Tartışmalı Sözcükler

Bilgi Yayınevinin 1977 tarihli birinci basım " Osmanlıca Türkçe Sözlük" ünde,yukarıdaki tüm yazılışların doğru olduğunu kabul etmeyi mümkün kılan yazımları var :
Istırap/ızdırap/ mustarib/muzdarip
ıstırab/ızdırab/ mustarib/muzdarip

Galiba her iki kullanımı doğru kabul etmek mümkün.

Burada da, Arapça dilindeki,"p" ve "b" harflerinin aasında bulunan ve her iki sesi içinde barındıran "duble" ses etkisi ile,her iki sesi çağrıştıran kullanımlar sözkonusu. Arapça olan ve sonu (p-b)arası sesle biten kelimelerin,Türkçede bazan "p" bazan "b" sesi ile bitirililmesi sanırım bu üçüncü karma ses özelliğinden kaynaklı. (t-d sesleri arasındaki karma sesle biten Arapça kelimeler için de ,Türkçe"de aynı yansıma ve sonucu olarak bazan "t" bazan "d" harfi ile bitirilmeleri sözkonusu.)

( t-d;b-p karışması ile ilgili tereddüt ve açıklama aynı mahiyette.)

Tartışma konusu kelimelerin tamamı Arapça. Burada sorun,
Arapça"da "t" ve "d" harfleri ile ; "p" ve "b" sesleri arasında bir başka sesin bulunması ve bu kelimelerin de,hem "t" ye,hem "d" ye benzer olan(t-d arasındaki ses) üçüncü ses ile bitmesi.(Benzer durum p-b arasındaki seste de var)Bu ses, " b" sesi ile başlayıp "p" sesi ile biten duble bir ses " ve bu kelimelerin son harfi de işte,hem p harfini hem de b harfini (aynı şekilde hem t harfini,hem d harfini çağrıştıran,t-d arasındaki tereddütte) içinde barındıran,vurgulu bir ses. Bu nedenle,her iki kullanımın da doğru kabul edilmesi gerekir,kanaatindeyim.
Yani bu kelimelerin son harfi aslında "p" de,"b" de değil,ikisinin karışımından ibaret vurgulu bir ses. ("t" ve "d" arasıdaki ses te öyle,ikisinin karışımı)Arapça gramer bilmediğim için bu ara seslerin adını bilmiyorum,ancak orijinal konuşma dilinde bu kelimeler öyle bir vurgu ve karışımla bitiyor,her iki sesi içeren bir son ses ile bitiyor. Bu durumda her iki kullanımın doğru olduğunu düşünebiliriz. Yalın halinde tabii. Türkçede bu kelimeler ek aldığı zaman, "p" harfi yumuşayarak "b";

"t" harfi ise "d" olarak değişiyor.

Benzer durum aşağıda yazılı kelimelerde de var :

harp/harb ........................................ret/red
muhatap/muhatab.............................terdit/terdid
sebep/sebeb....................................tereddüt/tereddüd
hicap/hicab......................................mevcut/mevcud
mahcup/mahcub................................istinat/istinad
istiap/istiab......................................şedit/şedid
muharip/muharib................................fert/ferd
kitap/kitab........................................evlat /evlad
nasip/nasib.......................................milat/milad
rakip/rakib........................................sebat /sebad
cevap/cevab.....................................mesnet/mesned
hesap/hesab.....................................tesanüt/tesanüd
merkep/merkeb..................................mecit-mecid
hitap/hitab.......................................hamit/hamid
talep/taleb....................................... mücerret/mücerred
maksat/maksad.................................
sahip/sahib.......................................
...

Aslında ; iki konu başlığı ve sorun birbiri ile bağlantılı,yazdıktan sonra farkettim. (Istırap mı -ıstırab mı ; mutat mı,mutad mı konu başlıkları, aynı soruna ve tereddüde dayalı. )

Tunceli'de/Tunceli'nde
İkisi de doğru deniyor, tıpkı Kırklareli'ye /Kırklareli'ne gibi . Sizce?

Alıntı: Yazan Av.S.Karaca Tunceli'de/Tunceli'nde İkisi de doğru deniyor, tıpkı Kırklareli'ye /Kırklareli'ne gibi . Sizce?

Bence "Tunceli'de" doğrudur. Çünkü Tunceli için artık tunç ve eli kelimelerinden türemiş bileşik bir isimdir diyemeyiz. her iki kelime de anlamını yitirerek ve hatta değişerek bir isim olmuştur. Bu halde sadece 'eli' kelimesine bir ek geliyor gibi düşünmek yanlış olur diye düşünmekteyim.

Saygılarımla

Kanımca doğrusu "Tunceli'de" olmalıdır. Zira tunç eli tamlaması bu özelliğini yitirerek özel isim halini almış ve vurgu Tunceli kelimesinin ilk hecesine geçmiştir. Dolayısıyla halk arasında kullanılıyor olsa da " 'nde " ayrımı yerinde değildir.

Her iki şekilde de kullanılabilir.
"Tuncelinde" derken kesme işaretinin düşmesi lazım.
"Kocaelinde" de olduğu gibi.

İsmin "de hali" kullanımı ise yapmaya çalıştığımız, doğru olan Tunceli'de ve Kocaeli'de şeklinde olsa gerek.

Bahsettiğimiz kelimeler birleşerek asıl anlamlarından uzaklaşıp ayrı birer kavram meydana getirmişlerdir,bu sebeple ayrı ayrı düşünerek ekler getirmemiz kavramın özüne aykırıdır.Bu kelimeler her hangi bir isim tamlamasından ibaret değildir.Bu yüzden bir bütünlük arz eden bu kelimeye bir ek getirilirken bütünlüğün yitirilmemesi gerekir.Kesinlikle;Tunceli'de ve Kocaeli'de şeklinde tabir edilmeli ve yazılmalıdır.

Yıllardır yapılagelen bir dil yanlışıdır "beyoğlu'nda", "kocaeli'nde" gibi türetilen sözcükler. Oysa ilkokulda bizlere öğretilen y,s,n,ş kaynaştırma harfleri ancak cins isimlerde kullanılır, özel isimlerin yapısı bu harfler kullanılarak değiştirilemez.

İşin üzücü yanı uzman dil bilimci editörler tarafından düzenlenen gazete ve dergilerde dahi bu tür yanlışların yapılasıdır. Ben şimdiye dek "Beyoğlu'da yapılan bir araştırmada.." şeklinde oluşturulan bir manşet ya da spot görmedim hiç bir gazetede.

Türk toplumunda kronikleşen yazım hatalarının özünde, özel isimlerin sonuna gelen eklerin ismin formunu ve şeklini değiştirmeyeceği kuralının unutulması, ya da bilinmemesi yatıyor malesef. Halen "Zonguldağa" gideceğini yazanlar var toplumumuzda. Biraz daha insaflı yaklaşıp "Zonguldağ'a" gideceğini yazılı şekilde belirtenler olsa da Türkçe halen çoğumuzca doğru şekilde kullanılmıyor.

Sonradan ekleme: "Zonguldağa" ifadesinin gayretli Türkçe kullanıcıları tarafından "Zonguldağ'a" şeklinde düzeltildiğini(!), ama uğraşlara rağmen yine de yanlış olduğunu vurgulamaya çalışmış ve gösterilen gayretin yetersizliğini dile getirmek istemiştim. Aldığım tepki mesajlarının ardından açıklama gereği duydum.

Saygılarımla

Alıntı: Yazan Av.S.Karaca Tunceli'de/Tunceli'nde İkisi de doğru deniyor, tıpkı Kırklareli'ye /Kırklareli'ne gibi . Sizce?

Bence Tunceli'de olmalı