Peter Benenson

PETER BENENSON: Doğum tarihi 31 Temmuz 1921

Uluslararası Af Örgütü’nün kurucusunun yaşam öyküsü

Zulümle karşılaşan sayısız insanın Uluslararası Af Örgütü kurucusu İngiliz avukat Peter Benenson’a teşekkür etmek için nedenleri var. Devletlerin adaletsizliklerini ifşa etmek ve bunlara karşı mücadele vermek için 1960lı yıllarda dünya çapında bir yurttaş hareketine ilham veren O’ydu.

Onun haksızlığa karşı durması erken yaşlarda ortaya çıkmıştı; okul müdürüne okulda verilen yemeğin kalitesizliğinden şikayetçi olunca annesine oğlunun “devrimci eğilimlere” sahip olduğunu uyaran bir mektup gitmişti. 16 yaşındayken ilk kampanyasını başlattı: İspanya İç Savaşında yetim kalan çocuklara yardım eden İspanyol Yardım Komitesi’ne okulun desteğini sağlamaya çalıştı. Kendisi de bir bebeği “evlat edinerek” yaşamını sürdürecek parayı ödedi.

Daha sonra dikkatini Hitler Almanya’sından kaçan Yahudilerin içinde bulunduğu kötü durum yöneltti. Karşılaştığı muhalefete rağmen, iki genç Yahudi Alman’ı İngiltere’ye getirmek için –belki de hayatlarını kurtararak- okul arkadaşları ve ailelerinden 4,000 GBP topladı.

Savaş sırasında Oxford Üniversitesi Balliol Yüksekokulunda bir yıl tarih okudu. Uluslararası Af Örgütü’nü kurduğu için halen bu okulun Onursal Akademisyenidir. Benenson Britanya ordusuna katıldı ve İstihbarat Bakanlığı basın merkezinde görev yaptı. Daha sonra şifre kırmasıyla ünlü olan Bletchley merkezine katıldı. Savaştan sonra baro sınavlarına girdi ve avukat olmak için orduyu terk etti. İşçi Partisine giren Benenson İşçi Avukatlar Derneğinin de önde gelen üyelerinden biri oldu.

1950’li yılların başında İşçi Sendikaları Kongresi tarafından, sendikacıların davalarını izlemesi için İspanya’ya gönderildi. Gördüklerinden dehşete düşen Benenson, hazırladığı şikayet listesiyle dava yargıcına meydan okudu. Davalar faşist İspanya’da nadiren görülen beraatle sonuçlandı.

Bu tür çalışmaları sayesinde uluslararası olarak tanınmaya başlandı. Kıbrıs’ta, müvekkilleri İngiliz iktidarıyla zıtlaşan Kıbrıslı Rum avukatlara yardım etti ve danışmanlık yaptı. 1956 Macaristan isyanı sırasında İşçi, Liberal ve Muhafazakar avukatları ülkeye gözlemci göndermeye ve duruşmaları izlemeye ikna etti. Aynı şekilde büyük bir “vatana ihanet davası” başlamak üzere olan Güney Afrika’ya da gözlemci göndermelerini sağladı. Bu planların görece başarısı Britanya merkezli bir hukuk ve insan hakları örgütü olan “Adalet”in (Justice) kurulmasına yol açtı.

Bu durmak bilmez çalışmaları onun en esaslı emeğinin zeminini oluşturdu. 1961 yılında Uluslararası Af örgütü’nü kurdu. Benenson, Portekiz’deki bir cafede kadehlerini özgürlük için kaldıran iki öğrencinin yakalanıp hapsedildiğine dair okuduğu bir habere öfkelendi.

The Observer gazetesinin birinci sayfasında “Unutulan Mahkumlar” başlıklı çağrısının yayınlanmasıyla Uluslararası Af Örgütü doğdu. “Düşünce mahkumu” kavramı kısa sürede geçerlilik kazandı ve hareketin logosu –çevresi dikenli tel çevrili mum- dünya çapında umut ve özgürlüğün simgesi haline geldi.

İlk yıllarda Benenson yeni filizlenmeye başlayan hareket için durmaksızın çalıştı, temel finansal kaynağın çoğunu sağladı, çeşitli ülkelerde araştırmalar yürüttü ve örgütün her alanında çalıştı.

Benenson daha sonra bu dönemle ilgili şunları söyledi: “O dönemler hala ayaklarımızı suya sokup, yüzmeyi ilerledikçe öğreniyorduk. Sesimizi duyurmak için her tekniği denedik ve dünyanın dört bir yanındaki gazeteciler ve televizyon ekiplerine müteşekkirdik. Bize sadece mahkumların isimlerini göndermekle kalmıyor, onların öykülerine her fırsatta yer veriyorlardı.Af örgütü’nün isminin bu kadar yaygın olarak bilinmesinde medyanın rolü büyüktür. Sadece okurlar değil, hükümetler de bizi tanıdı- önemli olan da buydu.

Peter Benenson daha iyi bir dünya için çalışmaktan asla vazgeçmedi. Kendisinin de muzdarip olduğu çölyak hastalığı olanlar için bir dernek kurdu. 1980’li yıllarda yeni kurulan İşkenceye Karşı Hıristiyanlar Derneği’nin başkanlığını yaptı. 1990’lı yılların başındaysa Çavuşesku Romanya’sındaki yetimler için yardım örgütledi.

Tutkusu çok içtendi. Uluslararası Af Örgütü’nün 25. kuruluş yıldönümü için StçMartin’s in the Fields kilisesi önünde yapılan törende, uluslararası bir insan hakları kampanyası yapma fikrinin ilk aklına geldiği noktada sembolik bir mum yaktı. O gün orada söyledikleri, onlarca dilde hazırlanan kartpostallarda, posterlerde, t-shirtlerde kullanılıyor:

“Mum yalnızca bizler için değil, hapishanelerden kurtarmayı başaramadıklarımız, hapishaneye götürülürken öldürülenler, işkence görenler, kaçırılanlar, “kayıp” edilenler için yanıyor. Mumun amacı bu.”

http://www.amnesty-turkiye