itiraza uğramayan kambiyo senetleri bakımından zamanaşımı

Hukuk dünyasında emsaline ender rastlanabilecek bir hadiseyle karşınızdayım sayın meslektaşlarım.

Hakkındaki görüşlerinizi merakla beklediğim olay şu şekilde gelişmiştir:

A kooperatifi, B kişisi ile aralarındaki borç ilişkisi nedeniyle lehtarı B olan 1997 yıllarının farklı aylarına ait vade tarihli iki adet bono keşide ederek bunları B'ye teslim etmiştir. B, 1997 yılının sonunda borçlu kooperatif A'ya karşı iki ayrı takip başlatarak senet bedellerinin tahsilini istemiştir. Kooperatif takibe itiraz etmemiş ancak (uzunca bir süre sonra) menfi tespit davası açarak borçlu olmadığını ileri sürmüştür. Bu meyanda icra dosyaları üzerinden bir miktar tahsilat yapılmış, ancak kooperatif ferdileşmeyi gerçekleştirmiş olduğundan her iki dosyada da alacağın tamamı tahsil edilememiştir. Bilindiği gibi Bu keyfiyetin belgelenmesi geçici aciz vesikası sayılmaktadır.

Kooperatif, açtığı menfi tespit davasını kaybetmiş, karar 2008 yılında kesinleşmiştir. 2008 yılından sonra, icra dosyalarındaki geçici aciz vesikası niteliğindeki belge sayesinde kooperatif üyelerinin bir kısmına tasarrufun iptali davası yöneltilmiş, bu cihetle ferdileşme nedeniyle mülkiyeti üyelere geçmiş gayrimenkullerin kaydına ihtiyati tedbir konulmuştur. Bu noktaya kadar herhangi bir sıkıntı veya ihtilaf yoktur.

İcra dosyaları menfi tespit davası açılıncaya dek 2 kez takipsiz kalmış ve yenilenmiştir. Ancak 3 yıllık süre geçirilmemiş bu nedenle kambiyo senedi vasfı ortadan kalkmamıştır. menfi tespit davasının açılmasından (alacaklının davaya cevabından) kesinleşmesine dek zamanaşımının işlemeyeceği de Yargıtay'ın istikrarlı içtihatlarıyla sabittir.

Ne var ki menfi tespit davasından sonra tasarrufun iptali davasına devam edilmiş ancak icra dosyaları ihmal edilmiş, 3 yıl boyunca takipsiz bırakılmıştır. Aciz vesikası kesin değil geçici olduğundan dosyalar ve kambiyo senetleri zamanaşımına yenilmiştir. Kooperatif vekili tasarrufun iptali davasının son celsesinde durumu mahkemeye bildirmiş fakat mahkeme hatalı olarak davanın kabulüne karar vermiştir. Karar, mevcut icra dosyalarından takibin devamı ile kooperatif üyelerine ait tedbirli taşınmazların borcu karşılamaya yeter ölçüde bu icra dosyaları üzerinden satışının yapılması istikametindedir.

Bu esnada borçlu koopearatif vekili icra dosyalarını da zamanaşımı nedeniyle şikayet etmiş, icra mahkemesi şikayetleri kabul etmiştir. Böylelikle, ortada, tasarrufun iptali davasındaki kararı uygulamaya yarar bir takip kalmayacaktır. Ancak icra mahkemesinin şikayetin kabulü yönündeki kararı temyiz edilmiş ve Yargıtay, icra dosyalarındaki senetlerin tanzim yeri veya ödeme yeri unsurunu havi olmadığı için kambiyo senedi vasfında olmadıklarını, o nedenle bu borçla ilgili genel zamanaşımının uygulanması gerektiğini belirterek kararı bozmuştur.
O ana kadar durumun farkında olmayan taraflar senetlere bakıp "hakkatten yaa" demişlerdir.



Sayın meslektaşlarım, bu uzun anlatımımın sizi sıkmadığını umarak görüşlerinizi almak istiyorum:

-Kambiyo senedine mahsus haciz yoluyla yapılan bir takibe süresi içerisinde itiraz edilmemiş dolayısıyla senetlerin kambiyo senedi unsurlarını taşıyıp taşımadığı tartışılmamış iken borca ilişkin genel zamanaşımının uygulanacağını savlamak makul müdür?

-Kambiyo senetlerine mahsus takibe girişilmiş, daha semereli olan bu takip yolu alacaklı tarafından tercih edilmiş iken, itiraz görmeyen senetle yola devam etmek, üstüne üstlük 10 yıllık zamanaşımından yararlanmak adil midir?

-Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takibe girişilip borçlu tarafından unsurlara itiraz edilmediğinde o evrakın unsurları taşımasa da borçlu açısından bir kambiyo senedinin hukuki neticelerini doğuracağını düşünmek yanlış mıdır?

Yorumda bulunacak tüm meslektaşlarıma saygılar sunarım..

Kambiyo senedi vasfı kalkmadan genel zamanaşımı uygulanmaz.
Kambiyo senedi vasfı yoksa alacaklının temel borç ilişkisine dayalı alacak davası açıp(genel zamanaşımı içinde) lehine karar alaması lazım.
Kambiyo senetli takibe itiraz edilmezse de süresiz şikayet yoluyla bu sav her zaman ileri sürülebilir. Dolayısıyla kambiyo senedi vasfı yoksa takip dayanaksız kalır.
Menfi tespit davasında geçen sürede kambiyo vasfı taşımayan takibe yönelik olduğundan davada geçen süre genel zamanaşımına dahildir. Çünkü alacaklı, temel borç ilişkisini henüz ispatlamış değildir, sadece senetten dolayı alacağım var demektedir (mücerretlik).

Alıntı: Yazan Salut Kambiyo senetli takibe itiraz edilmezse de süresiz şikayet yoluyla bu sav her zaman ileri sürülebilir. Dolayısıyla kambiyo senedi vasfı yoksa takip dayanaksız kalır.

Emin misiniz? İik 168/3. Maddesini okuyun lütfen..

süresinde şikayet yapılmamışsa kambiyo vasfı hususunun incelenemeyeceği kanaatindeyim. 168/3. maddenin yanında 170/a-2. maddesinin de bu hususu teyit ettiği kanaatindeyim.

Sayın phrat,

Bildiğiniz üzere kambiyo takibinin müstenidi senet, kambiyo vasfını haiz değilse borçlunun, 5 gün içerisinde şikayet yoluyla icra mahkemesine başvurması gerekir. Eğer süresinde şikayet veya itiraz varsa icra mahkemesi de bu hususu re'sen dikkate alır. Somut olayınızda kooperatifin SÜRESİNDE bu şekilde bir şikayeti veya itirazı olmadığından BORÇLU, artık senedin kambiyo vasfı olmadığını ileri süremez. Yani bu durumda kambiyo senedi vasfında olmayan senet, kambiyo vasfını kazanmaz; sadece borçlunun, bu durumu ileri sürmek hakkı ortadan kalkar. Senet, kambiyo vasfında olmayan senet olmaya devam eder.

Zamanaşımı ileri sürüldüğünde mahkeme, öncelikle taraflar arasındaki hukuki ilişkiyi tespit edecektir; ki hangi zamanaşımı süresini uygulayacağını belirleyebilsin. Somut olayınızda Yargıtay da zamanaşımı değerlendirmesi yaparken öncelikle taraflar arasında kambiyo ilişkisi olmadığını belirlemiştir; ki hangi zamanaşımını uygulamak gerektiğini belirleyebilsin. Dolayısıyla kararda bir yanlışlık olmadığı kanaatindeyim.


P.S: Siz gerçi usul açısından adillikle ilgili bir şey soruyorsunuz ama yanlış anlamayacağınızı ümit ederek somut olay hakkında "adillik" konusundaki düşüncemi de yazmak istedim: kooperatifin, B'ye borçlu olduğu bir mahkeme kararı ile kesinleşmiş ve kooperatif, B'ye, işbu borcunu ödememiş. Adalet, borçlunun borcunu ödemesidir.

Saygılar...

Alıntı: Yazan Av.Nevra Öksüz Sayın phrat, Bildiğiniz üzere kambiyo takibinin müstenidi senet, kambiyo vasfını haiz değilse borçlunun, 5 gün içerisinde şikayet yoluyla icra mahkemesine başvurması gerekir. Eğer süresinde şikayet veya itiraz varsa icra mahkemesi de bu hususu re'sen dikkate alır. Somut olayınızda kooperatifin SÜRESİNDE bu şekilde bir şikayeti veya itirazı olmadığından BORÇLU, artık senedin kambiyo vasfı olmadığını ileri süremez. Yani bu durumda kambiyo senedi vasfında olmayan senet, kambiyo vasfını kazanmaz; sadece borçlunun, bu durumu ileri sürmek hakkı ortadan kalkar. Senet, kambiyo vasfında olmayan senet olmaya devam eder. Zamanaşımı ileri sürüldüğünde mahkeme, öncelikle taraflar arasındaki hukuki ilişkiyi tespit edecektir; ki hangi zamanaşımı süresini uygulayacağını belirleyebilsin. Somut olayınızda Yargıtay da zamanaşımı değerlendirmesi yaparken öncelikle taraflar arasında kambiyo ilişkisi olmadığını belirlemiştir; ki hangi zamanaşımını uygulamak gerektiğini belirleyebilsin. Dolayısıyla kararda bir yanlışlık olmadığı kanaatindeyim. P.S: Siz gerçi usul açısından adillikle ilgili bir şey soruyorsunuz ama yanlış anlamayacağınızı ümit ederek somut olay hakkında "adillik" konusundaki düşüncemi de yazmak istedim: kooperatifin, B'ye borçlu olduğu bir mahkeme kararı ile kesinleşmiş ve kooperatif, B'ye, işbu borcunu ödememiş. Adalet, borçlunun borcunu ödemesidir. Saygılar...

Sayın Öksüz,

Değerli görüşlerinizi paylaştığınız için çok teşekkür ederim. Objektif yorumlar almak ve biraz da şeytanın avukatlığını yapmak için somut hadiseyi yukarıdaki gibi sundum. Aslında alacaklı B'nin vekili olduğumu söylemek isterim

Alacaklının mahkeme ilamına dayanan alacağını tahsil edebilmesi bence de adil olandır. Ben de zamanaşımı itirazının buna dayalı olarak reddini istemiştim. Borçlar kanunu madde 156:

"Zamanaşımının kesilmesiyle, yeni bir süre işlemeye başlar.
Borç bir senetle ikrar edilmiş veya bir mahkeme ya da hakem kararına bağlanmış ise, yeni süre her zaman on yıldır."

Fakat bu hükmün kambiyo senetlerine uygulanamayacağına dair çok eski tarihli bir İBK var. Ben bu İBK'nın hem netice hem de gerekçe bakımından yanlış olduğunu düşünüyorum..

Neticede yüksek mahkeme benim sunduğum değil, kendi tespiti olan gerekçelerle lehime karar verdi. Öte yandan, kambiyo senedi unsurlarına itiraz gelmediği takdirde kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip konusu edilen evrakın kambiyo senetlerine uygulanan zamanaşımı ile mukayyet olması gerektiği hususundaki ısrarımı, adil olanın bu olduğu yönündeki inancımı koruyorum..

Teşekkürlerimi ve saygılarımı sunarım..