Hamiline yazılı çek - Vekaleten ibraz

Hamiline yazılı bir çek
1)Son ciranta (C) tarafından –ibraz süresinde-- (H)’ya vekaleten ve “karşılığının (H)’nın hesabına alacak kaydedilmesi; karşılığı yok ise çekin (H)’ya teslimi” talimatıyla bankaya ibraz edilebilir mi?
2)Bu durumda (H) yetkili hamil olur mu?

Belki olabilir (bankadaki gişe memurlarını ikna edebilirse). Ama bunun pratikte nasıl bir faydası olacak anlamadım.madem (H) nin hesabına geçecek para ciro eder H ye O zaman meşru hamil olur. vekalete ne hacet.

Alıntı: Yazan Av. Hulusi Metin Hamiline yazılı bir çek 1)Son ciranta (C) tarafından –ibraz süresinde-- (H)’ya vekaleten ve “karşılığının (H)’nın hesabına alacak kaydedilmesi; karşılığı yok ise çekin (H)’ya teslimi” talimatıyla bankaya ibraz edilebilir mi? 2)Bu durumda (H) yetkili hamil olur mu?

Merhaba sayın Metin,

TTK.717. maddede keşideci yanında hamilin de hesaba geçirilmek üzere çeki ciro edebileceği kabul edilmiştir.

Bu itibarla hamilin hesaba geçirilmek üzere çeki ciro etmesi mümkündür.

Sorunuzda aradığınız husus sanıyorum ki Çek düzenlenmesine dair son değişiklik temelinde temsilci marifetiyle çek keşide etmenin yasaklanması nedeniyle, bu yasağın çekin temsilci eliyle ciro edilmesine de yasak getirip getirmediği noktasında yatıyor.

Şahsi kanaatim, geçerli bir özel vekaletname olmak kaydıyla temsilci marifetiyle de çekin (tahsil amaçlı) ciro edilmesi mümkün olmalıdır yönündedir. Bu itibarla "Falancanın hesabına geçirilmek kaydıyla çek" cirosu vekaleten de mümkün ve geçerlidir. (Düşüncesindeyim)

Not: H'nin hamil olmasına gerek yoktur, zira çek muhatap tarafından H'nin hesabına doğrudan alacak kaydedilecektir. Cezai şikayet bakımından soruyorsanız elbete ki Vekil, H adına hareket ettiğinden meşru hamil, (H)'dir.

Saygılarımla.



VIII - Hesaba geçirilmek üzere çekilen çek :
1. Umumi olarak :
Madde 717 - Bir çekin keşidecisi veya hâmili çekin yüz tarafına mailen enine doğru «Hesaba geçirilecektir» kaydını veya buna benzer birtâbiri yazarak çekin nakten ödenmesini menedebilir. Bu takdirde çek; muhatap tarafından ancak hesaba alacak kaydı, takas, hesap nakli
suretiyle kayden ödenebilir. Bu kayıtlar ödeme yerine geçer.

«Hesaba geçirilecektir» kaydının çizilmesi hükümsüzdür.

Yukardaki hükümlere aykırı hareket eden muhatap, çekin bedelini
aşmamak üzere hâsıl olan zarardan mesuldür.

Sayın Dikici
Gerekçeli görüşünüz için teşekkürler.

Vekaleten ibrazın mümkün olduğu kabulüyle, bu durumda 5941s. K.m.3/5 uyarınca karşılıksız çek (H)’ye teslim edilebilir mi ?

5941/3:
(5) Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil, kısmî ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi hâlinde, ikinci fıkra hükmüne göre karşılıksızdır işlemi yapılır; ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılır ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir; ön ve arka yüzünün fotokopisi banka tarafından saklanır. Çek hesabında hiç karşılığın bulunmaması ve hamilin sadece muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutarın ödenmesini talep etmesi hâlinde de bu fıkra hükmüne göre işlem yapılır.



5941 s. K Hesaben ödeme
MADDE 8 - (1) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, çeklerin banka şubeleri arasında hesaben ödenmesini sağlayacak tüzel kişiliği haiz sistemi kurmaya ve gözetimi altında yürütmeye yetkilidir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, bu yetkiyi uygun göreceği başka bir kuruluş aracılığıyla da kullanabilir.
(2) Hesaben ödeme sisteminin kuruluş ve işleyişi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca çıkarılacak ve Resmî Gazete’de yayımlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
(3) Yönetmelikte belirtilen esaslar çerçevesinde çeklerin fizikî olarak ibraz edilmeksizin sadece çek bilgileri üzerinden bankalararası takas odaları aracılığı ile elektronik ortamda muhatap bankaya gönderilerek işlem görmesi, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 710 uncu maddesine göre takas odasına ibraz hükmündedir.
(4) Takas odaları aracılığıyla ibraz edilmiş çekler için, 3 üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen sorumluluk miktarı dâhil, kısmî ödeme yapılmaz. Bu durum, muhatap bankanın sorumluluk tutarını ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Ancak, takas odaları aracılığıyla ibraz edilen çekin, hesapta yeterli karşılığının olmadığının belirlenmesi hâlinde muhatap banka tarafından, hesapta bulunan kısmî karşılık tutarı, çeki ibraz eden hamil lehine onbeş gün süreyle bloke edilir.

Alıntı: Yazan Av. Hulusi Metin Sayın Dikici Gerekçeli görüşünüz için teşekkürler. Vekaleten ibrazın mümkün olduğu kabulüyle, bu durumda 5941s. K.m.3/5 uyarınca karşılıksız çek (H)’ye teslim edilebilir mi ? 5941/3: (5) Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil, kısmî ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi hâlinde, ikinci fıkra hükmüne göre karşılıksızdır işlemi yapılır; ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılır ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir; ön ve arka yüzünün fotokopisi banka tarafından saklanır. Çek hesabında hiç karşılığın bulunmaması ve hamilin sadece muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutarın ödenmesini talep etmesi hâlinde de bu fıkra hükmüne göre işlem yapılır. 5941 s. K Hesaben ödeme MADDE 8 - (1) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, çeklerin banka şubeleri arasında hesaben ödenmesini sağlayacak tüzel kişiliği haiz sistemi kurmaya ve gözetimi altında yürütmeye yetkilidir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, bu yetkiyi uygun göreceği başka bir kuruluş aracılığıyla da kullanabilir. (2) Hesaben ödeme sisteminin kuruluş ve işleyişi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca çıkarılacak ve Resmî Gazete’de yayımlanacak bir yönetmelikle düzenlenir. (3) Yönetmelikte belirtilen esaslar çerçevesinde çeklerin fizikî olarak ibraz edilmeksizin sadece çek bilgileri üzerinden bankalararası takas odaları aracılığı ile elektronik ortamda muhatap bankaya gönderilerek işlem görmesi, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 710 uncu maddesine göre takas odasına ibraz hükmündedir. (4) Takas odaları aracılığıyla ibraz edilmiş çekler için, 3 üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen sorumluluk miktarı dâhil, kısmî ödeme yapılmaz. Bu durum, muhatap bankanın sorumluluk tutarını ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Ancak, takas odaları aracılığıyla ibraz edilen çekin, hesapta yeterli karşılığının olmadığının belirlenmesi hâlinde muhatap banka tarafından, hesapta bulunan kısmî karşılık tutarı, çeki ibraz eden hamil lehine onbeş gün süreyle bloke edilir.

Sayın Metin,

Bildiğiniz üzere Çizgili çek, ödeme yapılacak hamilin muhatap bankada mevcut bir hesabı varsa ancak uygulanabilir bir çektir. (yahut bu çekin ödenebilmesi için hamilin muhatap banka nezdinde hesabının olması gereklidir. Hesabı yoksa hesap açılabilir.) Bu itibarla zaten çizgili çekler muhatap bankanın (müşterisi olduğu için) bildiği hamilin hesabına geçirilmek üzere teslim alınır.

Bu şekildeki cirolar daha çok çekin yetkisiz kişilere ödenmesini engellemek amaçlı yapıldığından ve genellikle hamilin kendisi bankaya gidemediği için yanında çalışanını bankaya gönderdiğinde hamil sıfatı kaybolmasın ve para doğrudan hesabına aktarılsın diye "hesaba geçirilmek üzere" kaydı ile çeki ciro ederler.

Şunu da belirtmek gerekir; çizgili çekin çekin önyüzünde olmak kaydıyla enlemesine çizilen iki çizgi arasına yazılarak düzenlenebildiğini, cironun altına yazılan yazının çeki çizgili çek haline getirmeyeceği kanunun ifade ettiği (TTK.715) şekil kaydı nedeniyle açıktır.

Bu itibarla Vekilin, H'ye vekaleten tahsil amaçlı çizgili çeki ciro ettiği halden yahut özel olarak yazılı (örn: "H'ye vekaleten imza: X gibi) cirodan anlaşılmak kaydıyla, bu ödemenin H'nin hesabına kayden yapılmasını gerektirir ve bu durum ise zaten muhatabın müşterisi olması gereken H'nin hamil olduğunu ortaya kor, düşüncesindeyim. Başka deyişle H, hamil olmasaydı zaten çizgili çek onun hesabına kayden de geçirilemezdi.

Sonuç olarak çizgili çeki tahsil amaçlı ve hesaba geçirilmek kaydıyla ciro eden Vekil, H adına ve hesabına ciro etmiş olmakla hamil H'dir ve çekin karşılığının olması halinde tutar H'nin bankada mevcut hesabına kaydedilir, çekin karşılığının olmaması halinde ise çekin arkasına karşılıksızdır şerhi vurularak H'ye ya da H adına vekiline teslim edilebilir, düşüncesindeyim.

Saygılarımla.

Alıntı: ...çekin arkasına karşılıksızdır şerhi vurularak H'ye ya da H adına vekiline teslim edilebilir, düşüncesindeyim.

Sayın Dikici,

A, B, C cirolu çek,C tarafından " H'ye vekaleten veya H'nin hesabına ödenmesi talimatıyla" ciro edilip, muhatap bankadan başka bir bankaya, takas odası yoluyla tahsil edilmek üzere, ibraz edilse...
Karşılığı olmadığı anlaşıldığında,(H çekin C'ye iadesini istemediğinden)çek doğrudan ve yalnızca H'ye teslim edilebilir mi?

Çek K.m.3/5) Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil, kısmî ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi hâlinde, ikinci fıkra hükmüne göre karşılıksızdır işlemi yapılır; ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılır ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir;...

Katılımınız ve katkılarınız için teşekkürler.

Alıntı: Yazan Av. Hulusi Metin Sayın Dikici, A, B, C cirolu çek,C tarafından " H'ye vekaleten veya H'nin hesabına ödenmesi talimatıyla" ciro edilip, muhatap bankadan başka bir bankaya, takas odası yoluyla tahsil edilmek üzere, ibraz edilse... Karşılığı olmadığı anlaşıldığında,(H çekin C'ye iadesini istemediğinden)çek doğrudan ve yalnızca H'ye teslim edilebilir mi? Çek K.m.3/5) Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil, kısmî ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi hâlinde, ikinci fıkra hükmüne göre karşılıksızdır işlemi yapılır; ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılır ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir;... Katılımınız ve katkılarınız için teşekkürler.

Sayın Metin,

Hesaba ödenmek kaydıyla çek cirosu kanunumuza göre sadece Çizgili Çek varsa mümkündür. (TTK.715-717) Son mesajınızdan bu çekin çizgili çek olmadığını anlıyorum.

Bilindiği üzere çekin hamili ile muhatap banka arasında sözleşmesel bir ilişki söz konusu değildir. Çeke dayalı sözleşmesel ilişki sadece keşideci ile banka arasındadır. Bu itibarla çek hamilinin "H'nin hesabına geçiriniz" şeklinde bankaya talimat vermesi banka ile hamil arasında sözleşmesel ilişki olmadığından dolayı mümkün değildir.

Bu hal sadece TTK.717 de düzenlenen çizgili çek dediğimiz "Hesaba geçirilmek üzere çekilen çek" için özel ve geçerlidir.

Sizin yer verdiğiniz "H'ye vekaleten veya H'nin hesabına ödenmesi talimatıyla" şeklindeki ciroda;

Vekil C,
a) Sadece H'ye vekaleten ciro edip bankaya sunarsa bu bir tahsil amaçlı ciro olup, bu ciro kanaatimce ödemenin H adına Vekil ( C )'ye yapılmasına imkan verir.

b) Eğer Vekil C, "Vekaleten H'nin hesabına ödenmesi" şeklinde ciro edip bankaya teslim ederse bu ciro çizgili çek kurallarına (TTK.715, 717 -719) uygun bir ciro olmadığından (kanaatimce) bu ciroyu banka kabul etmek zorunda değildir.

Eğer bu ciroyu banka kabul ederse de bir problem olmaz.

Hesaba kaydedilmek üzere çekilen çek bakımından Bankanın ödemeden imtina etmesi hali için ayrıca (bkz. TTK.719).

Saygılarımla.

İRDELEME:
1) Nama veya hamiline yazılı bir çek, çeki ciro eden (C) tarafından,(H) adına "tahsil edilmek ve (H)'nın banka hesabına alacak kaydedilmek üzere”, “tahsil cirosu” ile bankaya ibraz edilecekse; “vekaleten ibraz” mümkün olabilir (Vekaletnamenin kapsamı!).
2) (C) ciro ettiği çeki "Vekaleten ve (H)'nin hesabına ödenmesi" koşuluyla ciro edip bankaya ibraz ederse, "bu ciro çizgili çek kurallarına (TTK.715, 717 -719) uygun olmadığından, banka bu ciroyu kabul etmek zorunda değildir. (Eğer banka bu ciroyu kabul ederse sorun olmaz)".
3)Çekin karşılıksız çıkması halinde, Çek K.m.3/5 hükmü uygulanarak arkası yazılı çek aslının (C)'ye teslim edilmeyip, (H)'ye banka tarafından gönderilmesi koşulu vekaletnameye yazılabilir (Bankanın uygulamayı kabul etmesine bağlı!).

OLASILIKLAR:
1)Banka uygulamayı kabul etmeyebilir!
2)(C) elindeki çeki (kendisi ciro etmeden) bankaya (H) adına vekaleten ibraz edebilir! (Ciro zincirinde kopukluk!)
3)Çek K.m.3/5 uygulaması (karşılıksız işlemi) için (C) bankaya gitmeyebilir !
4)Çekin muhasebeleştirilmesi(tahsilat veya karşılıksız) sorun olabilir!
5)(H)'nin bilgisi dışında ciro işlemi yapılabilir!