Bono Zamanaşimi

Tüm meslektaşlarıma iyi çalışmalar dilerim. Bono vasıflarını taşıyan ancak vadeden itibaren 3 yıllık zamanaşımına uğrayıp kambiyo vasfını kaybeden 2007 vade tarihli bir bonoyu 2013 yılında ilamsız takibe koyduk. Müvekkil bonoda lehtar konumunda. Borçlu ilamsız takibe itiraz etti ve takip durdu. Ancak itiraz dilekçesinde bononun vade tarihinden itibaren 5 yıllık zamanaşımının dolduğu ileri sürülmüş. Bu durumda;

1)Senet lehtar yönünden yazılı delil başlangıcı sayılır mı ve bu senede istinaden itirazın iptali davası açılabilir mi?

2)Zamanaşımı defi doğru ise telem ilişki yönünden alacak davası açılabilir mi, bono alacak davasında yazılı delil başlangıcı sayılır mı?

Değerli görüş ve önerileriniz için şimdiden teşekkür ediyorum. Saygılar.

Sayın Dedeli,

Alıntı: Yazan Av.Yasin Dedeli ... 2007 vade tarihli bir bonoyu 2013 yılında ilamsız takibe koyduk. Müvekkil bonoda lehtar konumunda. ... 1)Senet lehtar yönünden yazılı delil başlangıcı sayılır mı ve bu senede istinaden itirazın iptali davası açılabilir mi? 2)Zamanaşımı defi doğru ise temel ilişki yönünden alacak davası açılabilir mi, bono alacak davasında yazılı delil başlangıcı sayılır mı? ...

HMK m.202/2: "Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatına yeterli olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir." düzenlemesi gereği zamanaşımına uğramış bono "delil başlangıcı" sayılır. Bononun verilmesine ilişkin hukuki ilişki ne ise uygulanacak zamanaşımı da o hukuki ilişkinin zamanaşımı olacaktır.

Bononun verilmesine ilişkin hukuki ilişki elden borç para verilmesine dayanıyor. Bu durumda zamanaşımı genel zamaaşımı olan 10 yıl olmalı diye düşünüyorum.Sizce?

zamanaşımına uğramış bonolar yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilmektedir. bu durumda da tanık dinletilebilir. temel ilişkiye dayanarak 10 yıl içinde bono alacağını tahsil edebilirsiniz.

T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu
Esas No: 2007/13-153 Karar No: 2007/183 Tarihi: 04.04.2007

• İtirazın İptali Davası
• İcra İnkar Tazminatı
• Zamanaşımına Uğramış Bonoya Dayalı Olarak Genel Haciz Yoluyla Yapılan İcra Takibine İtiraz
• Ödünç Akdi (Karz Akdi)
• Yazılı Delil Başlangıcı
• İspat Yükü
• Yemin Teklif Etme Hakkı

ÖZET :
Dava, zamanaşımına uğramış bonoya dayalı olarak genel haciz yoluyla yapılan icra takibine itirazın iptali talebine ilişkindir. Davacı, davalı hakkında, borçlusu davalı, lehdarı ve meşru hamili ise kendisi olan zamanaşımına uğramış bonoya dayalı olarak, genel haciz yolu ile icra takibi yapıldığını, davalının haksız şekilde borca itiraz ettiğini ileri sürerek, itirazın iptaline, asgari %40 oranında icra inkar tazminatına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Türk Ticaret Kanununun 661. maddesi uyarınca, zamanaşımına uğramış bir bonodaki alacak, temel ilişkiye dayanılmak suretiyle talep edilebilir. Böyle bir talebi içeren alacak veya itirazın iptali davalarında, temel ilişkinin varlığını, niteliğini, o ilişkiden doğan bir alacağın bulunduğunu ve alacak miktarını ispatlama yükümlülüğü, davacıya aittir. Her iki dava türünde de, zamanaşımına uğrayan ve imzası inkar edilmeyen bono, temel borç ilişkisi bakımından yazılı delil başlangıcı niteliğindedir.

Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 292. maddesine göre, senetle ispatı gereken bir konuda yazılı delil başlangıcının varlığı halinde, tanık dinlenebilir.

Davacı, senetteki meblağın davalıya nakden verildiğini, taraflar arasındaki temel borç ilişkisinin ödünç (karz) akdine dayandığını ileri sürdüğünden, taraflar arasında ödünç ilişkisi bulunduğuna ilişkin iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. Takip dayanağı olan zamanaşımına uğramış bono, bu iddia bakımından yazılı delil başlangıcı niteliğinde olup davacı, buna dayanarak ödünç ilişkisi hakkında tanık dinletme hakkına sahiptir. Dava dilekçesinde, "sair delil" ifadesine yer veren davacı, ödünç iddiası bakımından davalıya yemin teklif etme hakkına sahip bulunmaktadır. Mahkemece, taraf delilleri toplanmalı, davacının davalıya yemin teklif etme hakkının bulunduğu, gerektiğinde hatırlatılmalı, sonucuna göre karar verilmelidir.

Alıntı: Yazan Av.Yasin Dedeli Bononun verilmesine ilişkin hukuki ilişki elden borç para verilmesine dayanıyor. Bu durumda zamanaşımı genel zamaaşımı olan 10 yıl olmalı diye düşünüyorum.Sizce?

Evet, karz akdinde zamanaşımı BK m.125 (TBK m.146) gereği 10 yıldır.

Bono artık yazılı delil başlangıcı olduğundan YHGK kararı uyarınca (kambiyo vasfını kaybetmiş) bononun yanında, esas hukuki ilişkiyi kanıtlama açısından tanık dinletme imkanınız da mevcuttur.

T.C.
YARGITAY HUKUK GENEL KURULU
E:2008/3-159
K:2008/158
T:20.02.2008


* ZAMANAŞIMINA UĞRAYAN BONO
* YAZILI DELİL BAŞLANGICI
* ZAMANAŞIMINA UĞRAYAN BONODA TANIK DELİLİNE DAYANMA
* TARAFLARIN KANIT YÜKÜMÜ


DAVA:

Taraflar arasındaki "İtirazın İptali" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Yerköy Sulh Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 24.08.2006 gün ve 180-305 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 21.11.2006 gün ve 2006/14874-15767 sayılı ilamı ile;

(...Davacı dilekçesinde, davalı ile aralarında araç alım-satımından kaynaklanan bir alış-veriş nedeni ile senet düzenlendiğini, ancak senedin zamanaşımına uğraması nedeni ile davalı aleyhine adi takip yaptıklarını, davalının da bu takibe itirazda bulunduğunu beyan ederek, itirazın iptali ile %40 inkar tazminatına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı savunmasında, davacıdan araç satın almadığını, kaldı ki araç satış işlemlerinin noterde yapılması gerektiğini ifade etmiştir.

Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.

MK m.6 gereği "kural olarak herkes iddiasını ispat etmekle mükelleftir" taraflar arasındaki senet zamanaşımına uğradığı için, artık taraflar arasındaki temel hukuki ilişkiye inilmesi gerekecektir.

Davalı taraf, davacıyla arasındaki hukuki ilişkiyi (davacıdan araç satın aldığını) inkar ettiğine göre ispat yükü davacıya aittir. Davacı davalıya araç sattığını ve dava konusu alacağında bu satıştan kaynaklandığını ispat etmekle yükümlüdür. Her ne kadar yargılama sırasında dinlenilen davacı tanıkları taraflar arsında araba alım satımı yapıldığına ilişkin beyanda bulunmuşlarsa da miktar itibarıyla olayda tanık dinlenilemeyeceğ i ve davacının da dilekçesinde yemen deliline dayandığının anlaşılması karşısında davacı tarafa yemin teklif etme hakkının bulunduğu hatırlatılarak, yaptırılacak yeminin sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, yanlış gerekçeler ile davanın kabulüne karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir. ..) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.


TEMYİZ EDEN: Davalı Vekili



HUKUK GENEL KURULU KARARI:

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava zamanaşımına uğramış bonoya dayalı olarak genel haciz yoluyla yapılan icra takibinde itirazın iptali istemine ilişkindir.

Davacı S., davalı ile aralarında yaptıkları araç satım sözleşmesi nedeniyle davalının kendisine senet verdiğini ancak süresinde ödemediğini, bu nedenle zamanaşımına uğramış bonoya dayalı olarak genel haciz yoluyla icra takibi yaptığını ancak davalının haksız şekilde borca itiraz ettiğini ileri sürerek itirazın iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı Y. davayı kabul etmediğini belirterek davanın reddini istemiştir.

Yerel Mahkeme "Zamanaşımına uğramış bono yazılı delil başlangıcı sayılır. Bononun dayandığı alt ilişkinin varlığı tanık dahil her türlü delille kanıtlanabilir. Davacı dinlettiği tanıkları aracılığıyla davalı ile arasındaki alt ilişkiyi yani araç alım satımını ve bononun bu nedenle alındığını ispatlamıştır. Davalı vekiline delil ibrazı için süre verilmiş ve davalı vekili yalnızca tanık deliline başvurarak mahkemede bu tanıkları, taraflar arsında bononun verilmesine esas alım satımın olmadığını ispatlamak için dinletmek istediğini beyan etmiş, menfi bir durumun ispatı mümkün olmadığından, davalının tanık dinletme talebi reddedilmiş, davanın kabulüne karar vermek gerekmiştir" gerekçesi ile davanın kabulüne, itirazın iptali ile takibin kaldığı yerden devamına karar vermiş; davalı vekilinin temyizi üzerine hüküm Özel Dairece yukarıdaki gerekçe ile bozulmuş; Yerel Mahkeme önceki kararında direnmiştir.

TTK'nun 661. maddesi uyarınca zamanaşımına uğramış bir bonoda yazılı alacak, temel ilişkiye dayanılmak suretiyle talep edilebilir. O ilişkiden doğan bir alacağın bulunduğu ve alacak miktarını kanıtlama yükümlülüğü de davacı tarafa aittir. Hukuk Genel Kurulu'nun 4.4.2007 gün ve 2007/13-153 E:2007/183 sayılı kararında da benimsendiği gibi " Zamanaşımına uğrayan ve imzası inkar edilmeyen bono, temel borç ilişkisi bakımından yazılı delil başlangıcı niteliğindedir."

HUMK'nun 292. maddesine göre, senetle ispatı gereken bir konuda yazılı delil başlangıcı mevcut ise, tanık dinlenmesi mümkündür.

Görülmekte olan davada, davacı zamanaşımına uğrayan bonoya dayalı olarak davalı ve kardeşi hakkında genel haciz yoluyla icra takibi yapmış ancak davalının itirazı üzerine takip durmuştur.

Bu durumda davacı taraf, aralarındaki temel ilişkinin varlığını kanıtlamakla yükümlüdür. Belirtildiği üzere, takip dayanağı zamanaşımına uğramış bono, temel ilişki yönünden yazılı delil başlangıcı niteliğinde olup davacı tarafın buna dayalı olarak tanık dinletme hakkı bulunmaktadır.

Davacı dinletmiş olduğu tanıklar ile taraflar arsındaki temel ilişkinin varlığını ve senedin bu nedenle verilmiş olduğunu kanıtlamıştır.

O halde artık; senet üzerinde yazılı bedeli ödediğini ispat etmesi gereken davalıdır.

Davalı dava konusu alacak miktarını tanıkla ispat edemeyeceği gibi bu konuda tanıkta dinletemez. Davalı vekili başka delilde göstermemiştir. Ayrıca, yemin deliline de dayanmamıştır. Açıklanan nedenlerle senet üzerindeki bedeli ödediğini ispat edememiştir.

Direnme kararı bu sebeplerle doğru olup onanması gerekir.


SONUÇ:

Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, aşağıda dökümü yazılı 86,00 YTL harcın temyiz edenden alınmasına 20.02.2008 gününde oybirliği ile karar verildi.