fatura ile ihtiyati haciz alınabilir mi?

faturaya istinaden bazı hakimler ihtiyati haciz verirlken bazıları vermiyor fatura ile ihtiyati haciz alınabilmesi için hangi şartlar gerekli? niçin farklı farklı uygulamalar var?

Sevgili meslektaşım,
bunun sebebi ihtiyati haciz (-ki sonuç olarak bir "tedbir"dir) kararı verip vermemenin hakimin takdirinde olmasıdır.

Bazen duyduğumuz "faturaya dayalı olan alacaklarda ihtiyati haciz kararı verilemez" düşüncesi yanlıştır; verilebilir. Yeter ki mahkeme ihtiyati haczin gerekliliği konusunda ikna edilebilsin.

Saygılarımla...

Sevgili Hırs,

İstanbul'daki uygulamalardan edindiğim kanaati size bildirmek isterim. Şöyle ki;

Çek, senet gibi kambiyo senetlerine mahsus yollarla yapılacak icra takiplerine binaen istenen ihtiyati haciz taleplerinde, mahkemeler herhangi bir usuli problem yoksa derhal ihtiyati haciz kararı vermektedirler. Sebebi de, bu belgelerin borçlu veya borçlular tarafından hazırlanmış ve imzalanmış belgeler olmasıdır.

Ancak, fatura, alacaklı tarafından hazırlanmış bir belge olduğu, takip yolu adi takip olduğu ve genelde faturaların üzerinde borçlunun faturayı tebellüğ ettiğine dair imzası da bulunmadığından; bu hususları göz önüne almak sureti ile ihtiyati haciz taleplerini red etmektedirler. Fatura ve sair adi belgeler ile ihtiyati haciz kararını genelde sadece bankalar alabilmektedirler.(Kendilerinin her dediği doğru dur ya!!!)

Ve fakat, hakan eren arkadaşımızın da belirttiği üzere, faturaya dayalı ihtiyati haciz talebini hukuken engelleyen bir kanun maddesi de yoktur bildiğim kadarı ile.

Saygılarımla,

Fatura alacağında da ihtiyati haciz talep etmek mümkün. Zira ihtiyati hacizde amaç alacaklının alacak hakkını garanti altına almak. Alacaklının alacağına kavuşmasını çabuklaştırmak. Bu çerçevede de eğer borçlunun mal kaçırma ihtimalinin mevcut olduğu noktasında hakimi ikna edebilirseniz; mesela borçlunun evi vardır ve başkasına devretmek üzeredir, ya da arabasını...Özellikle alacak meblağı da yüksekse mahkeme ihtiyati haciz kararı verebilir. Tabi bunlar olması gerekenler. Ancak uygulamada iş biraz zor. Bence ihtiyati haciz talep ederseniz dosya hakimiyle görüşüp durumu izah etmenizde yarar var..

Saygılarımla,

Faturaya dayalı ihtiyati haciz talebini hukuken engelleyen bir kanun maddesi yok; ancak uygulamada ihtiyati haciz kararı kambiyo senetlerine dayanarak yapılan takiplere binaenen veriliyor. İİK.M.257 ihtiyati hacizin şartlarını düzenliyor:
"Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya 3.şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklarıyla diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir." diyor. Kanun maddesi hiç bir şekilde kambiyo senetlerinden söz etmiyor. Bu nedenle kira alacağı için de ihtiyati haciz olanağı mümkünken bu alacaklar için ihtiyati haciz kararı verildiğini şahsen ben görmedim.Böyle bir alacak için başvurdum,ama reddedildi.

Faturaya istinaden ihtiyati haciz kararı alabilmeniz için borçlunun mal kaçıracağı veya alacağınızın tahsilini zorlaştıracağı ve sair sebeplerle hakimi ikna etmeniz gerekli ama şahsi düşüncem:İşiniz zor!!

YARGITAY
19. Hukuk Dairesi 2008/4717 E.N , 2008/6504 K.N.

İlgili Kavramlar

İHTİYATİ HACİZ
İSPAT KÜLFETİ
YETKİ SÖZLEŞMESİ

Özet
ADALETİN VE TOPLUMSAL BARIŞIN MENFAATİ DOĞRULTUSUNDA ALINACAK GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA ÖNLEMLERİ, VATANDAŞLIK AYRIMI YAPILMAKSIZIN HERKESE EŞİT ŞEKİLDE UYGULANMALIDIR.

YETKİ SÖZLEŞMESİ İLE TÜRK MAHKEMELERİNİN ESAS DAVADAKİ YETKİSİNİN KALDIRILMIŞ OLMASI TÜRK MAHKEMESİNİN GEÇİCİ HUKUKİ HİMAYE TEDBİRİ OLAN İHTİYATİ HACİZ KARARI VERMESİNE ENGEL DEĞİLDİR.

ALACAKLI, ALACAĞININ VARLIĞI İLE BİRLİKTE ALACAĞIN VADESİNİN GELDİĞİ VEYA ALACAĞININ VADESİ GELMEMİŞSE, ÎİK'NIN 257/11 HÜKMÜNDEKİ SEBEPLERİN VARLIĞI HAKKINDA MAHKEMEYE KANAAT VERECEK DELİLLERİ GÖSTERMEK ZORUNDADIR.


İçtihat Metni

Taraflar arasındaki ihtiyati haciz talebinin incelenmesi sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı talebin reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde ihtiyati haciz isteyen vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

İhtiyati haciz isteyen vekili, müvekkili Banka (S... G...) ile G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş. arasında, Bankaya ait kıymetli madenlerin konsinye olarak G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş/ye gönderilmesine ve akabinde mutabık kalınırsa satışına ilişkin 27.04.2005 tarihli "Kıymetli Maden Konsinye Sözleşmesi (Konsinye Sözleşmesi)" akdedildiğini, G... Kuyumculuk Sanayi İthalat İhracat A.Ş.'nin 16.06.2005 tarihinde G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş/ye garantör olduğunu, Konsinye Sözleşmesi uyarınca 25.01.2008-18.02.2008 tarihleri arasında 5.200 kg altının G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş/ye teslim edildiğini, 10.03.2008 ve 08.04.2008 tarihli ihtarlara rağmen altınların yerinin müvekkiline bildirilmediğini ve bedellerinin ödenmediğini, G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş. yetkilileri hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yapılan soruşturmada Yönetim Kurulu Başkan vekilinin altınları aldıklarını ve borçlarını kabul ettiğini belirttiğini, İstanbul Emniyet Müdürlüğü ve İstanbul Altın Borsası Başkanlığı'nın dilekçe ekindeki yazılarında G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş. yetkililerinin suç teşkil eder şekilde altınları sattığı ve banka hesaplarını boşalttığının belirtildiğini, aleyhine ihtiyati haciz istenen tarafın mal kaçırma girişiminde olduğunu, bu nedenle de Bakırköy Onuncu Sulh Ceza Mahkemesi tarafından suç delillerinin tespiti amacıyla el koyma kararı verildiğini, İngiltere Ticaret Mahkemesinden ihtiyati tedbir kararı alındığını, tedbir kararlarının Türkiye'de tenfizinin mümkün olmaması nedeniyle Türkiye'de ihtiyati haciz talep ettiklerini belirterek, satılan altınların karşılığı olan 152.000.000 USD alacağın temini amacıyla ihtiyati haciz isteminde bulunmuştur.

Mahkemece, alacaklının talebine dayanak belgelerin kesin vadeyi gösteren belgeler olmadığı, fatura ve ihtarnameye bağlı alacağın varlığının tespitinin ancak yargılama ile mümkün olabileceği belirtilerek İİK'nın 257. maddesindeki koşullar oluşmadığından ihtiyati haciz isteminin reddine karar verilmiştir.

İhtiyati haciz isteyen vekili, G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş. ve G... Kuyumculuk Sanayi İthalat İhracat A.Ş. yetkililerinin mal kaçırmak amacıyla hesaplarını boşalttıklarını, eylemlerinde suç şüphesi bulunması nedeniyle Bakırköy Onuncu Sulh Ceza Mahkemesi tarafından el koyma kararı verilmesine rağmen mal kaçırma konusunda somut veri bulunmadığının kabul edilemeyeceğini, alacağın varlığı ve miktarı konusunda bir ihtilaf olmadığını, ihtiyati haciz koşullan arasında alacağın yargılamayı gerektirmemesi koşulunun bulunmadığını, altınların İstanbul Altın Borsası'nda satıldığının sabit olduğunu, söz konusu şirketlerin eyleminin haksız fiil teşkil ettiğinden bu eylemlerin gerçekleştiği tarihin vade tarihi olduğunu, zira gasp edenin daima temerrüt halinde bulunduğunu ve ayrıca ihtiyati haciz talebindeki iddia ve beyanlarını tekrarlayarak yerel mahkeme kararının bozulması istemiyle temyiz talebinde bulunmuştur.

Uyuşmazlık, Banka (S... G...) ile G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş. arasında, Bankaya ait kıymetli madenlerin konsînye olarak G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş.'ye gönderilmesine ve akabinde mutabık kalınırsa satışına ilişkin 27.04.2005 tarihli Konsinye Sözleşmesi uyarınca satışı yapılan altınların bedelinin ödenmesinin temini amacıyla talep edilen ihtiyati haciz istemine ilişkindir. Söz konusu sözleşmenin (14/e) hükmünde "İşbu Sözleşme, İngiliz Kanunları tarafından yönetilmekte olup, buna göre yorumlanır. SG ve Konsinye Alıcısının her ikisi de İngiltere Yüksek Mahkemesinin adli yetkisini kabul etmektedirler." ifadesi bulunmaktadır. Bu hükme istinaden ihtiyati haczi talep eden Banka vekili tarafından İngiltere Ticaret Mahkemesinde dava açılmış ve ayrıca aynı mahkeme tarafından uyuşmazlık konusu altınlarla ilgili olarak ihtiyati tedbir kararı verilmiştir. Ancak ihtiyati tedbir kararının Türkiye'de tenfizinin mümkün olmaması nedeniyle Bakırköy Birinci Asliye Ticaret Mahkemesinden ihtiyati haciz talebinde bulunulmuş, yerel Ticaret Mahkemesi de 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK) hükümlerine göre yaptığı değerlendirme sonucunda ihtiyati haciz talebini reddetmiştir.

İcra iflas hukukundaki ihtiyati haciz müessesesi, medeni usul hukukundaki ihtiyati tedbir ve idare hukukundaki yürütmenin durdurulması müesseseleri gibi bir geçici hukuki koruma önlemidir (Üstündağ, S.: İhtiyati Tedbirler, İstanbul 1981, s. 1). Türk hukuku açısından etkin hukuki himayenin sağlanmasının hukuk devletinin bir gereği ve dolayısıyla Anayasa'nın bir emri olduğunu kabul etmek gerekir. Her ne kadar yürütmenin durdurulmasında (1982 Anayasası m. 125, V) olduğu gibi Anayasa'da doğrudan ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir kurumlarının düzenlenmesini emreden açık bir hüküm yoksa da Anayasa'nın 2. maddesinde yer alan "hukuk devleti" ilkesinin, kanun koyucuya, bireylere etkin hukuki himaye sağlama ödevini vermiş olduğu kuşkusuzdur. İhtiyati haciz açısından soruna bakıldığında, takip borçlusu, mallarını kaçırarak haksız çıkacağını tahmin ettiği bir takibin sonuçlarından kurtulabilir. İşte buna engel olmak, elde edilen hakkın aynen gerçekleştirilmesini sağlamak hukuk düzeninin görevidir. Geçici hukuki koruma önlemleri toplumsal barışın sağlanması açısından da önem taşımaktadır. Yabancılık unsuru taşıyan milletlerarası sözleşmelerde de bu anlayışın, yerel hukuki korumanın gerektirdiği hallerde geçerli olacağı şüphesizdir. Adaletin ve toplumsal barışın menfaati doğrultusunda alınacak geçici hukuki koruma önlemleri, vatandaşlık ayrımı yapılmaksızın herkese eşit şekilde uygulanmalıdır. Yetki sözleşmesi ile Türk mahkemelerinin esas davadaki yetkisinin kaldırılmış olması Türk mahkemesinin geçici hukuki himaye tedbiri olan ihtiyati haciz karan vermesine engel değildir. Aksi bir görüşün kabulü halinde yabancıların etkin hukuki korumadan yoksun kalmaları gibi kabul edilmesi mümkün olmayan bir sonuç doğar. Şahıs veya malvarlığı tehdit edilen kişilerin hukuki korumadan yararlanmamaları medeni milletlerin temel hukuk anlayışlarına aykırıdır. Toplum hayatının temel kuralları ve yabancıların haklarına saygı, esas davada yetkisiz olsalar bile geçici hukuki koruma tedbirleri söz konusu olduğunda mahkemeleri bu konuda yetkili kılmaktadır (İhtiyati tedbirlere ilişkin benzer açıklamalar için bkz. Ekşi, N.: Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, İstanbul 2000, s. 229). 1982 Anayasası'nın 2. maddesindeki "hukuk devleti" ilkesi ile güvence altına alınan, "bireylere etkin hukuki güvenlik sağlanması" esası, lex fori'nin aradığı belli şartların gerçekleşmesi halinde esas davada yetkili olmayan Türk mahkemesi tarafından da dikkate alınmak zorundadır (İhtiyati tedbirlere ilişkin benzer açıklamalar için bkz. Şanlı, C: Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Çözüm Yolları, İstanbul 2005, s. 179-183). Bu açıklamalar çerçevesinde yerel Ticaret Mahkemesinin, Bankanın Türkiye'de ihtiyati haciz talep etmeye hakkı olduğu ve söz konusu ihtiyati haciz talebine ilişkin olarak İcra ve İflas Kanunu'nun uygulanması yönündeki değerlendirmesi usul ve yasaya uygun bulunmuştur.

İhtiyati haciz isteyen vekilinin ileri sürdüğü vakıalar, dilekçesine eklediği deliller ve ihtiyati haciz istemi dilekçesi ile temyiz dilekçesindeki ifadeleri değerlendirildiğinde; söz konusu talebin, İcra ve İflas Kanunu'nun ihtiyati haczi düzenleyen İİK'nın 257. maddesine ilişkin olduğu anlaşılmaktadır. Bu hükümde ihtiyati haciz talebine ilişkin iki hukuki sebep yer almaktadır. Birincisi, vadesi gelmiş (muaccel) bir para borcunun ödenmemesi halinde uygulanması gereken İİK'nın 257,1 hükmüdür. İkincisi ise vadesi gelmemiş (müeccel) bir alacak için öngörülen İİK 257,11'deki kuraldır. Bu iki kuralın yanı sıra ispat yüküne ilişkin İİK'nın 258. maddesi de somut olayımız açısından çok önemlidir.

İcra ve İflas Kanunu'nun 257. maddesinin 1. fıkrası uyarınca "Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklarıyla diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir". Bu hükme göre, bir para alacağının vadesinin gelmesi halinde alacaklı ihtiyati haciz talebinde bulunabilecektir.
İcra ve İflas Kanunu'nun 257. maddesinin 2. fıkrası uyarınca "Vadesi gelmemiş borçtan dolayı yalnız aşağıdaki hallerde ihtiyati haciz istenebilir: 1-Borçlunun muayyen yerleşim yeri yoksa; 2- Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadiyle mallarını gizlemeğe, kaçırmağa veya kendisi kaçmağa hazırlanır yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunursa". Bu suretle ihtiyati haciz konulursa borç yalnız borçlu hakkında muacceliyet kesbeder.

İcra ve İflas Kanunu'nun 258. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, "...Alacaklı alacağı ve icabında haciz sebepleri hakkında mahkemeye kanaat getirecek deliller göstermeğe mecburdur..." Bu hükme göre, alacaklı alacağının varlığı ile birlikte alacağın vadesinin geldiği veya alacağının vadesi gelmemişse, İİK'nın 257,11 hükmündeki sebeplerin varlığı hakkında mahkemeye kanaat verecek delilleri göstermek zorundadır. Daha açık bir anlatımla, sadece alacağın varlığı, ihtiyati haciz kararı verilmesi için yeterli veya tek şart değildir.

İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için kesin bir ispat aranmamakta ise de, özellikle hukuki bir işlem söz konusu olduğunda, alacağın varlığının ve muaccel olduğunun yazılı bir belgeye veya belgeler zincirine dayanması tercih edilmesi gereken bir seçenektir. İİK m. 257,11'deki hususlar, bir vakıaya veya üçüncü kişilerle yapılan işlemlere dayandığından, bu konuda mahkemeye kanaat verilmesi için gerekli her tür delilden yararlanmak mümkündür. Özellikle resmi makamlar tarafından düzenlenen ve bu konudaki tespitleri içeren resmi belgelerin dikkate alınması olanaklıdır.

İhtiyati haciz talep eden vekilinin talep ve temyiz dilekçelerinin incelenmesinde; ihtiyati haciz talebinin yukarıda açıklanan iki hukuki sebepten hangisine dayandığı konusunda bir açıklık bulunmamakla birlikte, ileri sürülen vakıalar dikkate alındığında, söz konusu talebin hem muaccel bir alacak hem de muaccel olmayan bir alacak için ihtiyati haciz koşullarının oluştuğuna ilişkin ifadelerin bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle, söz konusu istemin İİK'nın 257,1 ve 257,11 hükümleri dikkate alınarak ayrı ayrı incelenmesi uygun görülmüştür.

İİK'nın 257,1 hükmüne istinaden yapılan incelemede; söz konusu garanti sözleşmesinde, müşteri olarak adlandırılan G... Kıymetli Madenler Ticareti A.Ş.'nin "gerek vadede, gerek muacceliyet üzerine, gerekse başka şekilde" ödenmesi gereken borçlarının G... Kuyumculuk Sanayi İthalat İhracat A.Ş. tarafından garanti edildiği, altın teslimatına ilişkin faturalarda vade veya ödeme günü belirtilmeyip, "hesap görme tarihi" şeklinde bir ifade kullanıldığı, bu ifadenin "vade" veya "muacceliyet" şeklinde anlaşılmasının mümkün olmadığı kanısına varılmıştır. İİK'nın 258. maddesi uyarınca, alacağın varlığının yanı sıra vadesinin geldiği konusunda da mahkemeye kanaat verecek delillerin gösterilmesi gerektiğinden, söz konusu ihtiyati haciz talebinin İİK'nın 257,1 hükmündeki hukuki sebep açısından reddedilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Taraflar arasındaki ilişkinin Konsinye Sözleşmesine dayanması karşısında, haksız fiile ilişkin hükümlere istinaden muacceliyet iddiasının kabulünün olanaksız olduğu izahtan varestedir. Her ne kadar yerel mahkeme tarafından, "konunun yargılamayı gerektirmesi" şeklinde bir ifade kullanılmış ise de ihtiyati hacze konu alacakların, ihtiyati haczi tamamlayan merasim çerçevesinde (İİK m. 264) genel ilke olarak yargılamayı gerektirdiği dikkate alındığında, bu ifadenin, ihtiyati haciz koşullarının (somut olayda muacceliyetin) oluştuğu hakkında mahkemeye kanaat getirecek delillerin sunulmamış olması şeklinde anlaşılması uygun olacaktır.

İÎK'nın 257,11 hükmüne istinaden yapılan incelemede; 1- İhtiyati haciz isteminin dayandığı hukuki vakıalardan biri olan Bakırköy Onuncu Sulh Ceza Mahkemesi tarafından verilen "el koyma kararının" Bakırköy Yirmidokuzuncu Asliye Ceza Mahkemesi'nce kaldırıldığı, bu nedenle söz konusu el koyma tedbiri ile bu tedbirin istenmesine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğü'nün yazısındaki tespite, Bakırköy Yirmidokuzuncu Asliye Ceza Mahkemesi'nîn kararı nedeniyle itibar edilemeyeceği, 2- İstanbul Altın Borsası'nın 27.03.2008 tarihli yazısında alıcı üyenin satın aldığı altının parasal karşılığını Borsanın Takas-bankasında bulundurmak zorunda olduğu belirtildiğinden, aleyhine ihtiyati haciz talep edilen şirketin Borsanın Takasbankasındaki hesabını dilediği şekilde kullanmasına engel bir halin bulunmadığı, söz konusu şirketlerin başka Bankalardaki hesapları veya mevcut malvarlığı üzerinde alacaklıların haklarını ihlal edecek şekilde hileli işlemlerde bulunduğuna ilişkin delil sunulmadığı gibi bu konuda bir iddiaya da yer verilmediği, 3- Aleyhine ihtiyati haciz istenen şirket yetkilisinin Cumhuriyet Başsavcılığında vermiş olduğu ifadenin, alacağın mevcudiyeti dışında diğer ihtiyati haciz sebeplerinin varlığı hakkında mahkemeye kanaat vermeye elverişli olmadığı, sonucuna ulaşılmıştır.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı ihtiyati haciz isteyenin temyiz itirazları yerinde görülmediğinden reddi ile usul ve yasaya uygun bulunan yerel mahkeme hükmünün (ONANMASINA), 12.06.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

merhaba, faturada hakimin takdir yetkisi çok önem arz ediyor. hakimi ikna etmek gerekiyor sanırım. çünkü yasa engellemese de hakim borçlunun imzası olmadığından ihtiyati haciz kararı vermeyi gerek görmüyor. kimi hakim verirken kimisi vermiyor. bu durumda dosyanızın fatura için ihtiyati haciz kararına olumlu bakan bir hakime düşmesi için dua etmek gerekiyor. iyigünler

Alıntı: Yazan av.nesrinzeyneb merhaba, faturada hakimin takdir yetkisi çok önem arz ediyor. hakimi ikna etmek gerekiyor sanırım. çünkü yasa engellemese de hakim borçlunun imzası olmadığından ihtiyati haciz kararı vermeyi gerek görmüyor. kimi hakim verirken kimisi vermiyor. bu durumda dosyanızın fatura için ihtiyati haciz kararına olumlu bakan bir hakime düşmesi için dua etmek gerekiyor. iyigünler

Yani şöyle de bir gerçek var, bir kişi de çıkıp ben yaptım kabul edildi dememiş. Herkes zor ama şansınızı deneyin diyor

Bir icra takibinde karşı taraf, sadece faturaları ibraz ederek ihtiyati haciz kararı aldı. (İstanbul Anadolu Ticaret Mahkemelerinden biri verdi kararı) Üstelik söz konusu faturalarla ilgili (ayıplı mal nedeniyle) daha önce yargılama yapılmış ve lehimize karar almıştık. Kesinleşmiş olan bu lehe kararı sunarak ihtiyati hacze itiraz ettik. Ancak mahkeme, faturaların altında müvekkilin imzası olması nedeniyle alacağın varlığına kanaat getirdiğini söyledi ve itirazımızı reddetti. Şaka gibi değil mi?

değişik beklenmedik kararlar çıkabiliyor )