Haklı Nedenle Derhal Fesih

Merhabalar,

Müvekkilim işyerinde bir dalgınlık sonucu onaylamayı unuttuğu bir veri yüzünden, işyeri 9000 liralık zarara uğramıştır. Daha önce de bir vukuatı bulunan müvekiliminin işine son verilmiştir. Bu fesih, haklı nedene dayandırılmaya çalışılmıştır. İş Kanunu madde 25/2 (ı) bendinde ı) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması hükmü yer almaktadır. Ancak, müvekkilim bir mala zarar vermemekte,işyerini yalnızca ihmali neticesinde maddi zarara uğratmıştır. Bu durumda, haklı fesih sebebi oluşmamış olabilir mi ? Elinizde Yargıtay kararı varsa, paylaşabilirseniz çok sevinirim sayın meslektaşlarım.

Teşekkür ederim,

Saygılar.

"işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması" denmek suretiyle kanunun haklı nedenle fesih halini sınırladığı görüşündeyim. Ancak geçerli nedenle fesih olarak kabul edilerek, savunma alındıysa işe iade davasının reddedilmesi gerekir. Yargıtay'da genel olarak bu görüşte. Örneğin aşağıda paylaşacağım kararda da muhasebeye geç haber verilmesi nedeni ile karşılıksız çekler yüzünden zarar oluşmuş, ve yargıtay feshin haklı olmasa da geçerli olduğu kararına varmıştır. Ben de bu görüşe katılıyorum.


T.C. YARGITAY
9.Hukuk Dairesi

Esas: 2008/6331
Karar: 2008/31993
Karar Tarihi: 24.11.2008

İŞE İADE DAVASI - DAVACININ KARŞILIKSIZ ÇIKAN ÇEKLERDEN HABERDAR OLDUKTAN SONRA UZUN BİR SÜRE MUHASEBE MÜDÜRÜNE BİLGİ VERMEDİĞİ - KARŞILIKSIZ ÇIKAN TOPLAM ÇEK MİKTARI - EYLEMİN HAKLI OLMASA DA FESİH İÇİN GEÇERLİ NEDEN TEŞKİL ETİĞİ - DAVANIN REDDİ GEREĞİ

ÖZET: Karşılıksız çıkan çeklerin borca mahsuben alınmasında davacının herhangi bir etkisi ve inisiyatifi olmamışsa da dosya içeriğine göre amirinin davranışlarından ve dolayısıyla karşılıksız çıkan çeklerden haberdar olduktan sonra uzun bir süre muhasebe müdürüne bilgi vermemiştir. Karşılıksız çıkan toplam çek miktarının 405.000. YTL olduğu davalı işverence bildirilmiştir. Olayın gerçekleşme şekline göre eylem haklı neden ağırlığında olmazsa da fesih için geçerli neden teşkil ettiği kabul edilmelidir. Bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerekir.

(4857 S. K. m. 18, 20, 25)

Dava: Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi S.Göktaş tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Karar: Davacı işçi, iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan işverence feshedildiğini ileri sürerek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini, işe başlatılmama halinde ödenmesi gereken tazminat ile boşta geçen süre ücretinin belirlenmesini istemiştir.

Davalı işveren, davacının suç niteliğinde davranışlarda bulunan ve yanı başında şirketi zarara uğratan yönetmeninin davranışlarını gizleyerek şirketin zarara uğramasına göz yumduğunu ve şirketi zarara uğrattığını iş sözleşmesinin haklı olarak feshedildiğini belirterek davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.

Mahkemece davacının işyerinde maliyet muhasebesi elemanı olarak çalıştığı, işiyle ilgili gördüğü eksiklik, aksaklık ve yanlışları bir üstüne bildirmekle mükellef olduğu ve bunları üstüne bildirdiği, herhangi bir kişisel inisiyatif kullanmadan görevini yetine getirdiği, iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğinin kanıtlanmadığı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.

İş Kanunu’nun 18’nci maddesinin 1. fıkrasına göre, işveren, iş sözleşmesini işçinin davranışlarından kaynaklanan nedenlerle geçerli olarak feshedebilir. İşverenin iş sözleşmesinin süreli feshini geçerli kılan işçinin davranışları, İş Kanunu’nun 25’nci maddesi gereğince haklı nedenle derhal feshe neden olacak ağırlıkta bulunmamakla birlikte işyerinin normal işleyişini ve yürüyüşünü bozan, iş görme borcunun gerektiği şekilde yerine getirilmesini engelleyen ve işyerindeki uyumu olumsuz yönde etkileyen hallerdir. İşçinin sosyal açıdan olumsuz bir davranışı, toplumsal ve etik açıdan onaylanmayacak bir tutumu, işyerindeki üretim ve iş ilişkisi sürecine herhangi bir olumsuz etki yapmıyorsa geçerli sebep sayılamaz. Başka bir anlatımla, iş ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içerisinde beklenemeyeceği durumlarda, fesih için geçerli nedenin bulunduğu kabul edilmelidir.

Geçerli fesih sebebinden bahsedilebilmesi için, işçinin sözleşmesel yükümlülüklerini mutlaka kasıtlı ihlal etmesi şart değildir. Göstermesi gereken özen yükümlülüğünün ihlal edilerek ihmali davranış ile ihlali geçerli fesih nedeni olabilir (KR/Etzel,G., §1 KSchG Rdnr. 400 sh.123, Kılıçoğlu/Şenocak’tan naklen, İş Güvencesi Hukuku, s.360) . Buna karşılık, işçinin kusuruna dayanmayan davranışları, kural olarak işverene işçinin davranışlarına dayanarak sözleşmeyi feshetme hakkı vermez. Kusurun derecesi, iş sözleşmesinin feshinden sonra iş ilişkisinin arz edebileceği olumsuzluklara ilişkin yapılan tahminî teşhislerde ve menfaatlerin tartılıp dengelenmesinde rol oynayacaktır (Stahlhacke, E./Preis, U./Vossen, R., Kündigung und Kündigungsschutz im Arbeitsverhältnis, 8. Aufl., München 2002, Nr. 1168 sh.468,).

İş Kanunu’nun 25’nci maddesinin II. Bendinin (ı) bendine göre, işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işverenin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması haklı fesih nedenidir. Bu hükümden hareketle, işçinin bu miktara ulaşmamakla beraber işverenin malına zarar vermesi geçerli fesih nedeni sayılmalıdır. Buna karşılık meydana gelen zarar işçiye kişisel bilgi ve ehliyeti dışında bir iş verilmesinden kaynaklanıyorsa, geçerli nedenin varlığı kabul edilmemelidir. Çünkü böyle bir durumda işçinin özen yükümlülüğünün ihlalinden bahsedilemez. Keza, işçinin ehemmiyetsiz miktara ulaşan zararlarından dolayı iş sözleşmesi geçerli şekilde feshedilememelidir. İşçinin işverene ait eşya, alet ve edevatı, tesisatı işverenin özel izni olmaksızın özel amaçlı olarak kullanması hali de işçinin davranışından kaynaklanan geçerli fesih nedeni sayılabilecektir. Burada, özel amaçlı olarak kullanım sonucu işverene ait eşyanın, zarara uğramış olması şart değildir.

Dosya içeriğine göre dava konusu işyerinde muhasebe elemanı olarak çalışan davacının amiri durumundaki maliyet muhasebe yönetmeninin yöneticilerin bilgisi dışında ve yetkisi olmadan baskı bedelini çek olarak kabul ettiği, alınan çeklerin sonradan karşılıksız çıktığı, davalı işverence davacının durumdan muhasebe müdürünü haberdar etmemek suretiyle zararın oluşumunda amiri ile ortak olduğundan söz edilerek iş sözleşmesinin feshedildiği anlaşılmaktadır. Karşılıksız çıkan çeklerin borca mahsuben alınmasında davacının herhangi bir etkisi ve inisiyatifi olmamışsa da dosya içeriğine göre amirinin davranışlarından ve dolayısıyla karşılıksız çıkan çeklerden haberdar olduktan sonra uzun bir süre muhasebe müdürüne bilgi vermemiştir. Karşılıksız çıkan toplam çek miktarının 405.000. YTL olduğu davalı işverence bildirilmiştir. Olayın gerçekleşme şekline göre eylem haklı neden ağırlığında olmazsa da fesih için geçerli neden teşkil ettiği kabul edilmelidir. Bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulü hatalı olmuştur.

Belirtilen nedenlerle, 4857 sayılı İş Kanunun 20. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.

Sonuç: Yukarıda belirtilen nedenlerle;

1) Yerel mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,

2) Davanın REDDİNE,

3) Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,

4) Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı (195.40) YTL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,

5) Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 500.- YTL ücreti vekâletin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,

6) Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, kesin olarak, 24.11.2008 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Öncelikle cevabınız için çok teşekkür eder, görüşlerinize katıldığımı belirtmek isterim. Haklı neden olarak iş yerindeki eşyaların maddesel olarak sayılıp işçinin ihmali ile işyerine uğrattığı "maddi" zararın dışarıda tutulması çelişkili durumlara yol açabiliyor. Verdiğiniz cevaptaki Yargıtay Kararını incelediğimde, olayımıza yardımcı olabileceğini düşünsem de, bunun dışında başka Yargıtay kararlarının da incelenmesi gerektiği görüşündeyim. Henüz 2 haftalık avukat olduğum için, gerçekten yardımlarınıza ihtiyacım olduğunu belirtir, herkese kolaylıklar dilerim.

Alıntı: Yazan beyzosh Ancak, müvekkilim bir mala zarar vermemekte,işyerini yalnızca ihmali neticesinde maddi zarara uğratmıştır.

Para, "mal" veya "başka eşya" olarak değerlendirilemez mi?

Ben maddede bahsedilenin, işletmenin "maddi menfaati" olduğunu düşünüyorum.

Ticari bir işte kar da edilebilir, zarar da... Örneğin bir satış temsilcisinin yaptığı alışverişin zararla sonuçlanması, bu madde içinde değerlendirilemeyebilir.

Ancak, örneğin işçi bankaya götürülmek üzere kendisine verilen elindeki banknotları kendi kusuruyla kaybederse, "yasa paradan bahesetmemiş" diyemeyiz.

Saygılarımla,

Ancak işçinin kendisine verilen para, kendisine verilen bir cep telefonu/bilgisayar/iş makinesi olarak değerlendirilebilirken, bizim olayımızda İnsan Kaynaklarında çalışan bir şahsın, yeni çıkan bir elektronik sistemde, gönder butonuna basmayı ihmal ettiği bilinmektedir. Bu durum, aynı makineye verilen zarar yahut ona emanet edilen parayı kusuruyla kaybetmesiyle aynı neticeye bağlanamayacağı görüşündeyim.Ancak emin olamadığım için, aramama rağmen bulamadığım Yargıtay kararlarına ihtiyacım bu nedenle var.

Teşekkür ederim.

yardımı olur umarım

T.C. YARGITAY
9.Hukuk Dairesi

Esas: 2006/32585
Karar: 2007/4333
Karar Tarihi: 19.02.2007

FESHİN GEÇERSİZLİĞİ VE İŞE İADE DAVASI - İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNDEN VEYA DAVRANIŞLARINDAN KAYNAKLANAN FESİH - KALIP BASMA GÖREVİNİ İHMAL EDEN DAVACI - FESHİN GEÇERLİ NEDENE DAYANDIĞI - DAVANIN REDDİ GEREĞİ

ÖZET: Somut olayda, davacının davranışlarından kaynaklanan ve işverenin zarar görmesine neden olan bu olgu, işyerinde olumsuzluklara yol açmıştır. İş sözleşmesinin feshinin haklı nedene dayanmaması, feshin geçersiz olduğu anlamına gelmez. Davalı işveren tarafından gerçekleştirilen fesih, geçerli nedene dayandığından, istemin reddi gerekir.

(4857 S. K. m. 18, 25)

Dava: Davacı, iş sözleşmesinin geçerli neden olmadan ve sendikal nedenle feshedildiğini belirterek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Karar: İş sözleşmesinin davalı işveren tarafından geçerli neden olmadan ve sendikal nedenle feshedildiğini belirten davacı işçi, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı işveren vekili, davacının görevli olduğu pres operatörü olarak kalıp basma görevi sırasında ihmali ile kalıp makinesinin patlamasına ve 30 günlük ücretini aşacak şekilde işverene zarar verdiğini, iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25/II.g maddesi uyarınca haklı olarak feshedildiğini savunmuştur.

Mahkemece, işyerinde yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporu ve tanık anlatımlarına değer verilerek, davalı işverenin davacının iş sözleşmesini pres makinesini patlatması nedeni ile feshettiği, davacının işyerini zarar uğrattığının sabit olduğu, ancak zararın 30 günlük ücretinden az olduğu, davacının iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilmediği, sendikal neden bulunmadığı gerekçesi ile feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmiştir.

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 18. maddesinde iş sözleşmesinin işveren tarafından işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanılarak feshedilebileceği düzenlenmiştir. Söz konusu geçerli sebepler İş Kanunu'nun 25. maddesinde belirtilen derhal fesih için öngörülen nedenler yanında, bu nitelikte olmamakla birlikte, işçinin ve işyerinin normal yürüyüşünü olumsuz etkileyen hallerdir. İşçinin yeterliliğinden veya davranışlarından kaynaklanan sebepler ancak işyerinde olumsuzluklara yol açması halinde fesih için geçerli sebep olabilirler. İş ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içinde beklenemeyeceği durumlarda, feshin geçerli sebeplere dayandığı kabul edilmelidir.

Somut uyuşmazlıkta, pres operatörü olarak çalışan davacının iş sözleşmesi, çalıştığı pres kalıp işinde, gerekli özeni göstermeme ve talimatlara uymama nedeni ile kalıp makinesinin patlamasına, işverenin zarar görmesine neden olduğu ve bu iş kazasında %20 oranında kusurlu olduğu, kusur oranına göre verilen zararın 30 günlük ücretini aşmadığı anlaşılmaktadır. Mahkemece haklı neden koşullarının oluşmadığı şeklindeki değerlendirme yerindedir. Ancak davacının davranışlarından kaynaklanan ve işverenin zarar görmesine neden olan bu olgu, işyerinde olumsuzluklara yol açmıştır. İş sözleşmesinin feshinin haklı nedene dayanmaması, feshin geçersiz olduğu anlamına gelmez. Davalı işveren tarafından gerçekleştirilen fesih, geçerli nedene dayandığından, istemin reddi gerekir. Yazılı şekilde kabulü hatalıdır.

4857 sayılı İş Yasası'nın 20/3 maddesi uyarınca Dairemizce aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.

Sonuç: Yukarda açıklanan gerekçe ile;

1- Mahkemenin kararının bozularak ortadan kaldırılmasına,

2- Davanın reddine,

3- Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,

4- Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı 20 YTL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,

5- Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 450-YTL ücreti vekaletin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,

6- Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, kesin olarak, 19.02.2007 tarihinde oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programları

Cevabınız için çok teşekkür ederim ancak sizin verdiğiniz örnek kararda, patlatılan bir makine bulunmaktadır. İşyerindeki eşyaya zarar vermek, 25/2-ı'da açıkça "haklı neden" olarak düzenlendiği için bu konuda herhangi bir şüphe yoktur. Ancak, bizim olayımızda zarar verilen bir madde bulunmamaktadır.

Email yollamayı unuttuğunuz için 9 bin liralık bir zarara uğradığınızı ve maaşınızın 4 bin lira olduğunu düşünün. Bu durum "haklı nedenle fesih" sebebi sayılabilir mi sayılamaz mı, öğrenmek istediğim bu. Teşekkürler.

Her ne kadar işçi menfaatlerini ön planda tutarak geçerli nedenle feshin söz konusu olacağını, haklı nedene dayalı feshin sınırlarını genişletmemek gerektiğini düşünsem de bir diğer bakış açısı ile 25/2 nin başlığına baktığımızda "ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri" ifadesini görüyoruz. Bu nedenle feshin haklı olduğu da iddia edilebilir. Ancak yasa koyucunun mala zarar vermeden işçinin işletmeye zarar vermesi olayını düşünemediğini sanmıyorum ve bilinçli bir susma olduğu kanaatindeyim. İşçi lehine yorumu da eklediğimizde haklı nedenle fesih yerine geçerli nedenle fesih olması gerekir. Kaldı ki, makineler üretimde elzem olduğundan, bu makinelere zarar vermek aynı zamanda üretime de zarar verir. Ancak para öyle değil, üretimin ya da işin devamını etkilemez. Bu nedenle para kaybı ile mala zarar verme arasında fark olduğunu düşünmekteyim.

Hizmet akdinin ifasından kaynaklanan bu nevi olaylarda keskin ve köşeli cevap verebilmek güçtür.

20 yıl çalışan bir işçi ile 1 yıl çalışan işçi arasında fark olabileceği gibi; bir defa hata yapılması ile birden çok hata yapılması durumları da farklıdır.

Telafisi mümkün, mazur görülebilecek bir hata olarak değerlendirilme olanağı olan bu vakaların çözümü için etraflıca meselenin künhüne inme icap etmektedir.

Kolay Gelsin...

Alıntı: Yazan beyzosh Ancak işçinin kendisine verilen para, kendisine verilen bir cep telefonu/bilgisayar/iş makinesi olarak değerlendirilebilirken, bizim olayımızda İnsan Kaynaklarında çalışan bir şahsın, yeni çıkan bir elektronik sistemde, gönder butonuna basmayı ihmal ettiği bilinmektedir. Bu durum, aynı makineye verilen zarar yahut ona emanet edilen parayı kusuruyla kaybetmesiyle aynı neticeye bağlanamayacağı görüşündeyim.Ancak emin olamadığım için, aramama rağmen bulamadığım Yargıtay kararlarına ihtiyacım bu nedenle var. Teşekkür ederim.

Sözkonusu nedenin geçerli neden olduğunu düşünüyorum ancak aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir diye düşünüyorum.


Yargıtay 9. hukuk dairesi aşağıdaki kararlarında;

"
4857 sayılı İş Kanunu ile işçinin hatırlatıldığı halde görevini yapmamakta ısrar etmesi kuralı getirilmiştir. Bu noktada işverenin hatırlatmasının ardında sadece bir kez görevi yapmama yeterli sayılmamalıdır, işçinin görevi yapmama eylemi hatırlatmanın ardından da devamlılık arz etmelidir. Devamlılık gösteren görevi yapmama haklı neden kabul edilmeli, ancak devamlılık göstermeyen görevi yapmama, işyerinde olumsuzluklara yol açmış ise, iş sözleşmesinin feshi geçerli neden sayılmalıdır (Dairemizin 05.05.2008 gün ve 2007/32507-2008/11105 sayılı karar). ( 9. Hukuk Dairesi Esas : 2008/39817 Karar : 2009/22631 Tarih : 14.09.2009



Aynı dairenin Esas : 2007/29966 Karar : 2008/7020 Tarih : 31.03.2008 kararında ise;

"İş Kanunu'nun 25 inci maddesinin II. Bendinin (1) bendine göre, işçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işverenin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması haklı fesih nedenidir. Bu hükümden hareketle, işçinin bu miktara ulaşmamakla beraber işverenin malına zarar vermesi geçerli fesih nedeni sayılmalıdır. Buna karşılıkmeydana gelen zarar işçiye kişisel bilgi ve ehliyeti dışında bir iş verilmesinden kaynaklanıyorsa, geçerli nedenin varlığı kabul edilmemelidir. Çünkü böyle bir durumda işçinin özen yükümlülüğünün ihlalinden bahsedilemez. Keza, işçinin ehemmiyetsiz miktara ulaşan zararlarından dolayı iş sözleşmesi geçerli şekilde feshedilememelidir" demektedir.

Sayın Üyeler;

Elbette somut olayı tüm detaylarıyla bilmiyoruz. İşçinin unuttuğu mail nasıl bir maildir, rutin olarak bu işi kim yapmaktadır vs.. gibi.

Ancak soru sahibi meslektaşımızın tereddütü; zararın herhangi bir malın, eşyanın tahrifatıyla ya da yok olmasıyla doğmamış olup, doğrudan parasal olması sebebiyeledir.

Benim düşünceme göre;

İşçinin 30 günlük ücreti tutarıyla ödenmeyecek bir zarar olduğu sabit olduğuna göre, ve bu zarar işçinin savsaması sebebiyle meydana geldiğine göre, 25. maddenin ilgili fıkrası olaya uygulanabilir.

Saygılarımla,