kararı verilmesi isabetsizdir.

Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun'un 27. maddesi Türk Mahkemeleri'nin yetkisini, iç hukukun yer itibariyle yetki kurallarının tayin edeceğini belirlemiş bulunmaktadır. Davacısı Türk, davalısı yabancı olan somut olayda, Türk Mahkemeleri'nin yetkisini düzenleyen İç Hukuk hükmü H.U.M.K.'nun 16. maddesi hükmü olup, davalı Türkiye'de ikamet etmemekte ve malum meskeni yoksa da, davanın konusunu oluşturan munazaalı şeyin ( mal bedelinin ) Demirbank T.A.Ş. İstanbul Şubesi nezninde açılan akreditif tutarı olup, davalının dava açılmasından önce akreditif tutarının kendilerine ödendiğine dair bir delil ikame etmeyip kanıtlanmamış olmasına ve mahkemece verilen ihtiyati tedbir kararı ile ödenmesinin dava sonuna kadar önlenmiş bulunmasına, böylece Türkiye'de bulunduğunun kabulü gerekmesine göre, yukarıda anılan yasa hükmü icabı olarak mahkemenin uyuşmazlığın çözümünün yetkisi dahilinde kaldığını gözeterek, işin esasını inceleyip bir karara varması gerekir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün davacı yararına BOZULMASINA, bozma nedenine göre davacının sair temyiz itirazı ile davalının temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, peşin harçların istek halinde iadesine 24.3.1995 gününde oybirliğiyle karar verildi.