Emekli olduktan sonra ödenmeyen fazla mesai ücretleri dava edilebilir mi?

Öncelikle tüm meslektaşlarıma iyi çalışmalar dilerim.

İş hukukunu sevmeme rağmen pek tecrübeli olduğumu söyleyemem. Aşağıdaki konuda iş hukuku konusunda çalışan meslektaşlarımın bilgi ve tecrübelerinden yararlanmak isterim.

X şirketinde çalışan tüm işçiler sendikalıdır ancak yönetici kadrosunda çalışanlar hiç bir sendikaya üye değildir. Yönetici kadrosunda çalışanlar yasa hükümlerinin çok üstünde çalışmakta ancak işini kaybetme endişesi ile ses çıkarmamaktadır. Bazı günler çalışma süresi 16 saate çıkabilmektedir (Çalışan 16 saat çalışmazsa diğer arkadaşı izin yapamamaktadır, herhangi birisi hastalanırsa işveren personel takviyesi yapmadığı için diğer kişi onun yerine de çalışmak zorunda kalmaktadır, biri yıllık izin kullanırken diğeri her gün 16 saat çalışmak zorunda kalmaktadır, görevli olunan mağazada fare gezse alarm çalmakta ve yönetici konumunda çalışan kişi her ne zaman alarm uyarısı olursa uykudan kalkıp mağazaya kontrole gitmek zorundadır,....) Şirket bu arada yabancılar satılmış ve çalışanlar üzerindeki psikolojik baskılar artmıştır. Eski personelin maaşı yeni işe alınanların neredeyse 2 katıdır ve sanıyoruz işveren yıldırma politikası ile eski çalışanları göndermek istemektedir. Bunda da başarılı olmaktadır. Artık dayanacak gücü kalmayan bir kaç kişi emekliliklerini talep edip fazla mesai alacakları ile ilgili işverene dava açmak istemektedirler.
İşveren perakende sektöründe faaliyet göstermektedir ve fazla çalışmaların tanıkla ispatı mümkündür.

Emekliliğini talep edip işten ayrılan işçi fazla çalışmalarına ilişkin dava açabilir mi? Ayrılırken verdiği/vereceği ibranamenin davaya nasıl etkisi olur? Geriye dönük kaç yıllık fazla mesai talep edilebilir? Forumda 5 yıl ve 10 yıl tartışmaları yapılmış, son durum nedir?

Zaman ayırıp yardımcı olacak herkese çok teşekkürler, iyi çalışmalar.

Merhabalar, Sayın Meslektaşım Av. Hülya Büyükoğlu;
Bildiğim ve aktarımlardan anladığıma göre durum şöyledir:
1) Fazla çalışma ücretleri için, İşçinin konumu ne olursa olsun, iş yerinde çalışma saatlerini kimin belirlediği ve işveren adına talimatları kimin verdiği önemlidir. Şöyle ki : YHGK nun 24 Aralık 2008 Tarih ve 2008/9-774-785 ve 11 Kasım 2006 Tarih ve 2006/9-676-727 sayılı kararlarına göre; Yönetici konumundaki işçinin bulunduğu iş yerinde, eğer şirket ortakları veya kendisinden daha üst düzeyde bir yönetici var ise, işçi üst düzey yönetici konumunda olsa bile işçiye, aynı işyerinde görev ve talimat veren bir yönetici veya şirket ortağının bulunması durumunda, işçinin çalışma gün ve saatlerini kendisinin belirlediğinden söz edilemeyeceğinden, yasal sınırları aşan çalışmalar için, fazla çalışma ücreti talep hakkı doğacaktır.
2) Ancak, iş sözleşmesinde üst düzey konumda çalışan işçinin, görev ve sorumlulukları belirlenirken bu görev ve sorumlulukların yerine getirilmesi fazla çalışmayı da gerektirecek durumda ise ve ücret de fazla çalışma süresini de kapsayacak şekilde belirlenmiş ise –yani , “bu ücret fazla çalışma sürelerini de kapsar” şeklinde bir ibare var ise, ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmez.(Y.H.G.K.'nun 29 Nisan 2009 tarih ve E.2009/9-87, K.2009/147 S.K.)
Fakat, eğer yapılan iş, yılda 270 saati aşıyor ise, bu defa fazlası sözleşme kapsamında sayılmaz ve fazla ücret talep edilebilir.(Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2005/20001, K. 2006/1763, T. 30.1.2006) Dikkat edilmesi gereken husus, burada fazla çalışma şartını işveren koyuyor, ve bunun için ücret de ödüyor. Yasal sürenin(270 saatin) üzerindeki fazla çalışmaların da ücreti olacağı tabiidir.
3) İş yerinde, talimat veren ve çalışma saatlerini belirleyen yönetici işçi ise, bu takdirde kendisini fazla çalıştıran söz konusu olmadığından, bilakis fazla çalışma kendi iradesi ile gerçekleştiğinden işverenden fazla çalışma ücreti isteyemez. İş yeri merkezi dışındaki yerlerde görev yapan yöneticiler de aynı kapsamdadır.(Y. 9. H.D. E. 2005/25407, K. 2006/6771, T. 16.3.2006)
4) Yönetici konumundaki işçi, fazla çalışma ücreti isteyemeyecek konumda ise, tatil günleri çalışmış olsa o günlerin de ücretini isteyemez. Bu durumdaki işçi, sadece, işveren tarafından işten çıkarılırsa yada haklı nedenle iş akdini feshederse kıdem tazminatı alabilir; şartları varsa ihbar tazminatı da alabilir.
5) Ücret alacaklarından olan fazla çalışma ücretleri 5 yıllık zaman aşımına tabidir. Hakkın doğumundan, yani fazla çalışmanın yapıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde istenebilir. Kişinin emekli olmasının ya da çalışıyor olmasının bu ücreti talep edebilmekte bir ayrıcalıklı durumu, farkı yoktur.
10 yıllık süreye tabi olan kıdem tazminatıdır.
Umarım bir miktar yararı olur.
Kolay gelsin, başarılarınızın devamı ve mutluluklar dileğiyle