İİK 121 Uyarınca Açılan Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi Davası

Kıymetli üstatlar merhaba, mesleğin başında stajyer bir meslektaşınız olarak hukuki yönlendirmeye ihtiyacım var. Olayı kısaca özetleyeyim.

A, B, C paylı maliklerinin hisse sahibi olduğu bir taşınmaz arsa var. Bu taşınmazın üzerinde hissedarların bağımsız müstakil evleri bulunmakta. Hissedar C vefat ediyor, payı mirasçıları K, L, M ye kalıyor ancak intikal henüz yapılmamış, mirasçılar arasında elbirliği mülkiyeti söz konusu. Yani son durumda taşınmaz üzerinde hem paylı mülkiyet hem elbirliği mülkiyeti var. Mirasçı K'nin icra borcu sebebiyle alacaklısı satış suretiyle ortaklığın giderilmesi davası açıyor ve taşınmazın tamamının satışını talep ediyor, diğer hissedarlar da dahili davalı olarak haberdar ediliyorlar. İçtihatlara göre paylı mülkiyet varsa paylar haricen haczedilip satılacağı için böyle bir sorun ortaya çıkmayacaktı ancak mevcut durumda mirasçıların mülkiyeti elbirliği mülkiyeti olduğu için taşınmaz bütününün satılacağı hem alacaklı avukatı hem dosya hakimi tarafından belirtildi. Bu durum benim mantığıma uymuyor, böyle bir borç sebebiyle taşınmazın tamamının satışı mümkün olabilir mi? Böyle bir satış gerçekleşirse tarafımız dahili davalı paylı malik A'nın bu satıştan etkilenmemesi için nasıl bir yol izlemeliyiz? Dava devam ederken mirasçılar intikali gerçekleştirip elbirliği mülkiyetinden paylı mülkiyete geçerse sonuç değişir mi? Tavsiyeleriniz için şimdiden teşekkür ederim.

Not: A, B, C olarak belirttiğim hissedar sayısı 20'nin üzerinde, taşınmaz 4000 m² üstünde büyüklüğe sahip, böyle bir durum için taşınmazın tamamının satılması büyük bir mağduriyet yaşatacak.

Merhaba değerli meslektaşım. Ben de bir stajyer avukat olarak fikrimi ifade edeyim. İİK m. 121 uyarınca ortaklığın giderilmesi davası açılması için yetki verilmesi, yalnızca mahcuz üzerindeki ortaklığın giderilmesi yetkisini kapsar. Olayda haczedilen malvarlığı değeri, taşınmazın tamamı üzerindeki elbirliği mülkiyet hissesi değil, 1/3 oranında pay üzerindeki elbirliği mülkiyet hissesidir. Dolayısıyla benim kanaatimce de yalnızca pay üzerindeki ortaklığın giderilmesine karar verilmelidir. Ortaklığın giderilmesi davası yetkisinin mahcuz olmayan 2/3 oranındaki payı da kapsaması düşünülemez. Ancak bu yorum, fiilî birtakım imkansızlıklar barındırmakta. Nitekim pay henüz bağlı bulunduğu taşınmazdan ayrılmamışken pay üzerindeki elbirliği mülkiyetinin, müstakil mülkiyete çevrilmesi mümkün değildir. Kanaatimce bu noktada İİK m. 121 kapsamında verilecek yetki, ortaklığın giderilmesi davası açma etkisi değil, TMK'nun 644. maddesi uyarınca elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesini isteme yetkisi olmalıydı. Uygulaması var mıdır, bilemiyorum ancak aklıma bu fikir geldi naçizane. Aksi halde sizin de ifade ettiğiniz gibi, yalnızca mahcuz hissenin bulunduğu payın satılması mümkün olmasına karşın hacze konu edilmeyen 2/3 oranındaki payın da satılması sonucu doğacaktır ve bu payların malikleri icra takip işlemlerinden olumsuz etkilenecektir.

Sorunuza gelecek olursak da; elbirliği mülkiyetinin rızaen paylı mülkiyete çevrilmesi, ortaklığın giderilmesi davasını konusuz bırakmayacaktır. Zira ortaklığın giderilmesi davasının amacı, iştirak halinde mülkiyete konu malın müstakil mülkiyete çevrilmesi yahut satılarak paraya çevrilmesidir. Paylı mülkiyete geçiş, tek başına davayı konusuz bırakmaz. Ancak bu halde satış gerekmeden payın haczedilmesi mümkün olduğundan alacaklı tarafın ortaklığın giderilmesi davasından feragat ederek paylı mülkiyete konu payı haczetme yoluna gitmesi ihtimal dahilindedir. Zira ortaklığın giderilmesi davası masrafları çok olan bir dava türü malûm. Sonuç garantisi olmamakla birlikte bu yöntemi denemekte fayda var.

Kolaylıklar diliyorum, iyi çalışmalar.

Paylı mülkiyet, birden çok kimsenin bir eşyanın tamamı üzerinde, aynı zamanda ve oranları belirli olmak üzere malik olmalarını ifade eder. Burada önemli olan mülkiyete konu eşyanın bölünmemiş olmasıdır. Dolayısıyla paylı malikler eşyanın tamamı üzerinde belli bir pay oranında hak sahibidirler. Paylı mülkiyette paydaşların paylı malı birlikte tasarruf etmeleri esastır.
Bu kapsamda taşınmazın tamamının satışa çıkarılması doğrudur.
Taşınmazın tamamı satılır, satış bedeli paydaşlara payları oranında dağıtılır.
Ana binada zamanında kat mülkiyeti tesis edilseydi bu sorun yaşanmazdı. Bu aşamada yapılacak bir şey bulunmamaktadır.