kıdem tazminatı kalkacak mı?

Kıdem Tazminatının, üç ayrı alternatiften
biri tercih edilerek kaldırılması
gündemde.

Kıdem tazminatı tarih oluyor

DİSK Başkanı'nın açıklamaları sonrasında kıdem tazminatının kaldırılması yeniden kamuoyunun gündemine taşındı.

Hazırlanan tasarıya göre kıdem tazminatı kaldırılıyor. Yerine ne konulacağı ise henüz belli değil. Üç alternatiften bahsediliyor. Ya da belli olmasına rağmen ufukta seçim olduğu için net olarak açıklanmıyor.

Uzun zamandır aralıklı olarak kaldırılacağı konuşulan kıdem tazminatının kalkması seçimle birlikte yeniden gündemde.

Geçtiğimiz hafta sonu DİSK Başkanı Süleyman Çelebi’nin seçim sonrasında kıdem tazminatının kalkacağını dair yaptığı açıklama konuyu yeniden gündeme taşıdı.

HÜKÜMETİN DÜZENLEMESİ HENÜZ BELİRSİZ Hükümet cephesinde ise yeni düzenlenme ile ‘kıdem tazminatı’ yerine, bir tür ‘işsizlik bankası’ oluşturulması hedefleniyor. Her çalışan için çalışırken aldığı maaş tutarının üzerinden yapılacak kesintiye göre bir fon oluşturulması usulüyle çalışanın işsiz kalması durumunda bu fondan para alması planlanıyor.

Hükümetin planladığı sistemde kıdem tazminatı kaldırılarak İşsizlik Sigortası’ndan yararlananların sayısının üç kat artması öngörülüyor.

İşsizlik ödemesinin tavanının, brüt asgari ücretin iki katına kadar artırılması planlanıyor. Bu durumda İşsizlik Sigortası’ndan yararlanma sürelerinin prim ödenen gün sayısının yarısına kadar uzatılması, İşsizlik Sigortası’ndaki bu genişlemeleri karşılamak üzere, İşsizlik Sigortası işveren priminin 5-6 puan artırılması gerekiyor.

İkinci alternatif, her işçi için yatırılan primlerin ortak bir fonda toplanması ve işçilerin mevcuttaki kadar kıdem tazminatı almasını içeriyor.

‘Katılımlı Fon’ denilen üçüncü alternatifte ise, işçilerin bireysel hesaplarında izlenerek nemalandırmaya gidilecek. Bu kapsamda işverenin, işçiye kıdem tazminatı ödemek yerine, her ay işçinin fondaki hesabına, ücretin belirli bir oranında (yüzde 3-5) prim yatırması, işçinin de işten ayrıldığında fonda biriken parayı nemasıyla alması öngörülüyor.

UZMANLARA GÖRE İŞÇİ DE İŞVERENDE ZARAR GÖRECEK Konuyu değerlendiren uzmanlar kıdem tazminatının kaldırılmasından tüm çalışanlar zarar görecekler; işçiler, gazeteciler kıdem tazminatını kaybederlerse memurlar da ikramiyelerini kaybederler.

DEVLET KARLI ÇIKACAK Uzmanlara göre kıdem tazminatının bugünkü uygulaması gereğince sahip olduğu bir çok fonksiyonunu, kıdem tazminatı fonu getirilmesiyle kaybedecek. Kıdem tazminatı fonunun getirilmesiyle öncelikle çalışanlar zarar görecek, sonra işverenler zarar görecek bu işten en kârlı çıkacak olan ise devlet olacak.

HÜKÜMETİN EKONOMİK GÜCÜ OLACAK Tıpkı TTF (Tasarrufu Teşvik Fonu) tıpkı KEY (Konut Edindirme Fonu) gibi devletin eline iç borçlanma için kullanabileceği bir fon daha getirilmiş olacak ve kurulacak kıdem tazminatı fonu ile devlet, 10 yıl süresince istediği gibi tek başına kullanacağı bir fona sahip olacak.

Kıdem tazminatı, işçinin işyerine ve işverene bağlılığının ödülü olarak verilirken kıdem tazminatı fonundan sonra artık işçinin işyerine ve işverene bağlılığı özelliği sona ereceği belirtiliyor.

Kaynak : Milliyet,25.01.2011

Not:Makale tarafımdan kısaltılmıştır.

Cumhuriyet 17.10.2011
Kıdem Tazminatı Sorunu
Dr. Engin ÜNSAL Tekgıda-İş Sendikası Genel Başkan Danışmanı

Ulusal İstihdam Strateji Belgesi’nin 4 Şubat 2011 tarihinde yayımlanmasından sonra kıdem tazminatı konusu çalışma yaşamımızla ilgili en çok tartışılan konu olmuştur. Belge kıdem tazminatının işletmeler için önemli bir maliyet kalemi oluşturduğu, yeni istihdamları önlediği ve işletmelerde verimlilik kaybına neden olduğu görüşündedir.

Kıdem tazminatı mevzuatımıza 1936 yılında 3008 sayılı İş Yasası ile girmiş ve yıllar boyunca bazı değişikliklerle günümüzde 1475 sayılı yasanın 14. maddesi, 4857 sayılı İş Yasası’nda saklı tutularak varlığını sürdürmüştür.
Kıdem tazminatının varlık nedeni başlangıçta işten çıkarmalarda işçinin geçim güvencesi olarak düşünülmüştür ama aslında kıdem tazminatının işçinin bedensel ve ruhsal yıpranmasının karşılığı olduğu gerçeği açık olarak vurgulanmamıştır. İşveren nasıl sermayesinin ve üretiminin artı değerinden pay alıyorsa o artı değeri üreten emeğin yıpranma payının kıdem tazminatı ile de ifade edildiği gerçeğini unutmamak gerekir.

İş yasası
İşverenler ve Çalışma Bakanlığı 4447 sayılı yasa ile işsizlik sigortasının kurulduğunu ve böylece işten çıkarılacak işçiye geçim güvencesi verildiğini ayrıca, 4857 sayılı iş yasasının 18-24. maddelerinin işçiye çalışma güvencesi verdiğini ve bu nedenlerle kıdem tazminatının öneminin göreceli olarak ortadan kalktığı görüşündedirler.

İşçi örneğin 4000 TL tutarındaki ücreti üzerinden prim ödese de, asgari ücret üzerinden prim ödese de alacağı işsizlik ödeneği asgari ücretin yüzde 80’ni yani asgari ücret brüt 837 TL olduğuna göre 706 TL’yi geçemeyecektir. İşsizlik ödeneği fonunun 53 milyar TL’ye ulaştığını düşünürsek, işçiye ödenecek paranın ne kadar komik ve ödeme süresinin ne kadar az olduğu ortaya çıkacaktır.
İş Yasası’ndaki hükümlerin bugün işten çıkarılan işçilere bir güvence sağlamadığı açıktır. Yasa hükmüne rağmen işe iade davaları iki yıla kadar uzamaktadır. Bu iki yıl içinde işçi dava sonucunu bekleyerek yaşamını nasıl sürdürecektir? Dava yolunun pahalı olduğu, sürecin çok uzun olduğu gerçeği düşünülürse, kıdem tazminatını kaldırmak için ileri sürülen bu dayanağın da havada kaldığı unutulmamalıdır.

Kıdem tazminatı fonu
4857 sayılı yasanın geçici 6. maddesi bir kıdem tazminatı fonunun kurulmasını öngörmektedir. Eğer bu fon kurulursa yürürlük tarihinden sonra işe girecek işçileri kapsayacaktır. Kurulacak fon çalışma barışını büyük ölçüde ortadan kaldıracaktır. İşçi geçmiş uygulamaya oranla çok daha düşük miktarda kıdem tazminatı alabilecektir. İşverenler kıdem tazminatı ödeme baskısından kurtulacakları için diledikleri gibi işçi çıkaracak, sendikalaşmayı önemli ölçüde önleyebilecek, sendikaların üye sayısı iyice dibe vuracak, sendikalı sendikasız ve kayıt dışı tüm işyerlerinde işverenlerin sınır tanımaz, mutlak egemenliğini sağlayacaktır. Kıdem tazminatını kaldırma girişimleri karşısında örgütlü işçi kesiminin çok şiddetli tepkisi sokaklara yansıyacak ve çalışma barışı büyük bir yara alacaktır. İşverenlerin ve bakanlığın bu konuda çok dikkatli davranması, işçinin insan yanını yok sayan katı ve acımasız bir tutum içine girmemesi gerekir.

Kıdem tazminatı özel sektörde çalışan ücretlilerin işsiz kaldıklarında yeni iş bulana kadar geçinmelerini sağlayan en önemli araçtır.

Üstadında belirttiği gibi işsizlik ödeneği çok sembolik kalmaktadır. Bu nedenle bu tazminat işsiz kalan işçi için çok önemlidir.

kaldıki işsizlik fonunun nasıl işletildiğide aşikar. burada görünen yeni bir işsizlik fonu yaratılacak ve çalışan mağdur olacaktır.

Kıdem tazminatı alabilmek için çalışanın şu anda netleşmemiş 3-5-10 yıllık zamanlardan birisin doldurması gerekecek ve işsiz kaldığında bu dönemi tamamlamamış ise tazminattan yararlanamyacak.

Bir başka belirsiz konuda şu anda uygulanan tavan konusunun nasıl olacağı. Mevcut uygulamada çalışanın ücreti ne olursa olsun kıdem tazmiantı tavanının üzerinde tazminat alamıyor. Yeni uygulamada da tavan geçerli olur ise yüksek ücretli çalışanlar için işverenden kesilecek olan prim tavan üzerinden mi hesaplanacak. böyle ise sorun yok. Ancak prim brüt ücret üzerinden kesilir ve tavan uygulaması olursa aradaki fark direkt olarak fona kalacaktır ve işveren çalışan için fazladan prim ödemiş olacaktır.