Endüstriyel Tasarımda Hükümsüzlük

Sayın Meslektaşlarım,

Müvekkil şirket 50 yıldan beri ürettiği helva kaplarının endüstriyel tasarımını tescil ettirmemiştir. Yaklaşık 10 yıl önce ise bu ürünlerin üretimi için kullandığı bütün araçları kendi sektöründeki bir rakip şirkete satmıştır. Nasıl başardıklarını bilmiyorum, ancak bu araç gereçleri satın alan rakip şirket ürettiği helva kaplarının endüstriyel tasarımını TPE'de tescil ettirmiş ve şu an müvekkilimin 50 yıldan beri üretmekte olduğu helva kapları ile ilgili üretimin durdurulması adına ihtar çekmiştir. Cevap olarak; "yenilik şartı oluşmadı, ayrıca ürünü daha önce biz ürettik ve pazara sunduk dolayısıyla kamuya mal olmuştur" gerekçeleriyle cevap verdim. Ama 50 sene önce internet, broşür, reklam vs. yok veya yaygın değil. Tasarımın hükümsüzlüğünü ispatlayabilmem için nasıl bir yol izleyebilirim? Şimdiden teşekkür ederim.

sayın meslektaşım,
maalesef patent enstitüsü nezdinde tescil ettirmek istediğiniz şeyler çok detaylı inceleme yapılmadan tescil edilip, bu tescilden zarar görebileceklerin itiraz ve dava açma yolunu denemeleri kendilerinden bekleniyor. endüstriyel tasarımların korunması hakkında khkda oldukça detaylı bilgi mevcut. karşı taraf 10 sene önce tescil ettirmiş diyorsunuz. sizin müvekkilinizinde haberi olmadığı için 10 senedir onlar bu hakkı kullanıyor. davada işiniz birazcık zor. bana göre özellikle ürünlerin üretiminde kullanılan gereçleri karşı firmaya sattığına dair yapılan bir sözleşme, devir evrakı vs. muhakkak vardır bunu araştırınız. bu evraklarla en azından o tarihte dahi sizin şirketinizin bu işi yaptığına bir karine oluşturabilirsiniz. birde 50 yıl öncesine gerek olmadan en azından 10 yıl öncesinde de sizin bu kapları ürettiğinizi ispat edebilirsiniz belki. bir broşür, bir reklam ya da fatura içeriğinde belki bir delil bulablirsiniz. tabi ki tanık da dinletebilirsiniz bu konuda.

Sayın Limpid,

Konuyla ilgilendiğiniz ve bilgilerinizi paylaştığınız için teşekkür ederim. Ben de siz ve diğer meslektaşlarımla konu hakkında düşüncelerimi paylaşmak isterim. Aslında konuya ilişkin Yargıtay kararları buldum. İçeriklerinden anladığım kadarıyla Yargıtay bu tip durumlarda oldukça titiz bir bilirkişi seçimi yapılmasını uygun görüyor. Sadece piyasanın ya da tasarımın uzmanını değil aynı zamanda kullanıcı/tüketici olan ve hukuk bilgisine sahip kişi veya kişilerden oluşan kurullarla uyuşmazlığın değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Şu an tek güvencem bu. Sonuçta bu işin piyayasını bilen bir uzman veya kullanıcının beyanları, bununla beraber dediğiniz gibi dinleteceğimiz tanıklarımızın beyanları, varsa daha önce bu makinelerin tamir ya da modifikasyon raporları (özellikle bu işlemlerden sonra yapılan testlerin sonuçlarında mutlaka tasarıma ilişkin bilgiler olacaktır diye düşünüyorum) bize yardımcı olacaktır kanısındayım. Fakat makinelerin satım sözleşmesi ya da faturaların maalesef üretilen ve uyuşmazlık konusu olan ürünlerle ilgili tasarıma ilişkin bir bilgi vermeyeceği kanısındayım. Yine de hedefim müvekkilimin üretime devam etmesi, karşı tarafın olası bir tecavüzü önleme davası açması halinde tasarımın hükümsüzlüğünü karşı dava olarak ileri sürmemiz yönünde olacaktır. Bunun tek sakıncası davayı kaybetmemiz halinde karşı tarafın ihtarlarına rağmen müvekkilin üretimi durdumamış olmasının kötü niyet ve kusuru artıran bir hal oluşturması ve hükmedilecek tazminatta rol oynaması olabilir. Ancak sonuçlarını açıkça belirtmeme rağmen müvekkilim kendisinden çok emin. 50 yıldır bu tasarımı piyasada sattığını söylüyor. Dolayısıyla ben bu davayı kazanacağımızı düşünüyorum.

Sayın Altuntaş;
E.t. hükümsüzlük davalarında daha önceden kamuya sunulduğu ileri sürülen tasarımla tescil kapsamında korunan tasarımın benzerliği, bilirkişi incelemesi gerektiren son derece teknik bir konudur. Bu nedenle mahkemeler çoğunlukla bu konularda tanık beyanlarına itibar etmez. Bunun dışında satılan makine ve techizat sadece bu ürünün üretilmesinde kullanılmıyor, başka tasarımların üretilmesi için de kullanılabiliyorsa satım sözleşmesi üzerinden gitmek de sonuç vermeyecektir. Davada kullanılacak tüm delillerin, hakimi tereddüde yer bırakmayacak kadar net bir şekilde ilgili tasarıma götürmesi gerekecektir.
Tasarım korumasında mutlak yenilik şartı arandığı için özellikle ihtisas mahkemelerinde bilirkişilerin ilgili tasarımın yenilik vasfı bulunmadığı yönünde dava dosyasını aşan bilgisine de itibar edilmektedir. Bu yönde verilen ve Yargıtay tarafından onanan kararlar mevcuttur.
Son bir not daha düşerek bitireyim, açacağınız davada -eğer varsa- üçüncü kişilerin tasarım tescil başvurusundan önce bu tasarımı ticarileştirmiş olmasına da dayanabilirsiniz ve dellilleri müvekkilinizin faaliyeti ile sınırlı tutmanıza gerek yoktur.

Sayın Osmaneler,

Söylediklerinize katılıyorum. Ancak tamamen kişisel fikrim olmak üzere, tasarımın işin teknik boyutundan büyük ölçüde arınmış ve daha çok son kullanıcının beğenisine sunulan bir özellik olduğunu dikkate almakta fayda var. Bu düşüncemin kaynağı ise daha önce tesadüfen internette bulduğum bir Amerikalı hukukçu tarafından yazılan makale. Amerikan ve Avrupa hukuk sistemlerinde hakimler "bilgilendirilmiş tüketici" ismini veridkleri şahısların ifadelerine oldukça önem vermekteymiş. Bilgilendirilmişten kasıt ise teknik uzmanlık değil o ürün ile ilgili incelemelerde bulunan onu kullanan toplumun orta düzey bireyi olarak nitelendirilmiştir. O sebeple bana göre uzmanların yanı sıra bu ürünleri kullanan şahısların beyanlarının da etkisi olması gerekir. Ama dediğiniz konuda da haklısınız maalesef hakimlerimiz iş yüklerinin de etkisinden bu kadar derin bir araştırma yapamayacaklar dolayısıyla getirdiğim tanığa güvenemeyecekler ve hemen uzmanlara başvuracaklardır.

Son belirttiğiniz husus konusunda çok haklısınız. Sonuçta müvekkilim yarım asırdır bu işin içinde ve üretimlerini sadece tüketiciye satmıyor. Elbet E.T. tescilinden önce müvekkilin uyuşmazlık konusu ürünler ile ilgili ticari ilişki içerisinde olduğu firmalardan delil toplayabiliriz. Yardımlarınız için çok teşekkürler İyi çalışmalar.

Alıntı: Yazan Av. Can Altuntaş . Yaklaşık 10 yıl önce ise bu ürünlerin üretimi için kullandığı bütün araçları kendi sektöründeki bir rakip şirkete satmıştır. Nasıl başardıklarını bilmiyorum, ancak bu araç gereçleri satın alan rakip şirket ürettiği helva kaplarının endüstriyel tasarımını TPE'de tescil ettirmiş ve şu an müvekkilimin 50 yıldan beri üretmekte olduğu helva kapları ile ilgili üretimin durdurulması adına ihtar çekmiştir.

Meslektaşım,
Taraflar arasındaki bu sözleşme sizin için önemli bir delil teşkil edecektir.Zira iddianıza/savunmanıza dayanak teşkil edecek ve tasarımın esasen haksız olarak tescil ettirildiğini gösterebilecektir. Makine ve teçhizata ilişkin sözleşmeyi mutlaka inceleyin, makinelerin seri numarası modeli markası bir şeyleri yazıyor olabilir. Buna göre mahkeme kanalı ile bir tespit bile talep edebilirsiniz. Zira şu anda aleyhinize kullanılabilecek bir durum var.

Ayrıca bu tür davalarda genelde 2 ya da 3 kişilik heyetler halinde bilirkişiler seçilmekte ve özellikle işin piyasasını iyi bilen bir bilirkişi heyete dahil edilmektedir. Helva sektöründe üretim yapan bir kimse bu endüstriyel tasarımların yeni olmadığını (karşı yanın tescilinden de önce kullanıldığını) bilebilecek durumda ise zaten ispat konusunda sorun yaşamazsınız. Ancak tüketicilerin heyete dahil edilmediğini belirtmem gerekir. Bugüne kadar Fikri Sınai Haklar Mahkemelerinde onlarca davada vekillik yaptım,hiçbirisinde heyette tüketici/kullanıcı yoktu.

Bunun yanında ben sizin yerinizde olsam böyle bir durumda, sizin müvekkilinizin rakibi olan firmaların üreticilerini tanığım olarak gösteririm. (Tabii bu konuda durumu biliyorlar ise ve aleyhinize tanıklık etmeyecekler ise...Bu durum diğer üreticileri de etkileyebilecek bir durum ise onların da aleyhe tanıklık yapmayacaklarını düşünüyorum.)

Hatta bu konuda davadan önce İstanbul Şekerci, Pastacı, Helvacı, Tatlıcı ve Şekerli Mamüller Esnaf ve Sanatkarlar Odası, Konya Şekerciler ve Helvacılar Odası (öyle odalar varmış) gibi odalardan görüş sorup dosyaya bile ekleyebilirsiniz. Hatta yerinizde olsam bunu şimdiden yaparım. Üretici firma konumunda olan müvekkiliniz de şahsen başvurup böyle bir istemde bulunabilir. Olumsuz karşılanmayacağını düşünüyorum. Kısa bir dilekçe ile tasarımın önden, yandan, arkadan fotoğraflarını da ekleyerek böyle bir görüş isteyebilirsiniz.

Eğer tasarımın 10 yıldan da önce kullanıldığı piyasada bilinen bir husus ise ispatta zorluk yaşamayacağınızı düşünüyorum. Yenilik/eskilik konusunda tanık anlatımları etkili olmaktadır.

Ayrıca hükümsüzlük davası konusunda iki seçeneğiniz var:

*Birisi, tasarımın yenilik unsurunu taşımadığı gerekçesi ile hükümsüzlük davanızı eliniz sağlam ise şimdiden açmak (çünkü sektördeki bir üretici olarak zarar gören durumundasınız, ihtarname de geldiğinden taraf sıfatı konusunda sorun yaşamazsınız);

*Diğer seçenek de karşı yanın dava açmasını bekleyip karşı dava olarak bu davayı açmak.

Sayın Duygu Işık,

Verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim. Memleketim olan ve çok sevdiğim, özlediğim güzel Izmir'den bir meslektaşımın bana yardımcı olmasından ayrıca mutluluk duyduğumu belirtmeliyim.

Zaten ilerlememiz bu yönde olacak. Müvekkilim üretimine devam etmek istiyor karşıı taraf hareket etmedikçe birşey yapmak istemiyor. Bu sebeple karşı dava yolunu tercih edeceğiz. Tabi herşeyden önce karşı tarafla bir uzlaşma protokolü deneyeceğiz. Avukatları uzlaşma konusuna sıcak bakıyor gibiler ancak şirket malesef pek yanaşacak gibi değil. Eğer ikna ederlerse her iki taraf da büyük bir zahmetten kurtulacak ve olay Türk Patent Enstitüsünün yaptığı bu korkunç hatanın taraflara ifşasından başka birşey getirmeden sonuçlanacak. Ben isterim ki bu durum yanlarına kalmasın davayı açalım kazanalım ve haksızca tescil ettirdikleri bu E.T. ellerinden alalım ama talimat müvekkilden.