hizmet tespiti davalarının ispatı

hizmet tespiti davasında idiamızı ispatlamak için sadece tanık beyanlarına dayanabilir miyiz.

Evet. Ancak Yargıtay, komşu işyerlerinde bordrolu olarak çalışan kişilerin de tanıklığını aramakta, bu tanıkların Mahkemece re'sen araştırılarak dinlenmesi gerektiğini içtihat etmektedir.

T.C. YARGITAY
21.Hukuk Dairesi


Esas: 2006/9107
Karar: 2006/16106
Karar Tarihi: 25.12.2006


ÖZET: İfadesi hükme dayanak alman tanık davacının amcasıdır. Davacıyla birlikte çalışan ve kayıtlara geçmiş kişi olmadığı gibi, aynı çevrede benzer işi yapan başka işverenlerin çalıştırdığı ve bordrolara geçmiş kimse de değildir. Bu bakımdan tanık sözleri çalışma olgusu yönünden somut olgulara dayanmamakta soyut düzeyde kalmaktadır. Giderek, tanık sözlerinin inandırıcı güç ve nitelikte olduğu söylenemez.


(506 S. K. m. 79) (HGK. 15.10.2003 T. 2003/21-634 E. 2003/572 K.)


Davacı, davalı işveren nezdinde 01.08.2000-31.03.2001 tarihleri arasında çalıştığının tesbitine karar verilmesini istemiştir.


Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.


Hükmün davalılardan kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.


Karar: Dava 01.08.2000-31.03.2001 tarihleri arasında davalıya ait işyerinde hizmet akdine dayalı olarak geçen ve kuruma kayıt ve tescil edilmeyen çalışmaların tesbiti istemine ilişkindir.


Mahkemece, bordro tanıklarının dinlendiği gerekçesi ile kısmen hüküm altına alınmıştır.


Oysa, ifadesi hükme dayanak alınan tanık davacının amcasıdır. Davacıyla birlikte çalışan ve kayıtlara geçmiş kişi olmadığı gibi, aynı çevrede benzer işi yapan başka işverenlerin çalıştırdığı ve bordrolara geçmiş kimse de değildir. Bu bakımdan tanık sözleri çalışma olgusu yönünden somut olgulara dayanmamakta soyut düzeyde kalmaktadır. Giderek, tanık sözlerinin inandırıcı güç ve nitelikte olduğu söylenemez. Öte yandan tesbiti istenilen süreler çok öncelere ilişkin bulunduğundan tanıkların bu sürelerle ilgili bilgileri bugüne değin eksiksiz olarak hafızalarında korumaları da hayatın olağan akışına ve yaşam deneyimlerine uygun düşmez.


Yapılacak iş, davanın nitelikçe kamu düzenine ilişkin olduğu gözönünde tutularak davacı ile birlikte çalışan ve varsa SSK prim bordrolarında kayıtlı kişiler veya benzer işi yapan işverenlerin kayıtlarına geçmiş kimselerin adresleri SSK şahsi sicil dosyalarından tesbit edilerek, gerektiğinde zorla getirtilerek anılan kişilerin bilgilerine başvurulmak ve sonucuna göre karar vermekten ibarettir. Hukuk Genel Kurulu'nun 16.6.1999 gün 1999/21-510-527, 30.6.1999 gün ve 1999/21-549-555, 5.2.2003 gün 2004/21-35-64 E. ve K. 15.10.2003 gün ve 2003/21-634-572 E. K. sayılı kararları da aynı yöndedir.


Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözönünde tutulmaksızın, tanıkların dinlenemediği gerekçesi ile eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.


O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.


Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 25.12.2006 gününde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)




Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları

Sosyal güvenlik hukukunda her durum kendine özgü(suigeneris)dür.Yine Yargı içtihatlarında da yer aldığı üzere hizmet tespit davaları kamu düzeninden sayılmaktadır.1990'lı yılların başlarına kadar hizmet tespit davalarında sadece tanık ifadeleriyle kararlar verilebiliyordu.Ancak özellikle Adana'da bu hususun suistimal edildiği görüldü.Yargıtay da bu olaylar üzerinde içtihat değişikliğine gitti.Son dönemlerde hizmet tespit davalarında tanık ifadeleri yanında yazılı delil başlangıçlarının da aranıldığını görmekteyiz.İddiacı sigortalıdan çalışma tespiti istediği işyeri ile ilgili yazılı bir belge de istenilebilmektedir.Nitekim sadece o işyerinin işçileri değil komşu işyerlerinin çalışanları,işhanı v.b.lerde bekçi,yönetici gibi kişilerin tanıklığına da başvurulabiliyor.

Öncelikle arkadaşlara merhaba demek istiyorum. Cevap veren tüm arkadaşların cevaplarına aynen bende katılıyorum. Herkese kolay gelsin!

öncelikle herkese cevaplar için teşekkür ederim,
müvekkilim 3 aylık hizmetinin tespiti istemekte, internet üzerinden (ssk sorgulama sayfasından)yaptığım incelemede işten ayrılmadan 12 gün önce giriş yapılmış ve daha sonrada işten çıkışı işlenmiş. böyle bir durumda çevre işverenlerin yanında çalışanlarla ve kendi ile birlikte aynı şartlarda çalışmış bir kimseyle ispat edebilir miyim. ayrıca ihbar tazminatını aynı dava da isteyebilirim diye biliyorum ama tam emin değilim. şimdiden cevaplarınız için teşekkür ederim

Sanırım Şu hususu da eklemek gerekir:
Talep edilen sigortalılık süresine ilişkin olarak kuruma işe giriş bildirgesi verildiği tarihten itibaren zamanaşımı işlemez. Yani talep edilen sigortalılık süresi için beş yılllık süre geçmişse işe giriş bildirgesi zamanaşımını kestiği için ( 506 sayılı kanun 79. madde)sadece işe giriş bildirgesi verildiği tarihten tibaren sigortalılık istenebilir.( Beş yıllık süre geçmiş olsa dahi). Dolayısıyla talep edilen sigortalılık için beş yıldan fazla süre geçmişse ancak işe giriş bildirgesi verildiği tarihten itibaren sigortalılık istenebilir.Talep edilen sigortalılık için beş yıldan az süre geçmişse zamanaşımı olmayacağı için bir sorun bulunmamaktadır.
Not: Talep edilen sigortalılıktan sigortalının çalıştığı iddia edilen dönemin yıl,ay, gün olarak belirlenen tarihten günümüze olan zaman aralığıdır.

İhbar tazminatının başka bir davada istenmesi daha uygun olur sayın meslektaşım.

tarihleride de yazarsam daha açıklayıcı olacak galiba, vatandaş 12.08.2008 taihnde işe girmiş, 07.11.2008 tarihinde işe giriş bildirgesi yazpılmış ve 19.11.2008 tarihinde işten çıkmıştır.vatandaş işe giriş bildirgesi verildikten 12 sonra işten çıkartılmış, işe giriş bildirgesi verilmeden önce 3 ay çalışmış o işyerinde. ssk girişinin işten çıkmadan önce yapıldığını sadece tanıkla ispat etmem mümkün mü . sonuçta ortada yazılı bir belge var(işe giriş bildirgesi)

Daha önce de belirttiğim gibi belirtilen tarihler için herhangi bir zamanaşımı söz konusu değildir. Yani müvekkilinizin işe başladığı tarihten itibaren sigortalılık tespiti istenebilir.Ayrıca ihbar tazminatı vs. gibi işçilik alacakları hizmet tespiti davasıyla açılabilir. Mahkeme önce hizmet tespiti açısından inceleme yapacaktır. Daha sonra ise işçilik alacaklarına dair inceleme yapması gerekir. Bu davaların birlikte görülmesinde herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. Biz de Giresun'da bu şekilde açtığımız davalar var. Ancak hizmet tespiti ve işçilik alacaklarına ilişkin temyiz dairesi farklı diye biliyorum. Bu nedenle de Giresun'da bu tür davalar birlikte açıldığında birlikte yürüyor. Ancak karar aşamasına geldiğinde temyiz daireleri farklı olması gerekçesiyle tefrik edilebiliyor.

çok teşekkür ederim Gökhan bey, temyiz dairelerinin farklı olması nedeniyle tefrik edilmemesi gerektiği ile ilgili yargıtay kararları okudum.belki bu bilgide sizin işinize yarar tekrar teşekkür ederim.

Hizmet tespit davalarında yargıtaya göre tespiti istenenen hizmet uzun yıllara ilişkin değilse tanıkla ispat edilebilir. Ancak 8 yıl 10 yıl ve ya daha fazla sürelerin tespiti isteniyorsa tanık beyanlarının yeterli olmadığı kanaatindedir.

Hizmet Tespit davaları her türlü hukuki delil ile ispatlanabilmektedir. Bu delillerden biride tanık beyanlarıdır. Tanık beyanlarında öncelikli olan aynı iş yerinde bordrolu çalışanlardır, bunların olmaması halinde çevre işyerlerinde çalışanlarda dinlenebilir. İddialarınızı sadece tanık beyanları ile ispatlayabilirsiniz.

T.C.YARGITAY

10. HUKUK DAİRESİ

E. 2006/18104

K. 2007/8737

T. 28.5.2007

• HİZMET TESPİTİ ( SSK ve Vergi Dairesi Belgelerinde İşçi Adının Yer Almamasının Tespite Engel Olmadığı - Tanık Beyanlarıyla Hizmet Tespiti Yapılabileceği )

• İŞÇİ ADININ SSK VE VERGİ DAİRESİ BELGELERİNDE YER ALMAMASI ( Tanık Beyanlarıyla Hizmet Tespiti Yapılabileceği - Tespite Engel Olmadığı )

• TANIK BEYANLARI ( Hizmet Tespiti Yapılabileceği - SSK ve Vergi Dairesi Belgelerinde İşçi Adının Yer Almamasının Tespite Engel Olmadığı )

506/m. 6, 79

ÖZET : SSK ve Vergi Dairesi belgelerinde işçi adının yer almaması hizmetin tespitine engel değildir. Tanık beyanlarıyla hizmet tespiti yapılabilir.


Ayrıca Hizmet Tespit davasını alacak davası ile birlikte açabilirsiniz, bu konuda yakın tarihli Hukuk Genel Kurulu kararı yol gösterici olmaktadır.
T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
E: 2004/21-226
K: 2004/223
T: 14.4.2004

DAVALARIN AYRILMASI
BAĞLANTILI DAVALARIN BİRLİKTE GÖRÜLMESİ

ÖZET: Davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde, davaların arasında bağlantı var sayılır.
Temyiz mercilerinin ayrı olması; davalar için bir ayırma nedeni değildir.
Birbirleriyle bağlantılı olan davaların birlikte açılıp, sonuçlandırılması olanaklı olup salt temyiz inceleme mercilerinin ayrı olması ve ispat şekillerinin farklı olması gerekçeleri ile ayrılmalarına karar verilemez.

(506 s. SSK. m. 6, 79)
(1086 s. HUMK. m. 45, 46)
(2797 s. Yargıtay K. m. 14)

Taraflar arasındaki "çalışma tespiti ve tazminat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; (Pazar/Tokat Asliye Hukuk Mahkemesi)nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 27.5.2002 gün ve 2000/81 E. 2002/59 K.sayılı kararın incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay Yirmibirinci Hukuk Dairesinin 23.1.2003 gün ve 10164-329 sayılı ilamı ile; (... Sigortalılığa ilişkin, "hizmet tespiti" davaları Sosyal Güvenliğe yönelik ortaya çıkan davalardır. Yasal dayanağını 506 sayılı Yasanın 6. ve 79/10. maddelerinden almaktadır. Sözü edilen 6. madde de, çalıştırılanların, işe alınmaları ile kendiliğinden sigortalı olacakları, sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamayacağı ve vazgeçilemeyeceği belirtilmiştir. 79/10. madde de ise sigortalıların çalışmalarının tespiti ile ilgili dava açabilecekleri hükme bağlanmıştır. Bu bakımdan bu tür davalar Sosyal Güvenlik hakkı ve Kamu düzeni ile ilgilidir. Kamu Hukuku içerisinde yer alan bir hukuk dalında kişi iradesi önemli değildir. Doğrudan yasal statüsü gereği içerisinde bulunduğu durum dikkate alınır. Hakimin doğrudan gerçeği bulma yükümü bulunmaktadır.
İşçilik haklarına gelince; bu tür davalar 1475 sayılı Yasadan kaynaklanmaktadır. Kişi iradesi önemli rol oynadığı gibi, taraf anlaşmaları dahi geçerlidir. Ayrıca bu tür haklardan her zaman için vazgeçilebilir. Alacak ve tazminat türü davalardandır.
Bu durumda; her iki davanın yasal konumları birbirinden tamamen farklıdır. Her iki dava arasında; birlikte görülmelerini veya birleştirilmelerini gerektiren bir neden bulunmamaktadır. Kaldı ki, birbirinden bağımsız sonuçlandırılmalarında da yarar bulunmaktadır. Öte yandan, bu davaların Yargıtay inceleme mercileri de farklıdır; ayrı ayrı açılıp, görülmeleri gerekli bu tür davaların birleştirilmek suretiyle birlikte görülmeleri usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Mahkemenin bu maddi ve hukuksal olguları gözetmeksizin, birbirinden tamamen farklı iki davayı birlikte bir arada görmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Yapılan iş her iki davayı ayırmak ve yargılamayı birbirinden bağımsız olarak sonuçlandırmaktan ibarettir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Temyiz Eden: Davalılar vekili.
Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının 'süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, hizmet tespiti ve işçilik alacaklarının tahsili isteğine ilişkindir.
Davacı, davalı Ü... Belediyesinde 25.5.1992 tarihinde mevsimlik işçi olarak işe başladığını, daha sonra daimi işçi olarak görevlendirildiğini, 1946 yılı çalışmasının her nasılsa Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirilmediğini; 1999 yılında 53 günlük çalışmasının eksik bildirildiğini; Sendikaya üye olduğu için hiçbir ihtar yapılmaksızın 1.11.1999 tarihinde işten çıkartıldığını; Sosyal Sigortalar Kurumuna eksik bildirilen 1996 yılına ait 120 gün, 1999 yılına ait 53 gün çalışmasının tespitine, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla 246.786.232 TL. ihbar tazminatı; 762.393.150 TL: kıdem tazminatı; 109.910.000 TL. yıllık izin ücreti; 740.358.696 TL. kötüniyet tazminatı ve ödenmeyen zorunlu tasarruf (nemasının) davacının işten çıkartılmasından itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı Ü... Belediye Başkanlığı vekili davanın reddini savunmuş, Yerel Mahkemece davanın kısmen kabulüne ilişkin olarak verilen karar, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.
Yerel mahkeme ile Özel Daire arasındaki uyuşmazlık, hizmet tespiti davası ile işçilik alacakları davasının birlikte görülüp görülmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
Öncelikle davacı işçinin birlikte açtığı her iki davanın hukuksal. nitelikleri üzerinde durulmalı ve ardından da bu iki davanın usul hükümleri çerçevesinde birlikte görülme olanağının bulunup bulunmadığı hususu yani uyuşmazlığın kilitlendiği nokta irdelenmelidir.
İlkin sigortalı hizmetin tespiti davalarının hukuksal niteliği ve yargılama yöntemi üzerinde durulmasında yarar vardır.
Ülkemizde Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi olması gerektiği halde Kurumun bilgisi dışında çalıştırılan büyük bir kitlenin olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle sigortalı hizmetin tespiti davaları iş mahkemelerini ve giderek de Yargıtay'ın ilgili dairelerini en çok meşgul eden uyuşmazlıklar arasında yer almaktadır.
Sosyal güvenlik hakkı, bireylerin geleceğe güvenle bakmalarını sağlayan bir insan hakkıdır. Aynı zamanda "sosyal güvenlik, sosyal hukuk devleti içerisinde yer alan ve bu ilkeyi oluşturan temel kavramlardan birisidir". Bu esası göz önüne alan anayasa koyucu "Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler" başlığı altında sosyal güvenlik hakkını da düzenlemiş ve 60. madde ile "herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu. güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar" hükmünü getirmiştir.
Görüldüğü gibi vatandaşlara bu konuda Anayasal bir hak tanınırken, devlete de onların bu haktan yararlanmasını sağlayacak şartları hazırlama görevi yüklenmiştir. Bu Anayasal görevin yerine getirilmesi için getirilen yasal düzenlemeler ve kurulan kurumların görevleri de bu bilinçte değerlendirilmelidir.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 79/10. maddesi genel olarak sosyal güvenliğin sağlanması araçlarından birisidir. Söz konusu düzenlemenin özel amacı ise, kanunun diğer maddeleriyle birlikte değerlendirildiğinde daha açık biçimde ortaya çıkar. Anılan maddede "yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştırılanların hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün ve sayıları nazara alınır" hükmü yer almaktadır.
Yine aynı yasanın 6/1. maddesinde,' "çalıştırılanlar işe alınmakla kendiliğinden sigortalı olurlar" denilmektedir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında "sigortalı olmak hak ve yükümünden vazgeçilemeyeceği" öngörülmüştür.
Gerçekten, işe başlamakla sigortalılık niteliği kazanıdır ve sigorta kollarına tabi olunur. Ne var ki, tek başına sigortalılık bazı sigorta kollarının sağladığı birtakım haklardan yararlanmak için yeterli değildir. Bunun için belli bir süreden beri sigortalı olmak velveya o sigorta kolu için belli bir prim ödeme gün sayısına ulaşmak gerekir. Sigortalı hakkındaki böylesine önemli bilgilerin, bu doğrultuda işlem yapılabilmesi için Kuruma ulaşması gerekir. Bunu sağlamak için de sigortalı çalıştıran işverenlere sosyal sigorta ilişkisi çerçevesinde bazı yükümlülükler getirilmiştir.
İşveren öncelikle işyerini (SSK m.8) ve çalıştırdığı sigortalıları (SSK m.9) Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirmek zorundadır. Böylelikle Kurum, işyeri ve sigortalıdan haberdar olur, onları takip edebilir. İşveren ayrıca çalıştırdığı sigortalı sayısı, sigorta primleri hesabına esas tutulacak kazançlar toplamı (SSK m.77), prim ödeme gün sayıları ve sigorta primleri miktarını da Kuruma bildirmelidir. (SSK m.79/1). Bu da örnekleri Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliğinde gösterilen "aylık sigorta primleri bildirgesi" (SSİY m.16) ve "dört aylık sigorta primleri bordrosu" (SSIY m.17) düzenleyerek yapılır. İşveren bu yükümlülüklerini yerine getirmez, Sosyal Sigortalar Kurumu da bunu tespit edemezse Kurumun bilgisi dışında, sigortalı çalıştırılması söz konusu olur.
Diğer taraftan, işverenin bildirim yükümlerini yerine getirmemesi çalışanın sadece sigortalılığını değil, buna bağlı tüm haklarını kazanmasını engeller ki bu da Anayasa ve yasalar karşısında kabul edilebilir bir durum değildir. İşte bu noktada SSK m.79/10'daki hükmün amacı, sigortalıların açacakları bir dava ile işverenin Kuruma vermediği belgelerde bulunması gereken hususların tespit edilerek bunun Kurum tarafından nazara alınmasını sağlamaktır. Bu özelliği nedeniyle de çoğu zaman hizmet tespiti istemleri ile işçilik haklarından kaynaklanan istemlerin iç içe girmeleri, aynı davada ileri sürülmeleri söz konusu olmaktadır.
Sosyal Sigortalar Kanununun 79/10 maddesinde sözü edilen dava, nitelik.itibariyle bir olumlu tespit davasıdır. Ne var ki, bu dava ileride açılacak olan eda davasına esas teşkil edecek bir tespit davası olarak nitelenemez. Kanuni düzenlemeye göre davacı, açacağı davada sigortalı hizmetlerinin tespitini isteyecek; talebi kabul edilirse alacağı ilamı gerekli işlemleri yapması için Kuruma iletecektir. Davacının bu davayı açmaktaki hukuki yararı bizzat kanun koyucu tarafından açıkça öngörülmüştür.
Sigortalı hizmetin tespiti davasında davacı, tespitini istediği süreler bakımından sigortalı niteliğini taşımalıdır. Taraf sıfatına sahip olabilmesi için bu şarttır. Burada sözü edilen sigortalı zorunlu sigortalıdır. Sigortalı hizmetin tespiti davasını açabilecek olan zorunlu sigortalılar ise kanunun lafzından ve yorumundan çıkan şekliyle, iş ilişkisi kural olarak hizmet akdine dayanan, SSK m.3'teki istisnalara girmeyen ve işini işverene ait işyerlerinde yapan kişilerdir. Bu kişilerin İş Kanunu kapsamında Olmaları gerekmez. İş ilişkisi hizmet akdine dayanan kişilerin yanında memuriyet ilişkisine dayanarak çalıştırılan koruma bekçileri (SSK m.2/2) ile istisna akdine dayanarak çalıştırılan sanatçı, düşünür ve yazarlar (SSK Ek m.10) da sigortalı sayılmışlardır. Sigortalı sayılmada önem taşıyan bir diğer husus da işin işverene ait bir işyerinde yapılmasıdır. Kanun işyerini SSK m.2'de belirtilen sigortalıların işlerini yaptıkları yer olarak tanımlamış, eklentileri ve araçları da işyerinden saymıştır (SSK m.5). Görüldüğü gibi, işyeri tanımlanırken sigortalı .esas alınmıştır. Diğer taraftan, Sosyal Sigortalar Kanununun 79/10 maddesinde sigortalı hizmetin tespiti davasının kime karşı açılacağı konusunda bir düzenleme yoktur. Ancak yargı kararları ile davanın işveren ile birlikte.Kuruma karşı da açılması gereği vurgulanmaktadır. Gerçekten, Sosyal' Sigortalar Kurumu tespit ilamını aldığında işverenden o döneme ait prim belgelerini vermesini ister. Aksi halde bunlar Kurumca re'sen düzenlenir. Tespit edilen döneme ilişkin primler de gecikme zammı ve faizi ile birlikte Kurum tarafından tahsil olunur. Ayrıca tespit edilen hizmet süresi, prim ödeme ,gün sayısı ve aylık kazanç toplamları Kurum tarafından yapılacak yardımlarda ve bağlanacak aylıklarda dikkate alınır. Bu yüzden Kurumun sonucunda alınacak ilamı infaz edeceği ve hak alanını ilgilendiren bir davada taraf olması doğaldır. Dava sadece işverene veya Kuruma karşı açılmışsa davacıya diğerini de davaya dahil etmesi için süre verilecektir. Kanunda açık bir hüküm bulunmamasına rağmen sosyal sigorta ilişkisinin ve hizmet tespiti davasının özellikleri göz önünde tutularak bu husus kabul edilmiştir.
Bu noktada davalı işveren üzerinde kısaca durmakta yarar vardır. SSK mad/1 sigortalı çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerin işveren sayılacağını belirtmiştir. Koruma bekçileri koruma ve ihtiyar meclislerince seçilirler, atamaları vali ya da kaymakamca yapılmasına rağmen (Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun m.7/2) bunların işverenleri kendilerini seçen meclistir. Dava tespiti istenen dönemdeki işverene karşı açılır. O tarihler arasında işyeri el değiştirmişse husumetin bu dönemdeki bütün işverenlere yöneltilmesi gerekir. Kendilerine husumet yöneltilmeyen işverenler karşı usulüne uygun olarak dava açılmazsa onların işverenliği dönemi tespite konu olmaz.
Ayrıca, Hukuk düzeni alacakların sahipleri tarafından uzun süre takip edilmeden öylece bırakılmalarına izin vermemiş; bu haldeki alacakların ya tamamen ortadan kalkacaklarını ya da varlıklarını sürdürmekle beraber artık talep edilemeyeceklerini çeşitli düzenlemelerle hükme bağlamıştır. Bu tip bir düzenleme SSK m.79/10'da mevcuttur. Maddede sigortalıların sigortalı hizmetin tespiti davasını " hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde ... "açmaları gerektiği öngörülmektedir.
Davacı hizmet tespiti davasında belli bir dönemdeki çalışmalarının tespitini ister. Bu istek, dava dilekçesinde açıkça belirtilmiş olmasa da prime esas kazançlarının ve prim ödeme gün sayılarının tespiti talebini de içerir. Mahkeme ilamı işveren'in Kuruma vermediği bildirgeler yerine geçecek belge niteliğindedir. Bu nedenle mahkeme de dava sonunda vereceği kararda, tespit edilen dönem için aylar itibariyle prim ödeme gün sayıları ile SSK m.77'ye göre hesaplanacak olan "o dönemdeki" bir günlük ücreti belirtecektir. Ücretlerin miktarlarının farklı olduğunun saptanması halinde, tüm devre için aynı günlük Ücret esas alınamaz. Farklı ücret miktarları kararda ayrıntılı olarak gösterilmelidir. Tespit edilen dönemde işveren tarafından yatırılmış primler varsa bunların o dönemdeki toplam prim ödeme gün sayısından indirilerek karar verilmesi gerekir. Yargıtay'ın yerleşmiş içtihatlarında tespit için incelemenin hangi sıraya göre yapılması gerektiği belirtilmiştir. Buna göre öncelikle SSK m.79/10'da sözü geçen belgelerin işverence verilip/verilmediği veya çalışmanın Kurumca tespit edilip edilmediği araştırılacaktır. Belgeler verilmişse yada çalışma Kurumca tespit edilmişse dava hukuki yarar yokluğundan reddedilecektir. Sonra tespiti istenen dönemde kişinin sigortalı niteliği taşıyıp taşımadığı (işyerinin o dönemde gerçekten var olup olmadığı, kanun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı, yapılan işin kanun kapsamına girip girmediği vb.) araştırılmalıdır. Hizmet sigortalı bir hizmet değilse dava taraf sıfatının yokluğundan reddedilmelidir. Çalışma iddiasının gerçeğe uygunluğu ancak bu koşullar varsa inceleme konusu yapılabilecektir. Çalışma olgusu her türlü delille ispatlanabilir. İşe giriş bildirgesinin işlevi Kurumu sigortalının çalışmaya başladığından haberdar etmek olduğundan bildirgenin verilmiş olması mutlaka çalışıldığını göstermez. O nedenle çalışma olgusunun ispatı başka delişlere ihtiyaç gösterir. Sigortalı hizmetin tespiti için verilen kararlarda bu davaların özel bir duyarlılığı gerektirdiği ve suiistimallere açık olduğu düşünülmelidir.
Çalışma olgusunun her türlü delille ispatlanabilmesine karşılık ücretin ispatında bu denli bir serbestlik söz konusu değildir. Ücret miktarı HUMK m.288'deki sınırları aşıyorsa,hüküm altına alınabilmesi için yazılı delil aranmalıdır. Bu sınırın altında kalan miktar için tanık dinletilebilir. Tespiti istenen miktar sınırı aşıyor olsa bile varlığı iddia edilen çalışmanın öncesine ve sonrasına ait yazılı delil başlangıcı sayılabilecek belgeler bulunuyorsa tanık dinletilmesi mümkündür (HUMK m.292). SSK m.78/1 de prime esas günlük kazançların alt ve üst sınırlarının ne olacağı gösterilmiştir. Günlük kazancın alt sınırı HUMK m. 288'dekisınırı aşıyorsa ücretin yazılı delille saptanması gereğinin pratikte bir önemi kalmayacaktır. Çünkü zaten SSK m. 78/2'ye göre, " .... günlük kazançları alt sınırın altında olan sigortalılar ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden hesaplanır." ücretin alt sınırla tespit edilen miktardan fazla olması halinde ise günlük kazancın hesaplanmasında asgari ücret esas alınır.
Sosyal güvenlik hakkının kişiye sıkı sıkıya bağ!ı bir hak olması sonucunda işverenin kabulü ya da davacının feragati tek başına hükme etkili olmaz (HUMK m. 95). Feragat veya kabule rağmen hakim delilleri hep birlikte değerlendirerek bir karara varacaktır. Yine aynı nedenle bu davalarda yemin teklif olunamaz (HUMK m. 346). Buna rağmen hakim taleple bağlıdır (HUMK. m. 74). Talepten fazlaya karar verilebilmesi ancak davalının muvafakatiyle mümkündür (HUMK m. 185/2). Kurum sigortalı hizmetin tespiti davası sonucunda mahkemenin verdiği ilamın gereğini yerine getirmek zorundadır. Aksi halde davacı infaz hukuku çerçevesinde ilgili mercilere başvurabilir.
İşçilik haklarına gelince; bu tür davalar 1475 sayılı Yasadan kaynaklanmaktadır. Kişi iradesi önemli rol oynadığı gibi, taraf anlaşmaları dahi geçerlidir. Ayrıca bu tür haklardan her zaman için vazgeçilebilir. Alacak ve tazminat türü davalardandır.
Bu davaların anılan nitellikleri, kendine özgü olmakla birlikte hizmet tespiti davalarından tamamen ayrı, bağlantısız kabul edilemez. Zira her iki dava ayrı açılsalar bile verilecek hükümler diğer dava için kesin delil olarak ele alınabilmektedir. çoğu zaman iç içe ve birbirinin doğal sonucu olarak açılabilmektedirler. Zira işçinin sigortalı hizmetinin tespiti çoğu zaman, işçilik haklarını etkilediği gibi, işçilik haklarının tespit edilmiş olması da sigortalı hizmetin tespiti davalarında kesin delil olarak ele alınmaktadır.
Yeri gelmişken Hukuk Usulü Muhakemeleri Yasasının davaların birleştirilmesi ve ayrılmasına ilişkin hükümlerinin ve bu konudaki uygulamanın irdelenmesinde yarar vardır.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 45. maddesinde; "Aynı mahkemede görülmekte olan davalar, aralarında bağlantı bulunması halinde, davanın her safhasında, istek üzerine veya kendiliğinden mahkemece birleştirilebilir. Davalar ayrı mahkemelerde açılmış ise, bağlantı nedeni ile birleştirme talebi ikinci davanın açıldığı mahkeme önünde ilk itiraz olarak ileri sürülebilir. Birinci davanın açıldığı mahkeme, ilk itirazın kabulüne ve davaların birleştirilmesine ilişkin kararın kesinleşmesinden sonra bununla bağlıdır. Davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde bağlantı var sayılır. Temyiz mercii ayrı olan davaların bu madde hükmüne göre birleştirilmesine karar verilebilir. Bu halde temyiz incelemesi, birleştirilen davalarda uyuşmazlığı doğuran asıl hukuki ilişkiye ait kararları inceleyen Yargıtay dairesince yapılır... ; (Değişik: 26.2.1985-3156/4 md.)." Hükmü yer almaktadır.
Yine aynı Yasanın 46. maddesinde; "Mahkeme, yargılamanın iyi bir şekilde yürütülmesini sağlamak için, birlikte açılmış veya sonradan bileştirilmiş davaların ayrılmasına, davanın her safhasında, istek üzerine veya kendiliğinden karar verebilir." 48. maddesinde de;" Birleştirme ve ayırma istekleri, dilekçe ile veya duruşmada sözlü olarak da yapılabilir... . Aynı mahkemede görülmekte olan davalar yönünden verilen birleştirme ve ayırma hususundaki kararlar hakkında ancak hükümle birlikte temyiz yoluna gidilebilir. Şu kadar ki, bu husus tek başına bozma sebebi teşkil etmez." Denilmektedir.
Görüldüğü üzere, yasanın bu açık düzenlemesi karşısında davaların temyiz mercilerinin ayrı olması bir ayırma nedeni olamayacağı gibi, ayırma kararı verilmemiş olması da tek başına bozma nedeni yapılamaz.
Diğer taraftan, her iki davanın birbirine açık etkisi gözetildiğinde "Davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde bağlantı var sayılır." Hükmü karşısında aralarında bağlantının bulunduğu da açıktır.

Ayrıca usul hukukumuzda davaların birleştirilmesi ve ayrılması kurumlarının getirilmesi nedeni davaların gereksiz yere uzamasını önlemek, az masrafla ve az zamanda sonuçlanmasını,' sağlamaktadır. Gerek Sosyal Güvenlik gerek İş Hukukuna ilişkin davalar süratle sonuçlanması gereken, ekonomik yönden güçsüz durumdaki işçinin taraf olduğu davalardır. Kanunun aradığı anlamda aralarında bağlantı bulunan davalar birlikte açılmış, görülmüş bitirilmişken sadece temyiz mercilerinin ve ispat şekillerinin farklı olduğu gerekçesiyle hükmün bozulması yukarıda açıklanan hükümler karşısında yasal olarak da mümkün olmadığı gibi, bu hükümlerin getirilmesindeki amaca da uygun düşmeyecektir.
İki davanın birlikte açılması durumu, uygulamada sıklıkla görülmektedir. Örneğin muvazaaya dayalı iptal ve tenkis davaları birlikte kademeli olarak açılabilmektedir. (22.5.1987 tarih 1986/4 E., 1987/5 K. sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararı; Tenkis-Muvazaaya dayalı iptal; miras bırakanın yaptığı temliki tasarruflardan zarar gören mirasçılar; tenkis davası ile birlikte kademeli olarak veya tenkis davası açtıktan sonra ayrı bir dilekçe ile Borçlar Kanunun 18. maddesine dayalı muvazaa nedeniyle iptal, tescil davası da açabilirler.)
Yargıtay Kanununun 14. maddesinde dairelerin görevleri belirlenmiştir. Anılan maddeye göre bir davada birkaç Hukuk dairesinin görevine giren uyuşmazlık söz konusu ise, temyiz incelemesi uyuşmazlığı doğuran asıl hukuki ilişkiye ait hüküm ve kararları inceleyen dairece yapılır.
Açıklanan durum karşısında sigortalı hizmetin tespiti davası ile işçilik haklarından kaynaklanan tazminat ve alacak davalarının birbirleriyle bağlantılı .olduğu, birlikte açılıp, sonuçlandırılmalarının olanaklı olduğu, anılan davaların salt temyiz inceleme mercilerinin ayrı olduğu ve ispat şekillerinin farklı olduğu gerekçesiyle ayrılmaları gerektiği hususunun bozma nedeni yapılamayacağı Sonucuna varılmış ve direnme kararı açıklanan bu gerekçeyle yerinde görülmüştür.
Ne varki işin esasına ilişkin temyiz itirazları incelendiğinden gerek hizmet tespiti gerek işçilik haklarından kaynaklanan tazminat ve alacak istemleri yönünden işin esasına yönelik temyiz incelemesinin yapılması için dosyanın Özel Dairesince gönderilmesi gerekir.
S o n u ç : Yukarıda açıklanan nedenlerle direnme uygun bulunduğundan dosyanın işin esasına yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi , için dosyanın (21. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE), 14.4.2004 gününde oyçokluğu ile karar verildi.


İyi çalışmalar.

Alıntı: Yazan Av.Bülent AKÇADAĞ T.C.YARGITAY 10. HUKUK DAİRESİ E. 2006/18104 K. 2007/8737 T. 28.5.2007 • HİZMET TESPİTİ ( SSK ve Vergi Dairesi Belgelerinde İşçi Adının Yer Almamasının Tespite Engel Olmadığı - Tanık Beyanlarıyla Hizmet Tespiti Yapılabileceği ) • İŞÇİ ADININ SSK VE VERGİ DAİRESİ BELGELERİNDE YER ALMAMASI ( Tanık Beyanlarıyla Hizmet Tespiti Yapılabileceği - Tespite Engel Olmadığı ) • TANIK BEYANLARI ( Hizmet Tespiti Yapılabileceği - SSK ve Vergi Dairesi Belgelerinde İşçi Adının Yer Almamasının Tespite Engel Olmadığı ) 506/m. 6, 79 ÖZET : SSK ve Vergi Dairesi belgelerinde işçi adının yer almaması hizmetin tespitine engel değildir.Tanık beyanlarıyla hizmet tespiti yapılabilir.

Elinde yukarıdaki kararın tam metni olan bir arkadaş buraya ekleyebilirse çok memnun olurum, şimdiden teşekkürler..

T.C. YARGITAY
10.Hukuk Dairesi


Esas: 2006/18104
Karar: 2007/8737
Karar Tarihi: 28.05.2007


ÖZET: Davalı işverenin davaya konu işyerinden farklı bir işyerinin de bulunduğu ve durum itibariyle meslek odası ve zabıta tutanağına göre, işyerinin sürekli faal olduğunun belirgin bulunduğu, vergi dairesi belgelerinde sürekli çalışan sigortalıların bildirildiği, davacı iddiasını doğrulayan tanıkların ayrıntılı ve samimi beyanları gözetildiğinde, davacının, davalı işverene ait düğün salonu işyerinde (davacı avukatının temyiz dilekçesindeki talep ile bağlı kalınarak) kuruma bildirilen 30 gün hariç 01.12.1994-01.05.2000 tarihleri arasında 1920 gün kesintisiz olarak çalıştığının tespitine karar verilmesi gerekir.

(1086 S. K. m. 388, 489) (506 S. K. m. 79)


Dava: Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde 01.12.1993-01.05.2000 tarihleri arasında geçen çalışmalarının sigortalı hizmet olarak tespitine karar verilmesini istemiştir.


Mahkeme, bozmaya uyma ilamında belirtildiği şekilde isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.


Hükmün, taraflar avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.


Karar: 1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davalılar Sosyal Sigortalar Kurumu ve Ş.Y. avukatlarının temyiz itirazlarının reddi gerekir.


2- Hükmün tefhiminin, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 489. maddesinin yollamada bulunduğu, aynı kanunun 388. maddesindeki unsurları içerir biçimde yapılmadığı gibi tebliğ de edilmediği anlaşıldığından, temyiz istemini yasal sürede yaptığı kabul edilen davacı T.Ş. avukatının temyiz itirazlarına gelince:


Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle, davalı işverenin davaya konu işyerinden farklı bir işyerinin de bulunduğu ve durum itibariyle meslek odası ve zabıta tutanağına göre, işyerinin sürekli faal olduğunun belirgin bulunduğu, vergi dairesi belgelerinde sürekli çalışan sigortalıların bildirildiği, 01.12.1994-31.12.1997 tarihleri arasında davacı çalışmasına ilişkin beyanı hükme dayanak alınan HY'nin bu döneme ait Sosyal Sigortalar Kurumu ve Vergi Dairesi belgelerinde isminin bulunmadığı, davacı iddiasını doğrulayan tanıkların ayrıntılı ve samimi beyanları gözetildiğinde, davacının, davalı işverene ait düğün salonu işyerinde (davacı avukatının temyiz dilekçesindeki talep ile bağlı kalınarak) kuruma bildirilen 30 gün hariç 01.12.1994-01.05.2000 tarihleri arasında 1920 gün kesintisiz olarak çalıştığının tespitine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.


O halde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.


Sonuç: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 28.05.2007 gününde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)


Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları

Çok teşekkür ederim..