GelirVK. Geçici Madde 67 Türkçeleştirme Önerisi

193 S.lı Gelir Vergisi Kanunu Geçici Madde 67 Türkçeleştirme Önerisi

GelirVK. Geçici Madde 67 Mevcut Metin

(Ek madde: 30/12/2004 - 5281 S.K./30.mad)

       1) Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla;

       a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark,

       b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark,

       c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan),

       d) (Ek bend: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler,

       Üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yaparlar. (Ek cümle : 27/06/2006 - 5527 S.K. /1.mad) Dar mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran % 0 olarak uygulanır.

       (Değişik paragraf: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Aynı menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir kısmının elden çıkarılması halinde, ilk giren ilk çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle, tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınacak alış bedeli belirlenir. Bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması halinde, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım işlemi esas alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilir. Aynı gün içerisindeki işlemlerde ağırlıklı ortalama yöntemi kullanılabilir. Alış ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tevkifat matrahının tespitinde dikkate alınır.

       Üç aylık dönem içerisinde aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı ile ilgili olarak birden fazla alım satım işlemi yapılması halinde tevkifatın gerçekleştirilmesinde bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate alınır. Aynı türden menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı alım satımından doğan zararlar takvim yılı aşılmamak kaydıyla izleyen dönemlerin tevkifat matrahından mahsup edilir. Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının alış ve satış bedeli olarak işlem tarihindeki Yeni Türk Lirası karşılıkları esas alınarak tevkifat matrahı tespit edilir. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının yabancı bir para cinsinden ihraç edilmiş olması halinde ise tevkifat matrahının tespitinde kur farkı dikkate alınmaz.

       Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı sahibinin, bu kıymetleri başka bir banka veya aracı kuruma aktarması halinde, söz konusu menkul kıymetlerin alış bedeli ve alış tarihi aktarma yapılan kuruma bildirilir. Aktarmanın başka bir kişi veya kurum adına yapılması halinde, alış bedeli ve alış tarihinin ilgili banka veya aracı kuruma bildirilmesinin yanı sıra işlem Maliye Bakanlığına da bildirilir. Bu bildirimler, başka bir kişi veya kurum adına naklin aynı banka veya aracı kurumun bünyesinde gerçekleştirilmesi veya kıymetin sahibi tarafından fiziken teslim alınması halinde de yapılır.

       Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının fiziken bir banka veya aracı kuruma teslim edilmesi halinde alış bedeli olarak, tevsik edilmesi kaydıyla, kıymet sahibinin beyanı esas alınır ve yapılan işlem Maliye Bakanlığına bildirilir.

       (Değişik paragraf : 27/06/2006 - 5527 S.K. /1.mad ) Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin alım satımı, itfası sırasında elde edilen getirileri ile bunların dönemsel getirilerinin tahsilinde, tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri ile sürekli olarak portföyünün en az % 51'i İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasında ve hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümleri uygulanmaz. Tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80 inci madde hükümleri uygulanmaz.

       Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları, verilecek muhtasar beyannameye dahil edilmez. Banka ve aracı kurumlar, tevkif ettikleri vergileri şekli ve muhteviyatı Maliye Bakanlığınca belirlenecek bir beyanname ile tevkifat dönemini izleyen ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar *1* bağlı oldukları vergi dairesine beyan eder ve yirmialtıncı günü akşamına kadar öderler.

       (Ek paragraf: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Bu Maddenin uygulaması bakımından banka veya aracı kurumlar (işleme taraf olanlar) kendilerinde bulunan veya ulaştırılan bilgi ve belgeler kapsamında tarhiyattan sorumlu tutulurlar. Bilgilerin eksik veya yanlış olması nedeniyle eksik beyan edilen kısım için bildirimi yapan adına gerekli tarhiyat yapılır.

       2) Bu Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç), ödemeyi yapanlarca, banka veya aracı kurumlara veya bunlar aracılığıyla diğer gerçek ve tüzel kişilere ödenenler hariç, % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bankalara veya aracı kurumlara alış bedeli tevsik edilmeksizin teslim edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka veya aracı kurumlar aracılığıyla yapılsa dahi tevkifat yapılır. Menkul kıymetin bir banka veya aracı kurum aracılığıyla alınmış olması halinde tevkifatta, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış bedeli arasındaki fark esas alınır. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.

       3) Bankalar ile aracı kurumlar, bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını (hisse senetleri ile (1) numaralı fıkranın altıncı paragrafında belirtilen menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları hariç) (1) numaralı fıkra kapsamında tevkifata tâbi tutulmaksızın almaları halinde, kendilerine satış yapanlar adına satış bedeli ile alış bedeli arasındaki fark üzerinden % 15 oranında tevkifat yaparlar. Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracının daha önce bir banka veya aracı kurumdan alınmamış olması halinde, tevkifatın yapılmasında alış bedeli yerine ihraç bedeli esas alınır. Tevkif edilen vergiler (1) numaralı fıkra kapsamında verilecek beyannameye dahil edilmek suretiyle beyan edilir ve ödenir.

       4) (Değişik fıkra: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Bankalar arası mevduat ile aracı kurumların borsa para piyasasında değerlendirdikleri kendilerine ait paralarına yürütülen faizler hariç olmak üzere, 75 inci Maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratlarından ödemeyi yapanlarca %15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bu fıkra kapsamında yapılan tevkifat tutarları 98 inci ve 119 uncu Maddelerde belirtilen sürelerde beyan edilir ve ödenir. Bu iratlar üzerinden 94 üncü Madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 24 üncü Maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.

       5) Gelir sahibinin gerçek veya tüzel kişi ya da dar veya tam mükellef olması, vergi mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca yapılacak tevkifatı etkilemez. Şu kadar ki, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden (1) ve (4) numaralı fıkralar uyarınca tevkifat yapılmaz.

       6) Bu maddenin (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkralarında belirtilen tevkifat oranlarını yabancı para cinsinde ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan getiriler ile döviz cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirleri için beş puana kadar artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

       7) (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık veya münferit beyanname verilmez. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye bu gelirler dahil edilmez. Ticarî faaliyet kapsamında elde edilen gelirler ticarî kazanç hükümleri çerçevesinde kazancın tespitinde dikkate alınır ve tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, 94 üncü madde kapsamında tevkif edilen vergilerin tâbi olduğu hükümler çerçevesinde tevkifata tâbi kazançların beyan edildiği beyannamelerde hesaplanan vergiden mahsup edilir. Şu kadar ki, (2) ve (3) numaralı fıkralar kapsamında tevkif suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu tevkifat oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan kısmı yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmez.

       8) Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonları "( (Değişik parantez içi hüküm : 27/06/2006 - 5527 S.K. /1.mad) borsa yatırım fonları ile konut finansman fonları ve varlık finansman fonları dahil ) ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan portföy kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın % 15 oranında vergi tevkifatına tâbi tutulur. Bu kazançlar üzerinden 94 üncü madde uyarınca ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu fon veya ortaklıklarının katılma belgelerinin ilgili fona iadesinden elde edilen gelirler ile hisse senetlerinin alım satımından elde edilen kazançlar için yıllık beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Ticarî işletmeye dahil olan bu nitelikteki gelirler, bu fıkra kapsamı dışındadır.

       9) Bu maddenin yürürlük tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde (Dar mükellef kurumların, bu menkul kıymetleri elden çıkarmak suretiyle sağladıkları kazançlar hariç) bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31.12.2005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır.

       10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından veya elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler (...) için bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır.

       11) (Ek fıkra: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Dar mükellefler de dahil olmak üzere, bu Madde kapsamında tevkifata tâbi tutulan ve yıllık veya münferit beyanname ile beyan edilmeyeceği belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançları için takvim yılı itibarıyla yıllık beyanname verilebilir. Beyan edilen gelirden, aynı türden menkul kıymetler için yıl içinde oluşan zararların tamamı mahsup edilebilir. Beyan edilen gelir üzerinden %15 oranında vergi hesaplanır. Hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif edilen vergiler mahsup edilir, mahsup edilemeyen tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilir. Şu kadar ki, mahsup edilemeyen zararlar izleyen takvim yıllarına devredilemez.

       12) Bu maddede geçen, "banka" kavramı 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu kapsamında Türkiye'de faaliyette bulunan bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını , "aracı kurum" kavramı ise 28.7.1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında Türkiye'de faaliyette bulunan aracı kurumları ifade eder.

       13) Bu maddede geçen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı ifadesi, özel bir belirleme yapılmadığı sürece Türkiye'de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulunca kayda alınmış ve/veya Türkiye'de kurulu menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören menkul kıymetler veya diğer sermaye piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazinece veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilecek her türlü menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracını ifade eder.

       Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu veya bunlar aracılığıyla yapılan; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte, ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de dahil olmak üzere, para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri bu madde uygulamasında diğer sermaye piyasası aracı addolunur.

       14) (Değişik fıkra: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Türkiye'de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemlerden elde edilen kazançlar için (1) numaralı fıkrada belirtilen tevkifat oranı sıfır olarak uygulanır. Tam ve dar mükellef kurumların (Türkiye'de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla faaliyette bulunmayanlar hariç) 31/12/2008 tarihine kadar *2* aralarında yaptıkları vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden doğan kazançları bakımından bu Madde hükümleri uygulanmaz. Şu kadar ki, banka ve benzeri finans kurumları için Türkiye'de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla faaliyette bulunma şartı aranmaz.

       15) (Ek fıkra: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci Maddesinin 5281 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki (2) numaralı fıkrasında, Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonu olarak addolunmuş dar mükellefiyete tâbi yatırım fonlarının vergilendirilmeye ilişkin 31.12.2005 tarihindeki bu statüleri;

       a) 31.12.2005 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerle (hisse senetleri hariç) sınırlı olmak üzere bu menkul kıymetlerin tamamı itfa edilinceye kadar,

       b) 31.12.2005 tarihinde portföylerinde bulunan hisse senetleri için ise bu menkul kıymetlerin bu tarihten sonra portföyden ilk çıkış tarihine kadar,

       Devam eder.

       16) Bu madde kapsamına girmeyen ve 1.1 2006 tarihinden önce iktisap edilmiş olan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 tarihi itibariyla geçerli olan hükümler uygulanır.

       17) (Ek fıkra : 27/06/2006 - 5527 S.K. /1.mad) Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan oranları her bir kazanç ve irat türü ile bunları elde edenler itibarıyla, yatırım fonlarının katılma belgelerinin fona iade edilmesinden elde edilen kazançlar için fonun portföy yapısına göre, ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya % 15'e kadar artırmaya yetkilidir.

       18) (Değişik fıkra: 22/12/2005-5436 S.K./14. mad) Bu Madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve usûlleri belirlemeye, vergiye tâbi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

       19) Bu madde hükümleri 31.12.2015 tarihine kadar uygulanır.

GelirVK. Geçici Madde 67 Türkçeleştirme Önerisi

(Ek madde: 30.12.2004-5281 s.y./30.m.)
1) Bankalar ve aracı kurumlar, takvim yılının üçer aylık dönemlerinde

a) Alım satımına aracılık ettikleri taşınır değerler ile diğer anamal piyasası araçlarının alış ve satış ederleri arasındaki fark,

b) Alımına aracılık ettikleri taşınır değer ya da diğer anamal piyasası araçlarının sönmesi durumunda alış ederi ile sönme ederi arasındaki fark,

c) Taşınır değerlerin ya da diğer anamal piyasası araçlarının toplanmasına aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir taşınır değer ya da diğer anamal piyasası aracına bağlı olmayan),

d) (Ek bent: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Aracılık ettikleri taşınır değer ya da diğer anamal piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler üzerinden % 15 oranında vergi kesintisi yaparlar.
(Ek tümce: 27.06.2006-5527 s.y./1.m.) Dar yükümlü gerçek kişi ve kurumlar için bu oran % 0 olarak uygulanır.

(Değişik paragraf: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Aynı taşınır değer ve diğer anamal piyasası aracından değişik günlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir bölümünün elden çıkarılması durumunda ilk giren ilk çıkar yöntemi kullanılarak kesinti konusu tutarın belirlenmesinde göz önüne alınacak alış ederi belirlenir. Bir taşınır değer ve diğer anamal piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması durumunda elden çıkarılma gününden sonra yapılan ilk alım işlemi temel alınarak üzerinden kesinti yapılacak tutar belirlenir. Aynı gün içindeki işlemlerde ağırlıklı ortalama yöntemi kullanılabilir. Alış ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen yüzdelikler ile banka ve sigorta işlemleri vergisi kesinti konusu tutarın belirlenmesinde göz önüne alınır.

Üç aylık dönem içinde aynı türden taşınır değer ya da diğer anamal piyasası aracı ile ilgili olarak birden çok alım satım işlemi yapılması durumunda kesintinin gerçekleştirilmesinde bu işlemler, tek bir işlem olarak göz önüne alınır. Aynı türden taşınır değer ya da diğer anamal piyasası aracı alım satımından doğan zarar, takvim yılı aşılmamak koşuluyla izleyen dönemlerin kesinti konusu tutarından düşülür. Yabancı paraya, altına ya da başka bir değere dizinli taşınır değer ya da diğer anamal piyasası aracının alış ve satış ederi olarak işlem tarihindeki Yeni Türk Lirası karşılıkları temel alınarak kesinti konusu tutarı belirlenir. Taşıınır değer ve diğer anamal piyasası aracının yabancı bir para cinsinden çıkarılmış olması durumunda ise kesinti konusu tutarın belirlenmesinde değer farkı göz önüne alınmaz.

Taşınır değer ve diğer anamal piyasası aracı iyesinin bu değerleri başka bir banka ya da aracı kuruma aktarması durumunda söz konusu taşınır değerlerin alış ederi ve alış günü aktarılan kuruma bildirilir. Aktarmanın başka bir kişi ya da kurum adına yapılması durumunda alış ederi ve alış gününün ilgili banka ya da aracı kuruma bildirilmesinin yanı sıra işlem Maliye Bakanlığı'na da bildirilir. Bu bildirimler, başka bir kişi ya da kurum adına aktarmanın aynı banka ya da aracı kurumun bünyesinde gerçekleştirilmesi ya da değerin iyesince fiziksel olarak teslim alınması durumunda da yapılır.

Taşınır değer ve diğer anamal piyasası aracının fiziksel olarak bir banka ya da aracı kuruma teslim edilmesi durumunda alış ederi olarak belgelenmesi koşuluyla değer iyesinin açıklaması temel alınır ve yapılan işlem Maliye Bakanlığı'na bildirilir.

(Değişik paragraf: 27.06.2006-5527 s.y./1.m.) Hazinece yurtdışında çıkarılan taşınır değerlerin alım satımı, sönmesi sırasında elde edilen getirileri ile bunların dönemsel getirilerinin toplanmasında, tam yükümlü kurumların İstanbul Taşınır Değerler Borsasında işlem gören ve bir yıldan çok süreyle elde tutulan pay belgitleri ile sürekli olarak yatırım cüzdanının en az % 51'i İstanbul Taşınır Değerler Borsasında işlem gören pay belgitlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan çok süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasında ve pay belgitleri kazanç paylarının pay iyeleri adına toplanmasında bu bölümce uygulanmaz. Tam yükümlü kurumların İstanbul Taşınır Değerler Borsasında işlem gören ve bir yıldan çok süreyle elde tutulan pay belgitlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için Gelir Vergisi Yasası'nın yinelenmiş 80. maddesi uygulanmaz.

Bu bölümce kapsamında yapılan kesinti tutarları, verilecek özet açıklama yazısının kapsamına alınmaz. Banka ve aracı kurumlar, kestikleri vergileri biçimi ve içeriği Maliye Bakanlığınca belirlenecek bir açıklama yazısı ile kesinti dönemini izleyen ayın yirmi üçüncü günü akşamına kadar bağlı oldukları vergi kuruluşuna açıklar ve yirmi altıncı günü akşamına kadar öder.

(Ek paragraf: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Bu maddenin uygulaması bakımından banka ya da aracı kurumlar (işleme taraf olanlar) kendilerinde bulunan ya da ulaştırılan bilgi ve belgeler kapsamında vergi koymadan sorumlu tutulur. Bilgilerin eksik ya da yanlış olması nedeniyle eksik açıklanan bölüm için bildirimi yapan adına gerekli vergi koyulur.

2) Bu yasanın 75. maddesinin ikinci bölümcesinin beş numaralı bendinde yazılı taşınır anamal gelirlerinden (Hazinece yurtdışında çıkarılan taşınır değerlerden elde edilenler dışında), ödemeyi yapanlarca banka ya da aracı kurumlara ya da bunlar aracılığıyla diğer gerçek ve tüzel kişilere ödenenler dışında, % 15 oranında vergi kesintisi yapılır. Bankalara ya da aracı kurumlara alış ederi belgelenmeksizin teslim edilmiş taşınır değerlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka ya da aracı kurumlar aracılığıyla yapılsa dahi kesinti yapılır. Taşınır değerin bir banka ya da aracı kurum aracılığıyla alınmış olması durumunda kesintide bu işlemdeki sönme ederi ile alış ederi arasındaki fark temel alınır. Bu gelirler üzerinden 94. madde ya da Kurumlar Vergisi Yasası'nın 24. maddesi kapsamında ayrıca kesinti yapılmaz.

3) Bankalar ile aracı kurumlar, bir taşınır değer ya da diğer anamal piyasası aracını (pay belgitleri ile birinci bölümcenin altıncı paragrafında belirtilen taşınır değerler ve diğer anamal piyasası araçları dışında) birinci bölümce kapsamında kesintiye bağlı tutulmaksızın almaları durumunda kendilerine satış yapanlar adına satış ederi ile alış ederi arasındaki fark üzerinden % 15 oranında kesinti yaparlar. Taşınır değer ya da diğer anamal piyasası aracının daha önce bir banka ya da aracı kurumdan alınmamış olması durumunda kesintinin yapılmasında alış ederi yerine çıkarma ederi temel alınır. Kesilen vergiler birinci bölümce kapsamında verilecek açıklama yazısına yazılarak açıklanır ve ödenir.

4) (Değişik fıkra: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Bankalar arası yatırım ile aracı kurumların borsa para piyasasında değerlendirdikleri kendi paralarına yürütülen işlentiler dışında olmak üzere, 75. maddenin ikinci bölümcesinin 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yazılı taşınır anamal gelirlerinden ödemeyi yapanlarca % 15 oranında vergi kesintisi yapılır. Bu bölümce kapsamında yapılan kesinti tutarları, 98. ve 119. maddelerde belirtilen sürelerde açıklanır ve ödenir. Bu gelirler üzerinden 94. madde ya da Kurumlar Vergisi Yasası'nın 24. maddesi kapsamında ayrıca kesinti yapılmaz.

5) Gelir iyesinin gerçek ya da tüzel kişi ya da dar ya da tam yükümlü olması, vergi yükümlülüğü bulunup bulunmadığı, vergiden bağışık olup olmadığı ve elde edilen kazancın vergiden ayrık olup olmadığı birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü bölümceler uyarınca yapılacak kesintiyi etkilemez. Şu kadar ki Anamal Piyasası Yasası'na göre kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden birinci ve dördüncü bölümceler uyarınca kesinti yapılmaz.

6) Bu maddenin birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü bölümcelerinde belirtilen kesinti oranlarını yabancı para cinsinde çıkarılan taşınır değerlerden sağlanan getiriler ile yabancı para cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen işlenti gelirleri için beş sayıya kadar artırmaya ya da yasal oranına kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

7) Birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü bölümceler uyarınca kesintiye bağlı tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık ya da birel açıklama yazısı verilmez. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık açıklama yazısına bu gelirler yazılmaz. Tecimsel etkinlik kapsamında elde edilen gelirler, tecimsel kazanç düzenlemeleri çerçevesinde kazancın belirlenmesinde göz önüne alınır ve kesinti yoluyla ödenmiş vergiler, 94. madde kapsamında kesilen vergilerin bağlı olduğu düzenlemeler çerçevesinde kesintiye bağlı kazançların açıklandığı açıklama yazılarında hesaplanan vergiden düşülür. Şu kadar ki ikinci ve üçüncü bölümceler kapsamında kesinti yoluyla ödenen verginin işlemden doğan kazancın bağlı olduğu kesinti oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan bölümü, yıllık açıklama yazısında hesaplanan vergiden düşülmez.

8) Anamal Piyasası Yasası'na göre kurulan taşınır değerler yatırım fonları (Değişik parantez içi hüküm: 27.06.2006-5527 s.y./1.m.) borsa yatırım fonları ile konut karşılama fonları ve varlık karşılama fonları içinde) ile taşınır değerler yatırım ortaklıklarının kurumlar vergisinden ayrık yatırım cüzdanı kazançları, dağıtılsın dağıtılmasın % 15 oranında vergi kesintisine bağlı tutulur. Bu kazançlar üzerinden 94. madde uyarınca ayrıca kesinti yapılmaz. Bu fon ya da ortaklıklarının katılma belgelerinin ilgili fona geri verilmesinden elde edilen gelirler ile pay belgitlerinin alım satımından elde edilen kazançlar için yıllık açıklama yazısı verilmez. Diğer gelirler nedeniyle açıklama yazısı verilmesi durumunda da bu gelirler açıklama yazısına yazılmaz. Tecimsel işletme içinde kalan bu nitelikteki gelirler, bu bölümce kapsamı dışındadır.

9) Bu maddenin yürürlük gününden önce çıkarılmış her tür tahvil ve hazine bonoları ile Toplu Konut Yönetimi ve Özelleştirme Yönetimince çıkarılan taşınır değerlerin elde tutulması ya da elden çıkarılması yoluyla sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde (dar yükümlü kurumların bu taşınır değerleri elden çıkararak sağladıkları kazançlar dışında) bu madde uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31.12.2005 gününden başlayarak geçerli düzenlemeler uygulanır.

10) Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce edinilmiş taşınır değer ya da diğer anamal piyasası araçlarının elden çıkarılmasından ya da elde tutulma sürecinde elde edilen gelirler (...) için bu madde uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 gününden başlayarak geçerli olan düzenlemeler uygulanır.

11) (Ek fıkra: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Dar yükümlüler de içinde olmak üzere, bu madde kapsamında kesintiye bağlı tutulan ve yıllık ya da birel açıklama yazısı ile açıklanamayacağı belirtilen taşınır değer ve diğer anamal piyasası araçlarının elden çıkarılmasından doğan kazançları için takvim yılında yıllık açıklama yazısı verilebilir. Açıklanan gelirden aynı türden taşınır değerler için yıl içinde oluşan zararların tamamı düşülebilir. Açıklanan gelir üzerinden % 15 oranında vergi hesaplanır. Hesaplanan vergiden yıl içinde kesilen vergiler düşülür; düşülemeyen tutar, genel düzenlemeler çerçevesinde geri verilir. Şu kadar ki düşülemeyen zarar, izleyen takvim yıllarına aktarılamaz.

12) Bu maddede geçen "banka" kavramı, 18.06.1999 günlü ve 4389 sayılı Bankalar Yasası kapsamında Türkiye'de etkinlikte bulunan bankalar ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını, "aracı kurum" kavramı ise 28.07.1981 günlü ve 2499 sayılı Anamal Piyasası Yasası kapsamında Türkiye'de etkinlikte bulunan aracı kurumları belirtir.

13) Bu maddede geçen taşınır değer ve diğer anamal piyasası aracı sözü, özel bir belirleme yapılmadığı sürece Türkiye'de çıkarılmış ve Anamal Piyasası Kurulunca kayda alınmış ya da Türkiye'de kurulu taşınır değer ve süreli işlem ve ek süre borsalarında işlem gören taşınır değerler ya da diğer anamal piyasası araçları ile kayda alınmamış olsa ya da taşınır değer ve süreli işlem borsalarında işlem görmese dahi hazinece ya da diğer kamu tüzelkişilerince çıkarılacak her türlü taşınır değer ya da diğer anamal piyasası aracını belirtir.

Bankaların ve aracı kurumların taraf olduğu ya da bunlar aracılığıyla yapılan belirli bir sürede, önceden belirlenen eder, tutar ve nitelikte, ekonomik ya da parasal göstergeye dayalı olarak düzenlenenler de içinde olmak üzere, para ya da anamal piyasası aracını, malı, değerli madeni ve yabancı parayı alma, satma, değiştirme hak ya da yükümlülüğünü veren süreli işlem ve ek süre sözleşmeleri bu madde uygulamasında diğer anamal piyasası aracı sayılır.

14) (Değişik fıkra: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Türkiye'de kurulu süreli işlem ve ek süre borsalarında yapılan işlemlerden elde edilen kazançlar için birinci bölümcede belirtilen kesinti oranı sıfır olarak uygulanır. Tam ve dar yükümlü kurumların (Türkiye'de işyeri ya da sürekli temsilci aracılığıyla etkinlikte bulunmayanlar dışında) 31.12.2008 gününe kadar aralarında yaptıkları süreli işlem ve ek süre sözleşmelerinden doğan kazançları bakımından bu madde uygulanmaz. Şu kadar ki banka ve benzeri para kurumları için Türkiye'de işyeri ya da sürekli temsilci aracılığıyla etkinlikte bulunma koşulu aranmaz.

15) (Ek fıkra: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Kurumlar Vergisi Yasası'nın 2. maddesinin 5281 sayılı yasayla yürürlükten kaldırılmadan önceki ikinci bölümcesinde Anamal Piyasası Yasası'na göre kurulan yatırım fonu sayılmış dar yükümlülüğe bağlı yatırım fonlarının vergilendirilmeye ilişkin 31.12.2005 günündeki bu durumları;

a) 31.12.2005 tarihinden önce çıkarılan taşınır değerlerle (pay belgitleri dışında) sınırlı olmak üzere bu taşınır değerlerin tamamı sönünceye kadar,

b) 31.12.2005 tarihinde yatırım cüzdanında bulunan pay belgitleri için ise bu taşınır değerlerin bu günden sonra yatırım cüzdanından ilk çıkış gününe kadar sürer.

16) Bu madde kapsamına girmeyen ve 01.01.2006 tarihinden önce edinilmiş taşınır değerlerin elden çıkarılmasından sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde 31.12.2005 gününden başlayarak geçerli olan düzenlemeler uygulanır.

17) (Ek fıkra: 27.06.2006-5527 s.y./1.m.) Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan oranları her bir kazanç ve gelir türü ile bunları elde edenler bakımından yatırım fonlarının katılma belgelerinin fona geri verilmesinden elde edilen kazançlar için fonun yatırım cüzdanı yapısına göre ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye ya da % 15'e kadar artırmaya yetkilidir.

18) (Değişik fıkra: 22.12.2005-5436 s.y./14.m.) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin temel ve yöntemleri belirlemeye, vergiye bağlı işlemlere taraf ya da aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

19) Bu madde, 31.12.2015 gününe kadar uygulanır.

Ekleyen Üyemizin Notu :

Şerhi Ekleyen Üyemiz:

Özge YÜCEL

Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi

Şerh No : 4413

Şerh Son Güncelleme: 20-02-2010

THS Sunucusu bu sayfayı 0,06637692 saniyede 8 sorgu ile oluşturdu.