Hayvan haklarıyla yüzleşmek

Sahip olduğumuz haklara neden sahibiz?
İnsan haklara sahiptir çünkü:

• İnsan insandır.
• İnsan kişidir.
• İnsan kendinin farkındadır.
• İnsan dili kullanır.
• İnsan bir ahlaki topluluğun içinde yaşar.
• İnsanın ruhu vardır.
• Hakları bize Tanrı bahşetmiştir.

Buraya kadar kısmen de olsa soruya bu şekilde bir yanıt vermek mümkün.Sorun ise bu tür kıstasların ahlaki açıdan hiçbir anlam taşımamasıdır.
Bir yaşamın öznesi olan hayvanlar var mıdır?
Ortak duyular ve konuştuğumuz ortak dildeki sözcüklerin anlamları,ortak anatomik yapımız,ortak sinir sistemlerimiz ve ortak kökenlerimiz şöyle bir yanıt vermeye itiyor bizi:
“Tarafsız bir bakışla” düşünürsek,yalnızca biyolojik akrabalarımız olmakla kalmayıp ruhsal akrabalarımız da olan hayvanlar da bu dünyanın içinde,onun farkında ve kendi yaşadıklarının farkındalar ve tıpkı bizler gibi başkalarını da önemsiyorlar.Onlar da bizler gibi yaşamın öznesidirler.
Hayvan haklarına yönelik getirilen itirazlara şöyle bir göz atarsak:
“Hayvanlar insan değildir”,”Hayvanlar insanlara hizmet etmek için yaratılmışlardır”,”Hayvan hakları fikri saçmadır,o zaman bitki hakları,taş hakları vs.de olsun!”,”Hayvanlar haklarının ne olduğunu zaten bilmezler,ne olduğunu anlamazlar”,”Hayvanların ruhu yoktur”,”Önce insanlığın sorunlarını çözelim,sonra sıra hayvanlara gelsin”..çoğaltmak mümkün..
Sorunu Türkiye’den irdelemek istersek:5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 151 Mala Zarar Verme Suçu kapsamında sadece “sahipli hayvanlar”a yönelik bir düzenleme olduğunu görmekteyiz,şöyle ki;”Haklı bir neden olmaksızın,sahipli hayvanı öldüren,işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında mağdurun şikayeti üzerine dört aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası verilir.”
TCK’nın bu düzenlemesi şunları demek istiyor:
a. Suçun konusu “hayvan”değil,”mal”dır,
b. Bu suçun işlenmesi için “haklı bir sebebin olmaması” gerekmektedir,
c. Sadece “sahipli hayvan”a yönelik işlenebilen bir suçtur,
d. Mağdur hayvanın sahibi “insan”dır,ancak onun şikayeti üzerine ceza verilecektir,
hayvan işe yaramayacak hale gelmediyse,mesela tecavüz edilmesi demek onun süt vermesine engel değildir veya değerini de azaltmayacaktır gibi bir çıkarımla,tecavüze uğrayan bir keçi için bu suç öne sürülemeyecektir,olsa olsa sahibi şerefimle oynandı deyip TCK Şerefe Karşı İşlenen Suçlar bölümünden belki bir hakaret suçu için dava açacak ve tazminat talep edecektir.
Beklentilerimiz ve umutlarımız,hayvanların da insanlar gibi hak ehliyetine sahip olabilmeleri,canlı bir varlık olarak insanlar gibi mağdur sıfatıyla haklarının savunulabilmesinin sağlanması,hayvanlara yönelik her türlü şiddetin,tecavüzün önlenmesi ve ayrı bir suç olarak düzenlenip yaptırıma bağlanması yönündedir.
Yetişmekte olan hukukçular olarak bizler bu konuyu hep gündemde tutmalı ve olabildiğince savunmalıyız,zira geleceğin kanun koyucu adaylarıyız,belki bir hakim olarak öyle bir içtihat yaratırız ki zamanla hayvanlarımızın bu mağduriyetini sonlandırmış oluruz.
Elbette yapabileceklerimiz bunlarla sınırlı değil,en azından çevremizde gördüğümüz hayvanlara yiyecek,su gibi ihtiyaçlarını karşılayabilmeyiz,onlar sadece bu dünyayı bizimle paylaşmak istiyor,başka hiçbir niyetleri yok…
Nilgün YÜKSEL