Sorgulanası Sözcükler

Kendi yazdıklarımı okurken dikkatimi çekti: "...evrensel hukuk kuralı.."
Evrensel!
Evren hakkında daha dişe dokunur bir bilgi edinememiş, topu topu Ay'a ayak basabilmiş insanoğlu için ne iddialı bir sözcük. "Dünyasal" dense daha doğru olmaz mı?
Kimbilir daha kaç sözcük var böyle sorgulanması gereken; ne dersiniz?

Daha önce hiç dikkat etmemiştim.Çok haklısınız.Nasıl da büyüklenerek dolaşıyoruz etrafta.Sanki tüm kainat bize uymak zorunda

Saygılarımla...

Doğru, ben bundan sonra her evrensel sözcüğü yerine dünyasalı kullanmaya karar verdim.Sözünü ettiğiniz gibi evrensel hukuk kuralı dediğimizde,bu kuralın dünya dışında bir yerlerde de var olduğunu ne biliyoruz? Dikkatinizi tebrik ederim.

Sözcükler dilimizde tek anlamlı değildir, anlam daralması veya genişlemesi ile değişik anlamlar kazanırlar. Bu durum Türkçenin zenginliklerinden biridir ve evrensel de ortak kabul edilen, zamana ve yere göre değişmeyen biçiminde bir anlam kazanmıştır. Sözcükleri yerinde kullanırsak hiçbir sorun olmayacağını düşünüyorum.

Evrensel sözcüğünün:

"Genel kabul görmüş"... "Üzerinde tartışma bulunmayan"... "Göreceli (Rölatif) olmayan" "Genelleşmiş" "Kişiye, yere ve zamana göre değişmeyen", anlamlarına geldiği konusunda duraksama olmamalıdır...

Bu sözcüğü kullananlarında bu anlamda kullandıkları açıktır.

Evren hakkında bildiklerimiz, bilmediklerimiz yanında okyanusta damla kadar ya vardır ya yoktur.

Burnunun ucundaki Ay'dan daha ilerisine ayak basamamış insanoğlu, konu evrenin varoluşu problemini çözmeye geldiği zaman, sanki tüm evreni elemiş gibi, yaratıcı ve kusurdan uzak bir iradenin varlığını inkarda çok kararlı davranıveriyor...

İşte evrensel sözcüğünü kullanmamızdan daha çok, mahiyetini keşfetmekten çok aciz olduğumuz konularda inkarcı ve ukala davranmamız sorgulanması gereken esas husustur...

Evrensel sözcüğü karşıtı olarak düşünülen Dünyasal ifadesinin ne kadar sığ olduğu dikkatinizi çekmiştir sanırım. Evrensel değerler yerine Dünyasal değerler ifadesi ancak ve ancak uzaylılara karşı kullanılacak bir terim olurdu.

Durum böyle olunca, takıldığımız konunun evrensel sözcüğümü olduğu, yoksa bu sözcüğün kullanıldığı yerlerden olan Evrensel Hukuk kavramı ve düşüncesi mi olduğu ? Ya da bu kavramı kullanan kişileremi takıldığımız düşünceleri kaçınılmaz olarak akıllara gelmektedir...

Konu açılırken kendi yazdıklarından dikkat çekildiği yazıldığına göre, daha fazlasını söylemek bizim içinde fazla olacağından sadece aklımıza gelenleri aktarmakla yetinilmesi uygun olur kanısındayım.

Saygılarımla...

Alıntı: Yazan Mustafa ÖZCAN İşte evrensel sözcüğünü kullanmamızdan daha çok, mahiyetini keşfetmekten çok aciz olduğumuz konularda inkarcı ve ukala davranmamız sorgulanması gereken esas husustur...

Alıntı: Yazan Mustafa ÖZCAN Evrensel sözcüğü karşıtı olarak düşünülen Dünyasal ifadesinin ne kadar sığ olduğu dikkatinizi çekmiştir sanırım. Evrensel değerler yerine Dünyasal değerler ifadesi ancak ve ancak uzaylılara karşı kullanılacak bir terim olurdu.

Uzun süre Türkiye dışında yaşamamdan olsa gerek, bazı yazılanları anlamakta zorluk çekiyorum. Yukarıdaki birinci alıntı da bu türden örneklerden bir tanesi. Kim neyin mahiyetini keşfetmekten aciz? Kim neyi inkar ediyor?

Eğer burada söz konusu olan Sayın Av.Cengiz Aladağ'ın belirttiği 'evrensel hukuk' kavramı ise, düşüncesine katıldığımı belirtmek isterim. Evrende başka canlıların yaşayıp yaşamadığını, eğer yaşıyorlarsa biz insanlarda olduğu gibi bir zekaya, akla, etik değerlere ve bir hukuk sistemine sahip olup olmadıklarını bilmeden onlarada kendi hukukumuzu ve değerlerimizi mal etmek, kendi kendimizi dev aynasında görmekten başka birşey değildir. Ben 'evrensel değerler' ve 'evrensel hukuk'gibi kavramların, insanların kendi kendilerini evrenin efendileri olarak görmelerinden kaynaklanıyor düşüncesindeyim.

İkinci alıntı: Evrensel hukuk demekle kendi hukukumuzu uzaylılara dayatmış olurduk. Uzaylılar 'sizin hukukunuz ve değerleriniz değil, bizimkiler evrensel' derse ne yapacağız.

Evrensel yerine kullanılan veya kullanılabilecek bir 'dünyasal' kavramının hangi kıstaslara göre 'sığ' olacağını merak ettim.

Ben tam olarak bilmiyorum, 'başka dillerde de bizde olduğu gibi kendi değerlerini veya dünyadaki değerleri evrensel ilan etme eyilimi var mı acaba'?

Saygılarımla

Alıntı: Yazan Gemici İkinci alıntı: Evrensel hukuk demekle kendi hukukumuzu uzaylılara dayatmış olurduk. Uzaylılar 'sizin hukukunuz ve değerleriniz değil, bizimkiler evrensel' derse ne yapacağız.

Hangi uzaylılar ?


Saygılarımla...


Not: Önceki mesajımın gayet açık olduğunu düşünüyorum, bu nedenle bu mesajla ilgili sorulan sorulara cevap yazmayacağım, herkesin kendi fikrini ve eleştirisini yazabileceğini söylememe gerek yok sanırım; Saygılı ve kişiselleştirmeden tabi...

Alıntı: Yazan Mustafa Özcan Hangi uzaylılar ?

Şu uzaylılar olmasın?

Alıntı: Yazan Mustafa Özcan Evrensel değerler yerine Dünyasal değerler ifadesi ancak ve ancak uzaylılara karşı kullanılacak bir terim olurdu.

Herkese güzel bir haftasonu diliyorum; uzaylılara bile

Bir başka sözcüğü sorgulamak istiyorum: "Kara Avrupası Hukuk Sistemi" terimindeki "kara".
"Kara" sözcüğünün anlamı Türk Dil Kurumu sözlüğünde "Yeryüzünün denizle örtülü olmayan bölümü, toprak" olarak açıklanıyor.
Bir coğrafya ya da jeoloji terimi olan "kara" sözcüğü hiçbirimize yabancı değil.
"Kara Avrupası Hukuk Sistemi" terimindeki "kara" sözcüğü de Büyük Britanya adası dışındaki Avrupa'yı belirtmek için kullanılmakta.
Ama sorun şurada ki, Büyük Britanya adası da "kara".
"Kara Avrupası Hukuk Sistemi" yerine "Kıta Avrupası Hukuk Sistemi" diyenler de var ve sanırım bu ikincisi daha doğru.
Ne dersiniz?

(NOT: Sizin dikkatinizi çeken sözcükler yok mu, sorgulanması gereken?)

Alıntı: Yazan Av.Cengiz Aladağ Şu uzaylılar olmasın? Herkese güzel bir haftasonu diliyorum; uzaylılara bile

Alıntı: Alıntı: Mustafa ÖZCAN Evrensel sözcüğü karşıtı olarak düşünülen Dünyasal ifadesinin ne kadar sığ olduğu dikkatinizi çekmiştir sanırım. Evrensel değerler yerine Dünyasal değerler ifadesi ancak ve ancak uzaylılara karşı kullanılacak bir terim olurdu.

Halen tespit edilmiş bir uzaylı bulunmadığına göre...!!

Bırakın Evrensel ifadesi ağırlığında ve tadında kalsın.

Ya da siz Evrensel ifadesi yerine bundan sonra Dünyasal ifadesi kullanın. Bu takdirde belki olmayan uzaylılar gelecekte ortaya çıktıklarında onlara bu ince düşüncenizi anlatırsınız ve karşılığında teşekkür bile alabilirsiniz.

Saygılarımla...

Forum sözcüğü internet yaşamımıza girdiğinden beri dilimizden düşmez oldu. Ben de merak ettim sözlükte ne yazdığını, burada paylaşmak istedim.

forum a. Lat. (.’.)
1. tar. Eski Romalılar zamanında, Roma’da ve diğer kentlerde kamu işlerini konuşmak için halkın toplandığı alan, °agora.
2. Toplu tartışma: Öğrenciler forum yaptı.
3. mec. Kamuoyuna açılma alanı: Basın uygar ulusların forumudur.

Görüldüğü gibi forum toplanma alanı, toplu tartışma ve mecazi anlamda kamuoyuna açılma alanı anlamlarını taşıyor. Sizce internette kullanılan forum hangi anlamda kullanılıyor?

Erkeklerin ve hatta kadınların "kadın" sözünü söylemekten utandıklarını görmek utanç verici geliyor bana. Bunun arkasında kadın sözcüğünün sözlük anlamlarından ikincisi olan erişkin kadın anlamı yatıyor. Bir söz vardır "diline hakim ol" diye, dilimize egemen olup sözcükleri yerinde kullanmalıyız. Yerinde kullanmak için de toplumsal anlamda bir kadının genç veya erişkin olup olmadığını fazla sorgulamamalıyız. Yersizce kullanılan bayan sözcüğü sözlük anlamı gereği san olarak ve özel adların yerine kullanılması gerekirken kadın sözcüğü dişi cinsiyetteki insanları anlatmak için kullanılmalıdır. Kadın demekten korkmayalım.

bayan a.
1. “Hanım” yerine kullanılan bir san: Bayan Koçak.
2. Kadın özel adları yerine kullanılır: Bayan, kimi aradınız? Bir bayan geldi.

kadın a.
1. Dişi cinsten erişkin insan, erkek ya da “adam” karşıtı: Kadın erkek eşitliği. “Kadın öğretmenlerle erkek öğretmenler ayrı ayrı masalarda oturuyorlardı.” -A. Nesin.
2. Genç kızlıktan çıkmış, bakire olmayan, erişkin hanım.
3. esk. “Hanım” anlamında kullanılan bir san: Fatma Kadın. Kâhya kadın.
...

Sayın Yücel, "forum" konusunda bize söyleyecek bir şey bırakmamışsınız. "Bayan ve kadın"a gelince; yazdıklarınız oldukça açıklayıcı. Bence asıl sıkıntı eşleri anlatırken kullanılan "karı" sözcüğünde. İngilizcedeki wife-husband sözcükleri gibi (diğer dilleri bilenler, bu sözcüklerin karşılıklarını yazabilirler mi?) dilimizde erkek ve dişi eşleri belirtmek için kullanılan "karı-koca" sözcüklerinden "koca" pek fazla sıkıntı yaratmazken, "karı" sözcüğü biraz ters, biraz kaba durmaktadır. Her ikisi için de sadece "eş" sözcüğünün kullanılması (ben böyle kullanıyorum ama bazen sözcüğün tam oturmadığını düşünüyorum) ise karışıklığa neden olmaktadır. Bu konuda meslektaşlarımızın önerileri nelerdir? MK'dan da temizlenen "karı" sözcüğü yerine ne kullanılabilir? Ya da "karı-koca" ikilisi için farklı bir sözcük ikilisi önerilebilir mi?

"Eş" sözcüğünün sıkıntı oluşturduğunu düşünmüyorum. Ama mutlaka cinsiyet belirtilecekse erkeğin eşi, kadının eşi gibi tamlamaların açıklayıcı olduğunu düşünüyorum. Karı ve koca hukuk diinden çıkmalı.
Diğer dillerde "eş" sözcüğünün dişil ve eril karşılıkları olduğuna aldırmamak gerek, Türkçe bildiğimiz gibi cinsiyetten oldukça uzak duran bir dildir. Bu nedenle Türkçe konuşanlar olarak bu konuda da sorun yaşamayız sanıyorum.

Bedava kelimesinin asıl anlamının "çaresiz" olduğunu öğrenince şaşırmıştım.
Bi-deva = devasız, çaresiz, çözümü olmayan. Sanırım farsça kökenli.
Gerçi forum konusu direkt bahsettiğim konuyla ilgili değil ama aklıma şuradan geldi: bu kelimeyi kullanırken hiç sorgulamamıştım.

Aynı şekilde nasıl=ne asıl (bir şeyin aslını sorma), yahu=ya hü (hü "O" manasında), ihtimal=kalpte taşınan yük(hamilden veya aynı kökten gelme) vs daha neler neler...

Evrenseli kullanalım bencede hem daha yaygın bir anlam ifade ediyor. Hem de henüz keşfedilmiş uzaylılar yok. Onlar ortaya çıkana kadar biz dünya insanlarının evren bizim demesinde de suç unsuru yok.Ola ki evrende bizden başka bir yerde yaşayan insanlar çıksa bile -evrensel hukuk kuralları- var mı yok mu bilmiyoruz. Neden kendimizi kısıtlayalım ki? Kadın kelimesi bence de daha güçlü ve saygın kelime. Bayan yerine hanımı tercih ederim daha naif.Eş kelimesi sadece kendi fikrimi söylüyorum acaba 40 kere söylersek bir çare olur mu??
Naçizane fikir firarları efendim.
Saygı ve selamlar..

Evrensel ifadesi "bilinen" evrenin her yerinde geçerli olan anlamını içeriyor.Aynı zamanda da bu ifade bir temenniye gönderme yapıp, tasvir edilen şeye tatlı bir abartı anlam da katıyor : Mesela evrensel değerlerden olan işkence yasağı uzaylılar gelse de ikna etmeye çalışacağımız türden bir değerdir. Bu yüzden ifade tutarlıdır.
Kadın ifadesi objektif bir durumu ortaya koyduğu için bana daha kullanışlı geliyor.
Sevgiler,saygılar.

"Geri bildirim" son zamanlarda sık kullanılıyor. Sözcüğün kaynağı İngilizce "feedback". Oysa dilimizde "yanıt" sözcüğü "geri bildirim"in anlamını da karşılıyor.

'Teşekkürler' deyişinin yanlış olduğunu duyduğumda, bunun neresi yanlış olabilir diye çok sormuştum kendime...
Teşekkür kelimesi şükran kelimesinin çoğuluymuş halbuki.
Yani çoğul bir kelimeye tekrardan bir çoğul eki eklemenin yanlışlığı...
İkinci şaşkınlığım 'güle güle' ve 'hoşçakal'ın kullanımına ilişkin oldu. Bunların farklı durumların kelimeleri olduğunu öğrendim.
Giden, kalana 'hoşçakal' , kalan da gidene 'güle güle' demeliymiş. Ne kadar ince bir dilimiz var.

'Eş' ve 'karı' sözcükleriyle ilgili açıklamalar olmuş.
Vakti zamanında bir felsefe hocamız tam da bu konuda şaşırtıcı bir açıklama yapmıştı.Kelimeleri aynı olmamakla beraber içeriği şöyleydi :
-Estetik felsefesinde gerçeklerin değil estetik duygunun önemi fazladır çocuklar. Çünkü gerçekler estetik olmayabilir. Birlikte olduğunuz kadına 'eşim' dediğinizde bu estetik bir deyiştir,hoşa gidendir. Halbuki 'eş' ne kadar da aşağılayıcı bir sözcük, o benim eşim mi? Benim benzerim mi? Dengim mi? Hayır hayır! O kendi kişiliği olan, benimle eşleştirilemeyecek, kendine özgü bir kişilik...
Şimdi 'karı' yada 'karım'ı ele alalım. Kulağa ne kadar kaba ve ne kadar estetik dışı geliyor,öyle değil mi?
Ama kelime incelendiğinde 'karışmaktan' , 'bir olmaktan' gelir,demişti...

Giden, kalana 'hoşçakal' , kalan da gidene 'güle güle' demeliymiş. Ne kadar ince bir dilimiz var.


Bunu okuduğumda taaaa çocukluğuma döndüm.Çocukken ben hep güle güle derdim.Evden çıkarken de , evden birini uğurladığımda da Anneannem hep uyarırdı beni, '' kızım gidene güle güle denir, giderken denmez ''diye..Beni eskilere götürdünüz, teşekkür

Alıntı: Yazan Özge Yücel Erkeklerin ve hatta kadınların "kadın" sözünü söylemekten utandıklarını görmek utanç verici geliyor bana. Bunun arkasında kadın sözcüğünün sözlük anlamlarından ikincisi olan erişkin kadın anlamı yatıyor. Bir söz vardır "diline hakim ol" diye, dilimize egemen olup sözcükleri yerinde kullanmalıyız. Yerinde kullanmak için de toplumsal anlamda bir kadının genç veya erişkin olup olmadığını fazla sorgulamamalıyız. Yersizce kullanılan bayan sözcüğü sözlük anlamı gereği san olarak ve özel adların yerine kullanılması gerekirken kadın sözcüğü dişi cinsiyetteki insanları anlatmak için kullanılmalıdır. Kadın demekten korkmayalım. bayan a. 1. “Hanım” yerine kullanılan bir san: Bayan Koçak. 2. Kadın özel adları yerine kullanılır: Bayan, kimi aradınız? Bir bayan geldi. kadın a. 1. Dişi cinsten erişkin insan, erkek ya da “adam” karşıtı: Kadın erkek eşitliği. “Kadın öğretmenlerle erkek öğretmenler ayrı ayrı masalarda oturuyorlardı.” -A. Nesin. 2. Genç kızlıktan çıkmış, bakire olmayan, erişkin hanım. 3. esk. “Hanım” anlamında kullanılan bir san: Fatma Kadın. Kâhya kadın. ...

Bir de bayan olmayan kadınlara kulak verelim. http://www.bayandegilkadin.com/

"Yüksek Yargı" ifadesinin de ters anlamı düşünüldüğünde pek isabetli olmadığını düşünüyorum.

Kadın kelimesi derinliği yüce bir kelimedir. Kadın; Havvadır, erkeğin eşidir, bir elmanın diğer yarısıdır, sevendir, anadır, emek verendir, var edendir, yok edendir, dişidir...her şeydir... Bayan ise yalnızca bir hitap şeklidir. Kadın kelimesini unutturmak Kadın'ı unutturmaktır. Çünkü, kadın, ismiyle müsemmadır.

"Kimi der ki kadın
Uzun kış gecelerinde yatmak içindir.
Kimi der ki kadın
Yeşil bir harman yerinde
Dokuz zilli köçek gibi oynatmak içindir.
Kimi der ki ayalimdir,
Boynumda taşıdığım vebalimdir.
Kimi der ki hamur yoğuran.
Kimi der ki çocuk doğuran.
Ne o, ne bu, ne döşek, ne köçek, ne ayal, ne vebal.
O benim kollarım, bacaklarım, başımdır.
Yavrum, annem, karım, kızkardeşim,
Hayat arkadaşımdır" (Nazım Hikmet Ran).

Sayın trajikomedya'nın değindiği 'teşekkürler' kelimesinde olduğu gibi çoğul kelimeleri de çoğullaştırdığımız birkaç kelime daha var.Şu an aklıma gelenler : evrak 'varaka' nın çoğuludur ama bolca 'evraklarınızı tamamladınız mı ? ' diye sorarız ya da bize sorulur.Tüccar 'tacir' in çoğuludur ama tüccarlar denir sıkça.

Alıntı: Yazan yeditepelişehir ... 'teşekkürler' kelimesinde olduğu gibi çoğul kelimeleri de çoğullaştırdığımız birkaç kelime daha var....

Eşya da şey kelimesinin çoğulu ama sıklıkla eşyalar deriz.

En sinir olduğum şey hakimlerin "Bakiye kalan... -TL. alacağın...." diye başlayan cümleleri olur. O anda zaten aynı şeyi arka arkaya söylüyorsun diye bağırmak gelir içimdem. Sonra "davalıdan alınarak davacıya geri iade edilmesi..." diye devam ederler...

Malumun ilamı imiş sözün doğrusu, oysaki genellikle malumun ilanı diye bilinir. İlam ve ilan, her ikisi de hukuk terimi... Aradaki ince çizgi ise dikkate değer...

Alıntı: Yazan Özge Yücel Malumun ilamı imiş sözün doğrusu, oysaki genellikle malumun ilanı diye bilinir. İlam ve ilan, her ikisi de hukuk terimi... Aradaki ince çizgi ise dikkate değer...

Evet dediğiniz gibi dikkate değer bir anlam inceliği var;

İlam; bildirmek, anlatmak,

İlan; duyurmak, duyuru yapmak

anlamına geliyor. Benim yorumuma göre, ilam sözcüğünde anlatımsal sözellik, ilan da ise duyuru niteliği öne çıkıyor.

Alıntı: Yazan avmurat Eşya da şey kelimesinin çoğulu ama sıklıkla eşyalar deriz.

Aynı durum evrak-varaka, tüccar-tacir sözcükleri için de geçerli. Daha böyle bir çok sözcük vardır. Bir noktadan sonra etimolojik olarak yanlış olan kullanım oturmuşsa, bence artık bu yanlışı kabullenmek daha doğru olur.

Eskiler buna; "Galat-ı meşhur, lügat-i sahihten evladır." demişler.

Saygılar...

Alıntı: Yazan Av.Ömer Güntay Evet dediğiniz gibi dikkate değer bir anlam inceliği var; İlam; bildirmek, anlatmak, İlan; duyurmak, duyuru yapmak anlamına geliyor. Benim yorumuma göre, ilam sözcüğünde anlatımsal sözellik, ilan kelimesinde ise duyuru niteliği öne çıkyor.

İlam'ın muhatapları belli ve özel iken, ilan'ın muhatapları belirsiz ve geneldir, diye düşünüyorum.