(Karar Tarihi : 22.06.2006)

"Taraflar arasındaki menfi tespit davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Davacı vekili, davalının, müvekkili aleyhine bonoya dayalı olarak takibe geçtiğini; oysa ki senette müvekkilinin lehdar ciranta konumunda olduğunu ve senedin protesto edilmediğini; bu nedenle müvekkili cirantaya yönelik talep olamayacağı gerekçesi ile müvekkilinin davalıya borçlu olmadığının tespiti ile % 40 tazminata hükmedilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili, dava konusu senedin davacının borcu nedeni ile verildiğini, buna ilişkin olarak 14.07.2004 tarihli protokol düzenlendiğini öne sürerek davanın reddi gerektiğini savunmuştur. Mahkemece yapılan yargılama sonucunda dava konusu senedin davacı tarafından davalıya ciro edildiği, 14.07.2004 tarihli protokolde senedin ne amaçla verildiğinin yazılı olduğu, protokolün davacı ile dava dışı senet borçlusu N____ arasında düzenlendiği, davalının ciranta olduğu, davacının senedin bedelsiz kaldığının HUMK m.288 uyarınca yazılı delille ispat edilemediği gerekçesiyle reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince temyiz edilmiştir.

Taraflar arasındaki uyuşmazlık, senetten dolayı borçlu bulunulmadığının tespitine ilişkindir. Kural olarak alacak iddiasında bulunan bu alacağını kanıtlamak durumundadır. Somut olayda davacı borçlu senedi ciro eden lehtar, davalı ise bu ciro ile senedi iktisap eden hamil konumundadır. TTK m.690 yollaması ile bonolar hakkında da uygulama olanağı olan aynı yasanın 642. maddesi uyarınca bonoda hamil tarafından ciranta aleyhine takip yapılabilmesi için ödememe protestosunun çekilmesi gerekir. Protestonun çekilmemesi müracaat hakkının kaybına yol açar, bu süre hak düşürücü nitelikte olduğu için hakim tarafından re'sen dikkate alınması gerekir.

Bu durumda mahkemece açıklanan hususlar dikkate alınarak hüküm kurulması gerekirken, yazılı biçimde davanın reddinde isabet görülmemiştir.

KARAR : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 22.06.2006 gününde oybirliğiyle karar verildi."

İlgili Mevzuat Hükmü : Türk Ticaret Kanunu MADDE 690 :C - TATBİK OLUNACAK HÜKÜMLER:

       Madde 690 - Bononun mahiyetine aykırı düşmedikçe poliçelerin cirosuna ait (593-602) ve vadeye dair (615 - 619) ve ödeme hakkındaki (620 - 624) ve ödemeden imtina halinde müracaat haklarına dair (625 - 639, 641 - 643) ve araya girme suretiyle ödemeye ait (646, 650 - 654) ve suretlere mütaallik (658, 659) ve bozup değiştirme hakkındaki (660) ve müruruzamana ait (661 - 663) ve iptale mütaallik (669 - 677) ve tatil günleri, müddetlerin hesabı ve atıfet mehillerinin yasağı, poliçeye mütaallik muamelelerin yapılması icabeden yer ve imza hakkındaki (664 - 668) ve kanunlar ihtilafına dair (678 - 687) inci maddeler hükümleri bonolar hakkında da caridir.

       Kezalik üçüncü bir şahsın ikametgahında veya muhatabın ikametgahından başka bir yerde ödenmesi şart olan poliçeye mütaallik (586 ve 609) ve faiz şartına mütedair (587) ve ödenecek bedele dair muhtelif beyanlar hakkındaki (588) ve muteber olmıyan bir imzanın neticelerine dair (589) ve temsil salahiyetini haiz olmıyan veya salahiyeti hududunu aşan bir kimsenin imzasına mütedair (590) ve açık poliçeye mütaallik (592) inci madde hükümleri, bonolar hakkında da caridir.

       Avala mütedair (612 - 614) üncü maddeler hükümleri de bonolar hakkında tatbik olunur.

       613 üncü maddenin son fıkrasında derpiş edilen halde aval, avalın kimin hesabına verildiğini göstermezse bonoyu tanzim eden kimse hesabına verilmiş sayılır.

Şerh Son Güncelleme: 10-10-2010