Yabancı Banka Çeki

Merhaba,

Yabancı bankanın çekinde Türkiye'de mukim kişi ve şirketlerin ciranta olmaları halinde, Türk bankası çeklerinde olduğu gibi, doğrudan bu cirantalara kambiyo senedine özgü takip yapılabilir mi?


Saygılar,

11.HD.,E.1990/3552,K.1990/4774,T.5.6.1990:
Çekin bir yabancı tarafından ve yabancı ülkede yine yabancı olan muhatap bankaya keşide edilmesi karşısında bu davada yabancılık unsuru bulunmaktadır.

Yabancılık unsuru bulunan bu tür davalarda uyuşmazlığın çözülmesinde, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun (MÖHUK) 1 ve 2. maddeleri hükümleri uyarınca uygulanacak hukuku,hakim,Türk Kanunlar ihtilafları kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku re'sen saptayacak ve gerektiğinde yetkili yabancı hukukun muhtevasını tespitinde tarafların yardımını isteyebilecekdir.

Yine aynı Yasanın 7.maddesinde zamanaşımının,hukuki işlem ve ilişkinin esasına uygulanacak hukuka tabi bulunduğu da hükme bağlanmış bulunmaktadır.

Konunun özel olarak düzenlendiği TTK.nun 732, 733. maddelerinde ise, çekten doğan taahhütlerin neticeleri bu taahhütlerin vukubulduğu yer yani, keşide yeri memleket kanununa göre tayin edileceği hüküm altına alındığı gibi, aynı Yasanın 730/21. maddesi yollaması ile çeklerde de uygulanan yine aynı yasanın 681. maddesi hükmü uyarınca da çeklerde müracaat hakkının kullanılması için gereken sürelerin tüm borçlular hakkında çekin keşide edildiği yer kanununa tabi olacağı açıkça hükme bağlanmış bulunmaktadır.

Alıntı: Yazan elevent Merhaba, Yabancı bankanın çekinde Türkiye'de mukim kişi ve şirketlerin ciranta olmaları halinde, Türk bankası çeklerinde olduğu gibi, doğrudan bu cirantalara kambiyo senedine özgü takip yapılabilir mi? Saygılar,

T.C.

YARGITAY

11. HUKUK DAİRESİ

E. 2003/9984

K. 2004/5573

T. 18.5.2004

• YABANCILIK UNSURU BULUNAN ÇEK ( Muhatabı Bankanın ve Keşidecisinin Amerikalı Olduğu - Karşılıksızlık Nedeniyle İadesi Sırasında Kaybolması/Alacak Davasında Uygulanacak Hukuk )

• ÇEKİN KAYBOLMASI ( Karşılıksızlık Nedeniyle İadesi Sırasında - Alacak Davasında Uygulanacak Hukuk/Muhatabı Bankanın ve Keşidecisinin Yabacı Olması )

• YABANCI HUKUKUN UYGULANMASI ( Karşılıksızlık Nedeniyle İadesi Sırasında Kaybolan Çek/Alacak Davası - Muhatabı Bankanın ve Keşidecisinin Yabacı Olması/Türk Kanunlar İhtilafı Kuralları )

• TÜRK KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI ( Yabancılık Unsuru Bulunan Çek - Hakimin Yabancı Hukuku Resen Uygulayacağı/Yabancı Hukukun Olaya İlişkin Hükümlerinin Tespit Edilememesi Halinde Türk Hukukunun Uygulanacağı )

2675/m.2

6762/m.734/7

ÖZET : Davacının hamili olduğu çekin, tahsil amacıyla davalı bankanın M. Serbest Bölge şubesine ciro edildiği ve davalı tarafından NewYork'da bulunan muhatap bankaya gönderildiği, ancak muhatap banka tarafından davalıya iadesi sırasında çekin kaybolduğu taraflar arasında tartışmasızdır.

Muhatabı C.B.N.Y. olan dava konusu çekin keşidecisi de Amerikalı olup, bu çek nedeniyle olayda yabancılık unsuru bulunmaktadır. TTK'nın 734/7. maddesi hükmüne göre, çekin kaybedilmesi veya çalınması halinde alınacak tedbirler bakımından çekin ödeneceği memleket kanunlarının uygulanması gerekir. Buna göre, dava konusu çek bakımından uygulanacak kanun, muhatap bankanın bulunduğu NewYork Eyalet Kanunlarıdır. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ( MÖHUK )'un 2. maddesi hükmüne göre hakim, Türk Kanunlar ihtilafı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku resen uygular. Hakim, yabancı hukukun muhtevasının tespitinde tarafların yardımını da isteyebilir. Tüm araştırmalara rağmen, yabancı hukukun olaya ilişkin hükümlerinin tespit edilememesi halinde Türk Hukuku uygulanır.

DAVA : Davacı vekili, müvekkilinin hamili olduğu, 1.10.1998 keşide tarihli, C.B.N.Y. Bankasına ait 1.000.000 USD bedelli çekin tahsili ile hesabına geçilmesi amacıyla 26.5.1999 tarihinde davalı bankanın M. Serbest Bölge Şubesine teslim edildiğini, aradan uzun zaman geçmesine rağmen bu güne kadar çek bedeli veya çek aslının müvekkiline verilmediğini ileri sürerek, dava konusu çekin, ıslah yolu ile ise çek bedelinin davalıdan alınarak davacıya iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili tahsil için muhatap bankaya gönderilen çekin keşidecisinin ve hesabının kapalı olması nedeniyle çekin müvekkiline geri gönderildiği sırada postada kaybolduğunu, çekin müvekkili nezdinde kaybolmadığından müvekkilinin kusuru bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, bilirkişi raporu ve dosya kapsamına göre, çekin 1.10.1998 keşide tarihli olup 28.5.1999 gününde ciro edildiği, TTK'nun 708 maddesi uyarınca ibraz süresi geçtiğinden hamilin keşideci ve cirantalara karşı müracaat hakkını kaybettiği, ancak TTK'nun 644. maddesi hükmünün uygulanabileceği, öte yandan davacının öncelikle zayi belgesi alarak keşideciye müracaat etmesi ve alacağını tahsil etmemesi halinde zararı doğacağı, bundan sonra bankaya müracaat etmesi gerektiği sonucuna varılarak, davanın reddine karar verilmiştir.

Karar, davacı vekilince temyiz edilmiştir.

Davacının hamili olduğu çekin, tahsil amacıyla davalı bankanın M. Serbest Bölge şubesine ciro edildiği ve davalı tarafından NewYork'da bulunan muhatap bankaya gönderildiği, ancak muhatap banka tarafından davalıya iadesi sırasında çekin kaybolduğu taraflar arasında tartışmasızdır.

Muhatabı C.B.N.Y. olan dava konusu çekin keşidecisi de Amerikalı olup, bu çek nedeniyle olayda yabancılık unsuru bulunmaktadır. TTK'nın 734/7. maddesi hükmüne göre, çekin kaybedilmesi veya çalınması halinde alınacak tedbirler bakımından çekin ödeneceği memleket kanunlarının uygulanması gerekir. Buna göre, dava konusu çek bakımından uygulanacak kanun, muhatap bankanın bulunduğu NewYork Eyalet Kanunlarıdır. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ( MÖHUK )'un 2. maddesi hükmüne göre hakim, Türk Kanunlar ihtilafı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku resen uygular. Hakim, yabancı hukukun muhtevasının tespitinde tarafların yardımını da isteyebilir. Tüm araştırmalara rağmen, yabancı hukukun olaya ilişkin hükümlerinin tespit edilememesi halinde Türk Hukuku uygulanır.

Açıklanan yasal durum karşısında mahkemece, yabancılık unsuru taşıyan dava konusu çekten kaynaklanan işbu davada uygulanacak yabancı hukuk resen tespit edilerek, davacının davalı bankaya karşı dava açma hakkı bulunup bulunmadığının tespiti gerekirken, bu konuda bir araştırma yapılmadan Türk Hukukuna göre karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle davacı yararına bozulması gerekmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın bozulmasına, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edene iadesine, 18.05.2004 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Konuya hakim olmadığım için özür dileyerek tekrar soruyorum. Bu Yargıtay kararları ışığında, yabancı çek için Türk vatandaşına yapılacak icra takibi de yabancı kanuna mı tabi olacak, yoksa doğrudan alacak davası mı açma zorunluluğu var ?