|
|
|
|
|||||||
|
Üyemizin Notu:
Avrupa Birliği Elektronik İmza Direktifi (ABEİD) Işığında Elektronik İmza (*) Avrupa Birliği Elektronik İmza Direktifi (ABEİD, BMEİMY(1)’nın aksine elektronik imzaya ilişkin örnek bir yasa taslağı hazırlamaktan ziyade, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin iç hukuklarında yapacakları konuyla ilgili düzenlemeler için bir öneri niteliği taşıdığından, bu durum sonuçta iki uluslararası metnin hükümleri arasında bir farkın doğmasına da yol açmaktadır. Bu fark elektronik imzaya ilişkin teknik ve hukuki bir farktan çok, metinlerin konuyu ele alış tarzına ilişkindir. Metinler arasındaki bu amaç farklılığı nedeniyle ABEİD düzenlemesinin BMEİMY kadar geniş kapsamlı ve ayrıntılı olmadığı ve genel ilkeleri belirleyerek ayrıntıları üye ülkelerin iç hukuklarına terk ettiği dikkat çekmektedir. Bu husus direktif içinde de vurgulanmıştır Metin içindeki teknik ve hukukî durumu BMEİMY metni ile kıyaslamak gerekirse, ilk önemli farklılığın elektronik imzanın tanımı noktasında doğduğu fark edilmektedir. ABEİD 2. bölüm 1 ve 2. maddelerinde getirdiği tanımda, elektronik imzayı 1. maddede önce BMEİMY 2(a) maddesine çok yakın bir şekilde tanımlamaktadır: Buna göre elektronik imza elektronik bir veriye iliştirilmiş veya ilişkilendirilmiş ve kimlik tesbiti yapmaya yarayan veridir. Görüldüğü üzere bu tanım BMEİMY metnindeki tanıma çok yakın bir tanımsa da, ABEİD 2. maddede bu tanımı bir adım ileriye götürmekte ve “gelişmiş elektronik imza” olarak nitelendirdiği yeni bir kavramı daha ortaya atmaktadır. Madde metnine göre “gelişmiş elektronik imza”: a) (Sadece) İmza sahibine atfı kabil, b) İmza sahibinin kimliğini tesbiti sağlayan, c) İmza sahibinin kontrolü altındaki bir metod kullanılarak oluşturulan, d) İliştirildiği veri üzerinde değişiklik yapılıp yapılmadığını kontrol imkanı veren elektronik imzadır. Madde metninin gelişmiş elektronik imza kavramı ile aslında düzenlemeye çalıştığı konunun “dijital elektronik imza” olduğu açıktır. Nitekim direktif içindeki diğer düzenlemelerin ışığında da bu durum daha netlik kazanmaktadır. Ancak yine de direktifin alışılagelmişin dışında elektronik imzayı “normal” ve “gelişmiş” olarak iki ayrı sınıfa ayırarak statülerini buna göre düzenlemesi dikkat çekicidir. Bu iki imza türünün hukukî sonuçları arasındaki farklılık direktifin 5. bölümünde düzenlenmiştir. Direktifin 5. bölüm 1. maddesi gelişmiş bir elektronik imzanın kağıt üzerinde elle atılmış geleneksel bir imza ile aynı hukuki değere haiz olacağını hükme bağlamış ve aynı zamanda usul hukuku açısından aynı delil kuvvetinde olacağını kararlaştırmıştır. Aynı bölüm içindeki 2. madde ise “gelişmiş nitelikte olmayan” bir elektronik imzanın durumunu incelemektedir. Direktif bu imzanın hukuki durumunu çok net şekilde düzenlemekten kaçınmışsa da, üye ülkelerin kendi iç hukuklarında yapacağı düzenlemelere ışık tutması açısından böyle bir elektronik imzanın sadece elektronik olması nedeniyle yasal geçerliliğinin veya usul hukuku anlamında delil değerinin tartışma konusu yapılamayacağını benimsemiştir. Direktifin bu hükümle getirmeye çalıştığı düzenleme, dijital nitelik taşıdığı halde teknik bazı noksanlıklara sahip olan (direktif tabiriyle “gelişmiş elektronik imza” statüsü taşımayan) ya da doğrudan dijital nitelikte olmayan elektronik imzaların sadece bu vasıfları nedeniyle hukuki geçerliliklerini yitirmelerine engel olmaktır. Direktifin bu düzenlemesi dijital imza karşısında diğer teknik metotların da hukuki geçerliliklerini teyid etmek bakımından kanaatimce oldukça önemlidir. Zira yukarıda ayrıntılı olarak değinilen ve bir icap ya da kabulün bir kişiye atfına olanak tanıyan tüm teknik yöntemler bu madde düzenlemesine göre bir anlamda hukuki meşruluk kazanmakta ve elle atılmış bir imzanın sahip olduğu hukuki değere sahip olma şansını yakalamaktadır. Aslında direktif metni dijital imzaya ilişkin düzenlemesinin aksine bu konuda açık bir hüküm zikretmemiştir. Ancak 5. Bölüm 2. maddede getirilen düzenleme bu teknik metotların artık “elle kağıt üzerine atılmadıkları” gerekçesiyle imza kabul edilmemesine engel mahiyettedir. Bu madde ışığı altında, böyle bir elektronik imza ile karşılaşıldığında yapılması gereken, bu teknik metodu doğrudan geçersiz kabul etmek yerine, teknik geçerliliğini ve güvenilirliğini araştırmak ve icap veya kabulün bir kişiye yeterince güvenli olarak atfına imkan vermesi durumunda metodu “imza” olarak kabul etmektir. Bu yönüyle bu madde metni oldukça önemli bir hukuki düzenleme olduğu gibi, kanaatimce elektronik imzanın hukuki statüsü yönünden de çok isabetli ve adil bir sistem getirmektedir. Yine de küçük bir eleştiri olarak madde metninden yorum yoluyla ulaşılan bu sonucun metin içinde daha ayrıntılı ve açık olarak ele alınmasının daha isabetli olacağının da altı çizilmelidir. ----------------- (*) Sinan Öztürk Elektronik Sözleşmeler (Kuruluş ve Geçerlik Şartları) – İ.Ü.SBE.Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2002, sf.165 (1) Birleşmiş Milletler Elektronik İmza Model Yasası |
|
Şerh Son Güncelleme: 13-04-2010
|
| Türk Hukuk Sitesi (1997 - 2016) © Sitenin Tüm Hakları Saklıdır. Kurallar, yararlanma şartları, site sözleşmesi ve çekinceler için buraya tıklayınız. Site içeriği izinsiz başka site ya da medyalarda yayınlanamaz. Türk Hukuk Sitesi, ağır çalışma şartları içinde büyük bir mesleki mücadele veren ve en zor koşullar altında dahi "Adalet" savaşından yılmayan Türk Hukukçuları ile Hukukun üstünlüğü ilkesine inanan tüm Hukukseverlere adanmıştır. Sitemiz ticari kaygılardan uzak, ücretsiz bir sitedir ve her meslekten hukukçular tarafından hazırlanmakta ve yönetilmektedir. |
