SGK tespitine ilişkin yargıtay kararı

Değerli meslektaşlarım;yurtdışında çalışanların Türkiye'den emekli olmak için sgk ya borçlanmaları durumunda kendilerine bağkur lu olarak maaş ödemesi yapılmakta bu da eşitsizliğe sebep olmaktaydı.ancak Ankara 1.İş Mahkemesi ve Yargıtay 10.Hukuk dairesinin SGK (işçi) kapsamında aylık ödenmesi gerektiğine dair kararlar verdiğini bilmekteyim fakat bu emsal kararlara ulaşamadım.Bu konuda karar paylaşırsanız sevinirim.teşekkürler.

Bu çıktı Dominant Mevzuat ve İçtihat programından alınmıştır.

YARGITAY
10. HUKUK DAİRESİ

Tarih : 16.04.2007
Esas No : 2006/16562
Karar No : 2007/5990


3201 - YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRK VATANDAŞLARININ YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİNİN SOSYAL GÜVENLİKLERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA KANUN 3 / 5
1086 - HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ KANUNU ( HUMK ) 296
3201 - EMNİYET TEŞKİLAT KANUNU 3 / 5
3201 - EMNİYET TEŞKİLAT KANUNUNUN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞ HÜKÜMLERİ 3 / 5

ÖZET : DAVA, BELİRTİLEN TARİHLER ARASINDA SUUDİ ARABİSTAN'DA GEÇEN ÇALIŞMA SÜRESİNİN 3201 SAYILI YASA UYARINCA İKİ YILLIK BAŞVURU SÜRESİ ARANMAKSIZIN BORÇLANABİLECEĞİNİN TESPİTİ, AKSİ YÖNDEKİ DAVALI KURUM İŞLEMİNİN İPTALİ İSTEMİNE İLİŞKİNDİR.
DAVACININ BORÇLANMA İŞLEMİNİ YAPABİLMESİ İÇİN ÖN KOŞUL; BORÇLANILABİLECEK YURTDIŞINDA GEÇEN FİİLİ ÇALIŞMANIN VARLIĞI OLUP BÖYLE BİR ÇALIŞMANIN BULUNMASI HALİNDE DAVACI YURDA KESİN DÖNÜŞ YAPTIKTAN SONRA İKİ YIL İÇİNDE DAVALI KURUMA MÜRACAAT ŞARTI ARANMAKSIZIN BORÇLANMA YAPABİLECEĞİNİN TESPİTİNE İLİŞKİN DAVAYI AÇABİLİR.
3201 SAYILI YASA, YABANCI ÜLKEDE VE YABANCI SİGORTA KURUMUNA TABİ OLAN İŞVERENLER NEZDİNDE GEÇEN VE TÜRK SİGORTA KURUMLARI KAPSAMI DIŞINDA KALAN HİZMETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİNİ DÜZENLEDİĞİNDEN, ÖNCELİKLE BORÇLANILMAK İSTENİLEN YURTDIŞINDA GEÇMİŞ OLAN HİZMETİN TÜRK İŞVEREN YANINDA GEÇİP GEÇMEDİĞİ, TÜRK İŞVEREN YANINDA GEÇMİŞ İSE, TÜRK SİGORTA KANUNLARI KAPSAMINDA OLUP OLMADIĞI ARAŞTIRILMALIDIR.
OLAYDA, BORÇLANILMAK İSTENEN HİZMETİN TÜRK İŞVEREN NEZDİNDE TÜRK SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI KAPSAMINDA GEÇİP GEÇMEDİĞİNİ TESPİT ETMEK, TÜRK SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI KAPSAMI DIŞINDA BİR HİZMETİN VARLIĞININ MEVCUDİYETİ HALİNDE İSE, DAVACIYA İBRAZ ETTİĞİ HİZMET BELGESİNİ HUMK'NIN 296. MADDE UYGULAMASI GEREĞİNCE T.C. YETKİLİ SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI'NIN KARŞILIĞI OLAN SUUDİ ARABİSTAN YETKİLİ SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI'NDAN DAVACININ ÇALIŞTIĞI GÜNLERİ GÖSTEREN İŞYERİNE AİT HİZMET BELGESİ, İŞE GİRİŞ ÇIKIŞ TARİHLERİ, SUUDİ ARABİSTAN İŞ KARNESİ, İŞ GÜVENCE KARNESİ, HİZMET CETVELİ GİBİ BİLGİ VE BELGELER ELDE EDİLİP, BU BİLGİ VE BELGELERİN O YÖREDEKİ TÜRK SUUDİ ARABİSTAN ELÇİLİĞİNCE VEYA BAŞKONSOLOSLUĞUNCA TERCÜMESİ YAPILARAK DOĞRULUĞU TASDİK EDİLİP, RESMİ SENET ÖZELLİĞİNE KAVUŞTURULDUKTAN SONRA DAVACININ ÇALIŞMA SÜRELERİNİN KUŞKU DUYULMAYACAK BİÇİMDE SAPTANMASI HALİNDE, BU SÜRELERLE SINIRLI OLMAK ÜZERE 3201 SAYILI KANUN'UN 3. VE DEVAMI MADDELERİ GEREĞİ BORÇLANDIRILMA HAKKINDAN YARARLANDIRILMASI GEREKİR.

DAVA : Davacı, 3201 sayılı Yasa'ya göre borçlandırılması gerektiğinin tespitine karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar vermiştir.

Hükmün, davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi:

KARAR : 1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillere, kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle davacının davalı Kuruma borçlanma talebinde bulunduğu 12.04.2005 tarihinde 3201 sayılı Yasa'nın 3. maddesinde değişiklik yapan 4958 sayılı Yasa'nın 56. maddesinin yürürlükte bulunmasına göre davalı kurum vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine,

2- Dava, 10.12.1982 - 23.11.1992 ve 25.11.1997 - 19.04.1999 tarihleri arasında Suudi Arabistan'da geçen çalışma süresinin 3201 sayılı Yasa uyarınca iki yıllık başvuru süresi aranmaksızın borçlanabileceğinin tespiti, aksi yöndeki davalı Kurum işleminin iptali istemine ilişkindir.

Mahkemece, davacının yurtdışında geçmiş olan çalışma sürelerinin 3201 sayılı Kanun'a göre ( 4958 sayılı Yasa ile değişik şekline göre başvuru süresi kaldırılmış bulunduğundan ) Türkiye'ye kesin dönüş tarihine bakılmaksızın borçlanabileceğinin tespitine, aksi yöndeki Kurum işleminin iptaline karar verilmiştir.

Davacının borçlanma işlemini yapabilmesi için ön koşul; borçlanılabilecek yurtdışında geçen fiili çalışmanın varlığıdır. Ancak, böyle bir çalışmanın bulunması halinde davacının yurda kesin dönüş yaptıktan sonra iki yıl içinde davalı Kuruma müracaat şartı aranmaksızın borçlanma yapabileceğinin tespitine ilişkin davayı açmakta hukuki yararının bulunduğu kabul edilebilir. Davacı tarafça borçlanma işlemine esas alınabilecek nitelikte yurtdışında geçen bir çalışmanın varlığı kanıtlanamaz ise, artık davacının bu davayı açmakta hukuki yararı bulunduğundan söz edilemeyeceğinden ve açılan davanın dinlenme olanağı bulunmadığından, dava şartı yokluğundan reddine karar verilecektir. Diğer yandan, davacı yurtdışı hizmet borçlanması talebini süre yönünden reddeden Kurum işleminin iptaliyle birlikte dava konusu yurtdışında geçen süreleri borçlanabileceğinin tespitini de istemiştir. İstek hem işlemin iptalini, hem de borçlanma yapabileceğinin tespitini içerdiğine göre dava konusu sürelerde davacının yurtdışında çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması, çalışmış ise bu hususun hiçbir duraksamaya yer vermeyecek biçimde saptanması gerekir.

Yurtdışında çalışan Türk vatandaşlarının bu çalışmalarının değerlendirilmesi ve buna bağlı olarak sosyal güvenlik haklarından yararlandırılmaları amacıyla kendilerine borçlanma hakkı tanınmıştır. 3201 sayılı Yasa, yabancı ülkede ve yabancı sigorta kurumuna tabi olan işverenler nezdinde geçen ve Türk Sigorta Kurumları kapsamı dışında kalan hizmetlerin değerlendirilmesini düzenlemektedir. Daha açık bir anlatımla, T.C. Emekli Sandığı'na, Sosyal Sigortalar Kurumu'na, Bağ-Kur'a 506 sayılı Yasa'nın geçici 20. maddesine göre kurulan sandıklara, prim keserek ve karşılık ödenmiş sürelerin 3201 sayılı Yasa gereğince borçlanılması olanaksızdır.

Bu nedenle, öncelikle borçlanılmak istenilen yurtdışında geçmiş olan hizmetin Türk işveren yanında geçip geçmediği, Türk işveren yanında geçmiş ise, Türk Sigorta Kanunları kapsamında olup olmadığı araştırılmalıdır.

Yapılan incelemede, davacının yurtdışı çalışması ile ilgili olarak gerek Kuruma, gerekse mahkemeye ibraz ettiği T.C. Cidde Başkonsolosluğu'nun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği'nce tanzim edilen belgede "davacının müşavirliğe ibraz ettiği pasaportun incelenmesinden adı geçenin Suudi Arabistan'da 10.12.1982 - 23.11.1992 ve 25.11.1997 - 19.04.1999 tarihleri arasında Suudlu işveren nezdinde çalıştığının tespit edildiğinin" yazıldığı, ancak, davacı tarafından ibraz edilen belgelerin ekte bulunmadığı gibi, ne tür belgeler olduğunun da yazı içeriğinde belirtilmediği görülmektedir. HUMK'nın 296. maddesinde dış ülkede usulüne uygun yetkili memurları tarafından düzenlenen ve onaylanan resmi senetlerin, o ülkede yürürlükte bulunan yasalara uygun ve o ülkedeki T.C. Başkonsolosluğu veya konsolosluk görevini yürüten T.C. Siyasi Memuru tarafından onaylanması halinde resmi senet hüküm ve kuvvetinde sayılacağı, bu şekilde onaylanmamış senetlerin delil teşkil edip etmeyeceğinin mahkemece takdir olunacağı bildirilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti 05.10.1961 tarihli Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Hakkındaki Lahey Sözleşmesi'ni 3028 sayılı Kanun ile onaylamış ve bu sözleşme Türkiye'de yürürlüğe girmiştir. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti; "Bazı İşlem ve Belgelerin Tasdikten Muaf Tutulması" hakkındaki çok taraflı uluslararası sözleşmeyi de onaylamış ve 16.01.1987 tarihli Resmi Gazete'de yayınlamıştır. Ancak, bahse konu bu son şartlar oluşmadıkça, belge davanın kabulüne yeterli delil olarak kabul edilemez. Sözkonusu hizmet belgesini doğrulayan başkaca bir delil ve emare de dosya ekinde bulunmamaktadır. Sosyal Güvenlik Kanunları'nın uygulanması ile ilgili uyuşmazlıklar kamu düzeni ile ilgili olduğundan, mahkemenin ibraz edilen belgenin yasal ve gerçeğe uygun olup olmadığını resen inceleyip gözönünde bulundurması gerekir. Ancak, resmi nitelik kazandırılmış belgelere itibar edilerek sonuca gidilebilir.

Mahkemece yapılacak iş; öncelikle borçlanılmak istenen hizmetin Türk işveren nezdinde Türk Sosyal Güvenlik Kurumları kapsamında geçip geçmediğini tespit etmek, Türk Sosyal Güvenlik Kurumları kapsamı dışında bir hizmetin varlığının mevcudiyeti halinde ise, davacıya ibraz ettiği hizmet belgesini HUMK'nın 296. madde uygulaması gereğince T.C. yetkili Sosyal Güvenlik Kurumları'nın karşılığı olan Suudi Arabistan yetkili Sosyal Güvenlik Kurumları'ndan davacının çalıştığı günleri gösteren işyerine ait hizmet belgesi, işe giriş çıkış tarihleri, Suudi Arabistan iş karnesi, iş güvence karnesi, hizmet cetveli gibi bilgi ve belgeler elde edilip, bu bilgi ve belgelerin o yöredeki Türk Suudi Arabistan Elçiliğince veya Başkonsolosluğunca tercümesi yapılarak doğruluğu tasdik edilip, resmi senet özelliğine kavuşturulduktan sonra eldeki yargılama dosyası içerisine getirtilmesinin sağlanması gerekmektedir.

Mahkemece yukarıda belirtildiği şekilde davacının çalışma sürelerinin kuşku duyulmayacak biçimde saptanması halinde, bu sürelerle sınırlı olmak üzere 3201 sayılı Kanun'un 3. ve devamı maddeleri gereği borçlandırılma hakkından yararlandırılması gerektiği düşünülmelidir.

Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınmadan yanlış değerlendirilme ile yazılı şekilde karar verilmesi, isabetsizdir.

O halde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle ( BOZULMASINA ), 16.04.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.