İş Hukukunda Tahkim

Merhaba,
İş kanununun 20. maddesiyle feshin geçerliliğiyle ilgili özel hakeme başvurulabileceği belirtilmiş. Peki ücret alacakları konusunda acaba tahkim sözleşmesi yapılabilir mi?
Yanıtlarsanız sevinirim
Saygılar...

Alıntı: Yazan adlig_recht Merhaba, İş kanununun 20. maddesiyle feshin geçerliliğiyle ilgili özel hakeme başvurulabileceği belirtilmiş. Peki ücret alacakları konusunda acaba tahkim sözleşmesi yapılabilir mi? Yanıtlarsanız sevinirim Saygılar...

Anayasa Mahkemesi Tahkim usulünü iptal etti.

Alıntı: 20. maddenin birinci fıkrasının son tümcesinin, öngörülen tahkimle ekonomik bakımdan daha zayıf durumda bulunan işçiyi doğal yargıcı olan iş mahkemesinden yoksun bıraktığı, toplu iş sözleşmesinde uyuşmazlığın hakeme götürüleceği yolunda bir hükmün yer alması halinde, iş sözleşmesi feshedilen işçi ve işveren arasındaki feshin haklı sebebe dayanıp dayanmadığına ilişkin anlaşmazlığın çözümü için özel hakeme gidilmesini zorunlu hale getirdiği, bunun hak arama özgürlüğü ve kanuni hakim güvencesiyle bağdaşmadığı, hak arama özgürlüğünün sınırlandırılmasının demokratik toplum düzeninin gerekleri ve ölçülülük ilkesi bakımından uygun olmadığı, bu nedenlerle Anayasa'nın 2., 5., 13., 36. ve 37. maddelerine aykırı olduğu, Anayasa'ya aykırılık gerekçelerinin tümünün özel hakemin oluşum ve çalışma esaslarının düzenlendiği 20. maddenin dördüncü fıkrası için de geçerli olduğu,

Kolay Gelsin...

Sayın Av. Selim Balku,

20. maddenin 1. fıkrasının son cümlesinin sadece bir kısmı iptal edildi.
Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlığın akdin feshi tarihinden itibaren 30 gün içinde özel hakeme götürülebileceğini düzenleyen kısım iptal kapsamı dışında.

saygılarımla...

Sayın Av. Selim Balku ve Sn. Av. İlknur cevaplarınız için çok teşekkür ederim.
Evet Anayasa Mahkemesi yalnızca tislerle tahkim anlaşması yapılamayacana karar verdi.
İş Kanununda ''İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülür.'' deniyor burada işe iade davasından bahsedildiği için 1 aylık süre var. Benim sormak istediğim örneğin işveren derhal fesih yoluyla işçinin iş akdini feshetmiş ve sözleşmede de tahkim hükmü var bu durumda işçi kıdem tazminatı için mahkemeye başvurabilir mi çünkü eğer mahkemeye başvurursa bu feshin haksız olduğu ve bu sebeple kıdem tazminatına hak kazandığı iddiasında olacak bu durum benim kafamı karıştırdı biraz. Yani kanun sadece geçerli neden ve işe iade konusunda bir açıklama yapmış. Peki zamanaşımı süreleri de belirtilerek örneğin kıdem tazminatı için 10 yıl , ücret alacakları için 5( diğer görüşlere göre 10 yıl ) yıl içinde denerek bir tahkim sözleşmesi yapılabilir mi. Yapılırsa geçerli olur mu ? Çünkü artık karşılıklı fedakarlıkla ikale sözleşmeleri de yapılıyor. Ücret -kıdem gibi alacaklar acaba tarafların üzerinde istedikleri gibi tasarruf edemeyeceği haklar mı ? Bence değil Benim görüşüme göre taraflar bu konularda da tahkim sözleşmesi yapabilmeli. Sizin görüşlerinizi merak ediyorum.
Çok teşekkür ederim...

Sayın adlig_
oldukça güzel, güzel olduğu kadar karmaşık ve tartışılabilir konulara değindiğinizi düşünüyorum.

Bir yanda işçi lehine yorum ilkesi, bunun yanında işçi aleyhine TİS ile düzenleme getirilmemesi, öte tarafta tarafların anlaşmasıyla bazı hakları elde ederken bazılarından fedakarlık etmelerini gerektiren (iş kanunda yeri olmayan fakat uygulamada sıkça rastlanan ve Yargıtay'ın tanıdığı) ikale sözleşmeleri, bunun yanında sözleşme serbestisi genel ilkesi...

Ücret ve tazminat alacaklarındaki zamanaşımını kısaltan sözleşmeler yapılamayacağını düşünüyorum. Taraflardan birinin ekonomik olarak diğer tarafa bağlı olan ve güçsüz addedilen işçi olması, bu işçi aleyhine (sözleşme serbestisi bile olsa) akdedilecek sözleşmelerin geçersizliğini gündeme getirir kanımca. Bir de yasadaki zamanaşımı sürelerinin alt sınır olarak kamu düzenine ilişkin olduğunu düşünüyorum.

Tahkim sözleşmesiyle ikaleyi birbirine paralel sözleşmeler olarak düşünmüyorum ben. İkalede her iki tarafın kanunun emredici hükümlerine rağmen bazı hususlarda anlaşması söz konusu. Ancak tahkimdeki hakem kanunlar çerçevesinde ihtilafı çözmeye çalışmakta. Hani "hakem" değil de "arabulucu" olsaydı söz konusu olan, o zaman ikale'ye yaklaşık bir durum ortaya çıkardı diye düşünüyorum.

Alıntı: Ücret -kıdem gibi alacaklar acaba tarafların üzerinde istedikleri gibi tasarruf edemeyeceği haklar mı ?

Çok ince bir soru. Madem taraflar ikale yapabiliyor, yargıtay da bu tür sözleşmeleri tanıyor, o halde tasarruf edebiliyorlar demektir, değil mi?

Ancak ikaleyi tanıyan Yargıtay, ücret ve tazminatların hesabında hakem'i tanır mı?
Açıkçası hiç böyle bir karara rastlamadım. Sizin elinizde bu anlama gelebilecek kararlar varsa paylaşmanızı rica edeceğim.
Hoşlandım bu konudan.

Alıntı: Alıntı: adlig_recht sözleşmede de tahkim hükmü var bu durumda işçi kıdem tazminatı için mahkemeye başvurabilir mi

1-Başvurabilir...

Alıntı: Alıntı: adlig_recht karşılıklı fedakarlıkla ikale sözleşmeleri de yapılıyor. Ücret -kıdem gibi alacaklar acaba tarafların üzerinde istedikleri gibi tasarruf edemeyeceği haklar mı ?

2-Tasarruf edebileceği haklardandır.

Alıntı: Alıntı: adlig_recht Benim görüşüme göre taraflar bu konularda da tahkim sözleşmesi yapabilmeli.

3-Ne gereği var...?

* Sözleşmede tahkim hükmü olsa dahi, sözleşme tarafı işverenin sosyal ve ekonomik üstünlüğü, sözleşmenin hizmet akdinin devamında yapıldığı, tahkim şartının yarar ilkesinden muaf olması gibi durumlar ileri sürülerek, sözleşmenin geçersizliğine binaen mahkemeye başvuru yoluna gidebilir.

* Sözleşme serbestisi gereği, yasaya aykırı olmadığı müddetçe, işçi bu haklarından tasarruf edebilir. Bunun sınırları vardır; 4857 Sayılı yasanın son fıkrası bunlardan biridir. Bununla birlikte serbestlik ilkesinin bir sınırı da serbest iradedir. İşçi serbest iradesi ile kendi yararını gözeterek, karşı yanın hakkını gaspetmeden, kendi haklarını tasarruf edebilir. Peki bu mümkün müdür?

* İşçi işveren ilişkisinde ikale sözleşmelerini gereksiz bulurum. Tahkim şartını gereksiz bulduğum gibi...

Bildiğim kadarıyla İkale sözleşmesi hukukumuzda yeri olmayan, uygulamada 1995 yılında yargıtayın bir kararında dile getirilmesiyle hukukumuza giren bir kavram. İkale sözleşmesinin iş hukukunda değerlendirebilmek için öncelikle ikalenin anlamına bakıyorum:

İkale:Pazarlığı bozma. Bir hukuki muamele ile meydana gelen vaziyetin, diğer bir hukuki muamele ile eski haline getirilmesi.

İş Hukukuna anoloji edersek, işveren ile işçi hizmet akdinin fesihi için tek taraflı irade beyanı ile ikame edileceğine iki tarafın anlaşmasıyla yapılan bozma sözleşmesidir.

İş hukukunda, İlknur Hanımın da değindiği gibi bir taraf ekonomik olarak bağımlı ve güçsüz, diğer taraf otoriter ve üstün.

Küffü olmayı muhtemel kabul etsek dahi, neden bir hizmet akdi anlaşarak bozma yoluna gidilir ki? Bu tesis sizce kimin yararına olabilir?

Zamanaşımı süresini 10 yıldan, 20 yıla çıkartılması veya 10 yıldan 5 yıla indirilmesi hangi şartın sonucu olabilir ki, işçi kıdem tazminatı almıyorum ancak zamanaşımı süresinin 20 yıl olmasını istiyorumun paradoksunu nasıl açıklayacağız...

Bu sebeple kararlarda da açıklandığı üzere yararlılık ilkesi önem arz eder. Zaten yasa tarafından verilen bir hakkın fazlası işçi lehine akdedilmelidir ki bu tür sözleşmeler kabul görsün...

Kolay gelsin...