Yaşayan toplumu oluşturan halkın yönetimi manasında, Türkiye Cumhuriyeti tanımı yerinde bir tanımlamadır. Ancak bu tanımlamanın, diğer nitelikleriyle birlikte zenginleştirilmesine her zaman için ihtiyaç duyulmaktadır. Cumhuriyetlerin tarihsel süreçleri ve örnekleri, buna ihtiyaç duyulmasına yol açmaktadır. Oysa bir cumhuriyet, her geçen gün, niteliklerini bağrına almalı, zenginleşmeli.
Kavramların anlamları zamana ve yere göre değişiklikler gösterebildikleri için, cumhuriyetin niteliklerinin sayılmasına olan ihtiyaç devam etmektedir.
Aslında aynı ihtiyaç, cumhuriyetin nitelikleri için de geçerlidir. Toplum bu nitelikleri de zaman içinde tartışarak olgunlaştırmalı ve neyi kastettiğini iyice açığa çıkarabilmelidir.
Bu genel yaklaşımdan hareketle, nitelikler üzerine de şunları söyleyebiliriz:
İnsanlığın hak mücadelesinde önemli bir argüman olan insan hakları -hümanizm- kavramı, bugün için yetersiz kalmış, ekolojik perspektif ise bu kavramı da kapsar hale dönüşmüştür.
Anayasalar hümanist perspektife sahip olmasına rağmen insanlık, artık hayvanları koruma kanunu gibi insan dışındaki varlıkların da haklarının varlığı bilincine erişmiştir. Bu nedenle cumhuriyetin insan haklarına saygı ile sınırlandırılması yerine, ekolojik bir perspektife sahip kılınması daha anlamlı hale gelmiştir.
Bu durum, tarih, kültür ve çevre değerlerinin, diğer kalkınma ya da ekonomik gerekçeler karşısında zayıf duruma düşmesinin de önüne geçmesine, değerler arasında yeni bir korumacı denge durumu yaratılmasına yol açacaktır.
İnsanlar arasında renk, dil, din, ırk, cinsiyet, cinsel tercih, vb. ayrımlar üzerinden değil, ortak yeni değerler üzerinden bağlar kurmak gerekir. Evrensel bildirgeler, uluslararası anlaşmalar ile bu tür ayrımcılıklar yasaklanmış olup, Türkiye'de bunu kabul etmiştir. Bu nedenle şu ya da bu nedenle de olsa, milliyetçilik insanlar arasında ırki bir ayrım yarattığından, cumhuriyetin milliyetçilik üzerinden tanımlanması çağcıl bir yaklaşım değildir.
Özgürlükçü kavramının yer ettirilmesinde yarar var. Çünkü, her ne gerekçe olursa olsun, özgürlüğün hem bir ülke, hem toplum ve hem de birey yönünden öne çıktığı bir dönemdeyiz. Ülkelerin bağımsızlık ruhunun yanı sıra, bireylerin bağımsızlık ruhlarının da geliştirilmesi, bireyin maddi ve manevi yönden yaşamını geliştirme hakkını pekiştirecektir.
Laiklik kavramının korunması gerekir, ancak Fransiz tipi kontrol edici laiklik anlayışı yerine, Amerikan tipi özgürlükçü bir laiklik anlayışının geliştirilmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Türkiye'de laiklik üzerine yapılan tartışmaların odağında bu durum yatmaktadır.