Sevr-pontus-petrol

SEVR-PONTUS-PETROL

31.03.2005 TARİHLİ AKŞAM GAZETESİNDEN ALINTI:

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ve İngiliz petrol şirketi British Petroleum'un (BP) Karadeniz'deki 15 yıllık petrol arama çalışması nihayet sonuçlandı. Doğu Karadeniz'de Türkiye'ye 40 yıl yetecek petrol bulundu. BP, anlaşmasının bitmesine yakın bulunan petrol için haziranda sondaja başlayacak. Bu sahadan yılda 20 milyon ton petrol üretilebileceği belirtiliyor.

Karadeniz petrolüyle birlikte Kuzey Irak'taki üretim anlaşmaları da Türkiye'yi petrolde dışa bağımlılıktan kurtaracak. Ancak kokuyu alan dev şirketler, dünyada artan petrol fiyatlarının da etkisiyle Türkiye'deki rezervlerin öneminin farkına vardı. BP ile anlaşma yenilenmeseydi devreye bir başka petrol devinin girebileceği yönünde yorumlar da yapılıyor.

Bu arada hükümetinin arkasında olduğunu söyleyen Avustralyalı Senatör Ross Lightfoot da, tüm gücüyle Türk firmaların Kuzey Irak'taki petrol arama anlaşmalarını iptal ettirmeye, kendi şirketlerini devreye sokmaya çalışıyor.

İhtiyacımızın yüzde 70'i

Doğu Karadeniz'de bulunan rezervin, Azerbaycan'ın Şah Denizi petrol sahası büyüklüğünde olduğu belirtildi. Türkiye için hayati öneme sahip sürpriz bir kararla, haziran ayında sondaj için düğmeye basılmasına, bir yıl sonra da üretime geçilmesine karar verildi. Samsun'dan başlayıp Artvin açıklarına kadar uzanan bölgede, Türkiye'nin petrol tüketiminin yüzde 70'ini 40 yıl boyunca karşılayabilecek büyük petrol sahasının, bugünkü koşullarda ekonomik değeri olduğu da saptandı.

Bu bölgede, üretim maliyetinin yaklaşık 20 dolar olacağı belirlenirken, petrol fiyatlarının 50 doların üzerine çıkması nedeniyle 600 ila 800 metre derinlikteki saha, 'ekonomik değerde' kabul edildi. Sahadaki petrol rezervinin 800 milyon ile 1 milyar ton arasında olacağı tahmin ediliyor.

TPAO Çevre Mühendisi Doğa Atay, TPAO ve BP Petrol Arama Girişimi tarafından Doğu Karadeniz'de sondaj çalışmalarına, haziran ayında Hopa İlçesi'nin 40 kilometre kuzeybatısında başlanacağını belirtti.

Güler sürpriz yapacak

Petrol tüketimi açısından dışa bağımlı olan Türkiye, son dönemde Karadeniz'de yaptığı aramalardan sürpriz sonuçlar elde etmeye devam ediyor. Daha önce Akçakoca açıklarında ekonomik değerde büyük doğalgaz yataklarının bulunmasından sonra, 'Daha büyük sürprizlerimiz olacak' diyen Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'in büyük sürprizinin Doğu Karadeniz'deki petrol yatakları olduğunu ortaya çıktı. Güler, dün yaptığı açıklamada da haziran ayında sondaja başlanacağını belirtti.

BP ile anlaşma yenilenmişti

TPAO, 27 Ocak 1990 tarihinde İngiliz petrol şirketi BP ile Orta Karadeniz açıklarında petrol arama konusunda bir anlaşma imzaladı. 1991'de ise anlaşma ortak işletme anlaşmasına dönüştürüldü. Ancak o tarihten 2001 yılına kadar ne BP ne de TPAO bu konuda adım atabildi. İki şirket arasındaki anlaşmanın süresinin dolmasına kısa bür süre kala, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı görevine Hilmi Güler getirildi. Güler, Türkiye'nin petrol ve doğalgaz aramaları için ortaya koyduğu performansın yeterli olmadığını belirterek, aramalar için daha fazla para ve efor ortaya konmasını istedi. Güler'in kararlılığı üzerine önce Akçakoca açıklarında 6 ayrı bölgede doğalgaz yatakları bulundu.

Şah Denizi kadar

TPAO ile BP arasındaki ortak üretim anlaşmasının dolmasına kısa bir süre kalan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, inisiyatifi eline alarak BP ile varılan anlaşma çerçevesinde petrol aramalarının Doğu Karadeniz'i kapsayacak şekilde genişletilmesini istedi. Toplam 50 milyon dolar harcanarak Samsun-Artvin arasındaki bölgede iki sondaj kuyusu açıldı. Üretim amaçlı olmayan bu kuyular aracılığı ile Azerbaycan'ın Şah Denizi sahası büyüklüğündeki bir petrol rezervinin Rize açıklarında bulunduğu anlaşıldı. 600 ila 800 metre derinlikteki sahadan petrol üretiminin ekonomik olduğuna karar verilince, araştırma derinleştirildi.

20 milyon ton üretim

Bu rezervin, yıllık 28 milyon 630 bin ton sivil petrol tüketimi olan Türkiye'nin toplam tüketiminin yüzde 70'ini karşılayabilecek düzeyde olduğu belirlendi. Yıllık 2.55 milyon tonluk üretimle 28 milyon 630 bin tonluk tüketiminin sadece yüzde 9'unu karşılayabilen Türkiye'nin bu sahadan yılda 20 milyon ton petrol üretebileceği ifade edildi. Bu rakamın Türkiye'yi, petrol üretiminin önemli bir kısmını karşılayacak ülke konumuna getirmesi sebebiyle çok hayati bir öneme sahip olduğu belirtildi.

Doğa Karadeniz'deki sahada yapılan ek incelemeler sonunda petrol rezervinin 800 milyon ile 1 milyar ton arasında olabileceği tahmini yapıldı. Azerbaycan'daki Şah Denizi petrol sahasının benzeri olan sahadaki petrol rezervinin Türkiye'nin her geçen gün artan toplam petrol tüketimini 40 ila 50 yıl karşılayabileceği belirlendi.

Prof. Doğan Perinçek: Zaten biliniyordu

TPAO'ye bu aramalar sırasında danışmanlık da yapan Yıldız Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Doğan Perinçek, Doğu Karadeniz'de petrol üretimi için bütün şartların müsait hale geldiğini belirterek, 'Doğu Karadeniz'in petrol potansiyeli olduğu biliniyordu. İspatlanmış bir sahaydı. Ancak deniz derinliği ve petrolun bulunduğu sahanın yapısı bilinmiyordu. Yapılan araştırma ve incelemeler sonunda petrol için gereken ana kayanın, rezervin üzerinde bir örtü kaya olduğu anlaşıldı.

Çünkü bunun olmadığı bir sahadan petrol üretmek pek mümkün olmuyor. Benzer kayalardan bir çok ülke petrol üretiyor. Tek sorun suyun derinliğinin fazla olması. 100 metre derinlikte üretilen petrolun maliyeti 10-12 dolarken, böylesine büyük bir derinlikten üretimin maliyeti 20 doları buluyor. Ancak petrol fiyatlarının 50 dolara dayanmasından sonra bu saha artık ekonomik değerde bir saha haline gelmiştir. Elde edilen bilgiler Azerbaycan'ın Hazar Denizi'ndeki Şah Denizi sahasında ürettiği kadar üretimin yapılabileceğini ortaya koyuyor' diye konuştu.

Ercan YAVUZ/ANKARA