Vojnity – Macaristan davasında kesin olmayan karar

Avrupa Mahkemesi: “Dininden dolayı
babanın çocuğa erişim hakkının tamamen
ortadan kaldırılması ayrımcılıktır”

Mahkeme, Vojnity – Macaristan davasında (başvuru no. 29617/07) 12.02.2013 günlü kesin olmayan Daire kararında oybirliğiyle;
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 8. Madde (özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı) ile bağlantılı olarak 14. maddesinin ihlal edildiğine karar verdi.
Dava babanın dini inancının oğlunun yetiştirilmesinde zararlı olacağı gerekçesiyle babanın erişim hakkının tamamen ortadan kaldırılmasıyla ilgiliydi.
Mahkeme, Macaristan mahkemelerinin, babanın aile hayatına saygı hakkını kullanmasına karşı ayrımcılık yapmak suretiyle babasıyla tüm bağlarının kesilmesinin çocuğun yüksek yararına olduğunu ortaya koymada başarısız olduğunu tespit etmiştir. Aslında burada Bay Vojnity ile oğlu arasındaki aile hayatını ve her türden bağlantıyı sona erdirecek kadar radikal bir önlem almayı haklı kılan olağanüstü bir durum söz konusu değildi.

Başlıca gerçekler:

Başvurucu Péro Vojnity 1948 yılında doğmuş ve Szeged'de yaşayan bir Macar vatandaşıdır. Bay Vojnity, Hit Gyülekezete (İman Cemaati) adlı bir mezhep mensubudur. 2000 yılında boşanmalarının ardından oğlu eski eşinin yanına verildi. Macar mahkemeleri, Bay Vojnity'nin erişim hakkının yeniden düzenlenmesi dileğini iki kez reddettiler. 2006'da, Macar mahkemeleri anneden velayet hakkını aldılar ve Bay Vojnity din yayma faaliyetiyle itham edildiği için velayeti ona vermeyi reddederek, çocuğu abisinin yanına verdiler. Nihayet Şubat 2008'de, Macar mahkemeleri Bay Vojnity'nin erişim haklarına, oğlunu dini inançları ile etkilemeye çalışarak erişim hakkını kötüye kullandığı bulgusuyla tamamıyla son verdiler.

Şikayetler, prosedür ve Mahkeme'nin oluşumu:

8. madde (özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı), 9. madde (din hürriyeti) ve 14. maddeye (ayrımcılık yasağı) dayanan Bay Vojnity özellikle erişim haklarının red edilmesinin dini inançlarından kaynaklandığından ve boşanmış veya ayrı olarak yaşayan diğer insanların erişim haklarına karşı izlenen muameleden farklı muamele gördüğünden yakınmıştır.
Başvuru Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne 9 Temmuz 2007'de sunulmuştur.
Hüküm veren yedi yargıçlı Daire aşağıdaki gibidir:
Guido Raimondi (İtalya), Başkan,
Peer Lorenzen (Danimarka),
Dragoljub Popović (Sırbistan),
András Sajó (Macaristan),
Nebojša Vučinić (Karadağ),
Paulo Pinto de Albuquerque (Portekiz),
Helen Keller (İsviçre),
ve Stanley Naismith, Daire Yazıişleri Müdürü

Mahkeme Kararı:

8. madde ile bağlantılı olarak 14. madde

Mahkeme çocukla ebeveynin birbirleriyle birlikteliği üzerinde tasarruf hakkının aile hayatının asli unsuru olduğunu hatırlatır. Bay Vojnity'nin, ulusal yetkili makamlar tarafından erişim hakları geri alınana kadar oğlu ile düzenli bir bağı vardı. Bu erişim haklarının ortadan kaldırılması esas olarak Bay Vojnity'nin dini inançlarından kaynaklanmış, benzer durumda olan ancak herhangi bir güçlü dini inanca sahip olmayan diğer ebeveynlere farklı bir muamele uygulanmıştır. Mahkeme içtihatları uyarınca, böylesi bir farklı muamele objektif ve makul bir haklı nedeni zorunlu kılmakta, aksi takdirde ayrımcılık sayılmaktadır. Özgün davada, Macar mahkemeleri çocuğun yüksek yararını gözönünde tutarak, Bay Vojnity'nin akıldışı dünya görüşleri ve din yayıcılığının çocuğun gelişimini tehlikeye atacağı kararını vermişlerdir.
Ancak başvurucunun dininin oğlunu tehlikeli uygulamalara veya fiziksel zarara maruz bıraktığını gösteren ikna edici kanıtlar yoktur.
Ebeveyn haklarının kısıtlanması gerektiğinde sıkı inceleme yapılması gerekmesine rağmen, ulusal mahkemeler bir “akıldışı dünya görüşü”nün neden olabileceği gerçek zararı açıklamaksızın mutlak bir yasak uygulamışlardır. Dahası, Macar mahkemeleri denetimli şartlar altında erişim hakkı gibi herhangi bir olası alternatif çözümü göz önünde tutmaksızın Bay Vojnity'nin tüm erişim haklarını ortadan kaldırmışlardır.
Özetle Bay Vojnity ile oğlu arasındaki aile yaşamını ve her türden bağlantıyı kesecek kadar radikal bir önlemi almayı haklı gösterecek olağanüstü bir durum yoktur ve bu yüzden bu önlem çocuğun yüksek menfaatlerini koruma adına güdülen meşru amaçla orantılı değildir. Sonuç olarak, Mahkeme, Bay Vojnity'nin dini inançları nedeniyle ayrımcılık güdülmek suretiyle aile hayatına saygı hakkının, 8. madde ile birlikte 14. maddenin, ihlal edildiğine karar vermiştir.

Diğer maddeler:

Mahkeme 6. madde, tek başına 8. madde veya tek başına veya 14. madde ile birlikte 9. maddenin ayrıca ele alınmasını gerektirir olay bulunmadığı kanaatindedir.

41. madde (Adil tatmin):
Mahkeme, Macaristan'ın başvurucuya manevi tazminata ilişkin 12.500 euro ve masraf ve giderlere ilişkin 3.000 euro ödemesine karar vermiştir.

Bu basın açıklaması Yazıişleri tarafından üretilmiş bir belgedir. Mahkemeyi bağlamaz.

Kaynak : http://www.echr.coe.int/ECHR/Homepage_EN