İşçi-rekabet yasağı

Merhabalar,

İşçi ile işveren arasındaki rekabet sözleşmesinde işçinin rekabet etmesi süre ve konu bakımından sınırlandırılmışsa da yer bakımından herhangi bir ibare veya sınırlamaya yer verilmemiştir. Bu durumda söz konusu rekabet yasağı geçerli midir? Bu konuda görüş veya içtihat var mıdır? Paylaşabilir misiniz?

Ben içtihat taraması yapsam da sadece yer unsuruna yer verilmeyen bir emsal içtihada rastlayamadım.

Teşekkürler...

Alıntı: Yazan law89 Merhabalar, İşçi ile işveren arasındaki rekabet sözleşmesinde işçinin rekabet etmesi süre ve konu bakımından sınırlandırılmışsa da yer bakımından herhangi bir ibare veya sınırlamaya yer verilmemiştir. Bu durumda söz konusu rekabet yasağı geçerli midir? Bu konuda görüş veya içtihat var mıdır? Paylaşabilir misiniz? Ben içtihat taraması yapsam da sadece yer unsuruna yer verilmeyen bir emsal içtihada rastlayamadım. Teşekkürler...

Yargıtay
9. Hukuk Dairesi

Esas : 2009/3417
Karar : 2011/2307
Tarih : 03.02.2011


-YARGITAY İLAMI-

Davacı, rekabet yasağından kaynaklanan cezai şart alacağının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi F. Benli tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, Gereği konuşulup düşünüldü:

- YARGITAY KARARI -

Davacı işveren vekili; davalının Elektronik Mühendisi olarak davacı şirkette çalıştığını, 07.06.1993 tarihinde taraflar arasında BK'nun 348 vd. Maddeleri çerçevesinde rekabet yasağının uygulanacağına ilişkin sözleşme imzalandığını ve bu sözleşmeye aykırı hareket edilmesi halinde 75.000 USD cezai şart ödeneceğinin hükme bağlandığını, davalının henüz iş akdi devam ederken müvekkili firma ile aynı konuda faaliyet gösteren Erciyes Çelik Halat Tel San. ve Tic. A.Ş kurarak rekabet yasağına aykırı davrandığını ileri sürmüş ve cezai şart alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.

Davalı vekili, taraflar arasında ki rekabet yasağı sözleşmesinin müvekkili tarafından serbest irade ile imzalanmadığını, davalının kurucu ortağı olduğu şirket ile davacı şirketin aynı konuda faaliyet göstermediklerini, BK'nun 348 maddesine göre sözleşmenin geçerli olabilmesi için işçinin, işverenin müşterilerini tanıyabilecek ve sırlarına vakıf olabilecek bir pozisyonda çalışması gerektiğini, davacının ise işverenini sırlarını öğrenebilecek konumda olmadığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

Mahkemece davaya dayanak taahhütnamenin tek taraflı işçi aleyhine şartlar düzenlediği, işçi aleyhine düzenlenen tek taraflı cezai şartın geçersiz sayılması gerektiği kanaatine varılarak davanın reddine karar verilmiştir.

Hüküm süresi içerisinde davacı ve davalı vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.

1 - Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının tüm, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2 - Dava rekabet yasağının ihlali sebebiyle kararlaştırılan tazminatın ödetilmesi isteğine ilişkindir.

Borçlar Kanununun 348. maddesinde, "İş sahibinin müşterilerini tanımak veya işlerinin esrarına nüfuz etmek hususlarında işçiye müsait olan bir hizmet akdinde her iki taraf, akdin hitamından sonra, işçinin kendi namına iş sahibi ile rekabet edecek bir iş yapamamasını ve rakip bir müessesede çalışamamasını ve böyle bir müessesede şerik veya sair sıfatla alakadar olamamasını, şart edebilirler. Rekabet memnuiyetine dair olan şart, ancak işçinin müşterileri tanımasından ve esrara nüfuzundan istifade ederek iş sahibine hissolunacak derecede bir zarar husulüne sebebiyet verebilecek ise, caizdir" şeklinde kurallara yer verilerek rekabet yasağının esasları düzenlenmiştir. Buna göre işçinin, işverenle ilişkide olan müşterileri tanıması ve görülmekte olan işin bütün ayrıntılarına ulaşabilmesi imkanının olduğu hallerde, iş sözleşmesinin sona ermesinin ardından işverenle rekabet oluşturacak şekilde kendi namına iş yapmaması, rakip bir firmada ortak olamaması ya da iş sözleşmesiyle çalışmaması şeklinde şart içeren sözleşmeler yapabileceklerdir. Borçlar Kanunun ilgili hükmünde ikinci cümlede ise rekabet yasağının kapsamı sınırlandırılmış ve işverene önemli bir zarar verilmesi ihtimalinin olmadığı durumlarda bu tür düzenlemelerin geçerli olacağı hükme bağlanmıştır.

Borçlar Kanunun 349. maddesinde ise, rekabet yasağının işçinin iktisadi geleceğini tehlikeye düşürmemesi için süre, yer ve işin türü bakımından duruma göre sınırlandırılması gerektiği ifade edilmiştir. Buna göre süre, yer ve işin türü bakımından sınırlandırılmış olmadıkça rekabet yasağı geçerli olmayacaktır. Sınırlamaların işin ve hatta işçinin niteliğine göre belirlenmesi gerekir. Dairemizce, Türkiye sınırları içinde rekabet etmeme yönünden öngörülen düzenlemelere geçerlilik tanınmamıştır. Ancak yabancı uyruklu olup çalışma hayatının çoğunu Türkiye dışında geçirmiş bir işçi bakımından rekabet yasağının Ülke sınırları ile belirlenmesi mümkün olabilecektir. Yine, il sınırları ya da belli bir bölge ile sınırlandırma işin niteliğine göre yerinde görülebilir.

Süre konusunda da en fazla bir ya da birkaç yılı aşmayacak şekilde rekabet yasağı öngörülebilir. Aksi durum işçinin ekonomik anlamda yıkımına neden olabilecektir.

Rekabet yasağının işverene ait işlerden hangisi ya da hangileri ile sınırlandırıldığı net biçimde belirlenmelidir. Özellikle şirketlerin ticaret siciline kayıt sırasında faaliyet alanlarının geniş tutulduğu ülkemizde işçinin bütün alanlarda çalışmasının sınırlandırılması mümkün olmaz. İşçinin işverene ait işyerinde yapmakta olduğu işle doğrudan ilgili ve işverenin asıl faaliyet alanına giren işler bakımından böyle bir sınırlama getirilmelidir.

Rekabet yasağının ihlaline bağlı taraflarca kararlaştırılmış olan belli bir ödemeyi öngören yaptırım, niteliği itibarıyla bir cezai şart hükmüdür. Böyle olunca Borçlar Kanunun 161/son maddesi hükmü gereğince fahiş olan cezai şartın hakim tarafından indirilmesi gerekir (Yargıtay 9. HD. 02.05.2008 gün 2007/ 17815 E, 2008/ 11014 K).

Somut olayda; davalının iş yerinden ayrıldığı tarihten ibaren 2 yıl süre ile iş yeri ve işveren ile rekabet edecek herhangi bir ticari, sınai faaliyet göstermemek ve haksız rekabet yapmamak konusunda taahhütte bulunduğu ve bu taahhütnameye aykırı hareket ettiği takdirde cezai şart ödemeyi kabul ettiği anlaşılmaktadır.

Davalının, davacı ile arasındaki iş akdi devam ederken davacı şirket ile aynı konuda faaliyet gösteren Erciyes Çelik Halat Tel San. ve Tic. A.Ş kurduğu Ticaret Sicil Kayıtları ve her iki şirketin Ana Sözleşmeleri ile sabittir. 04.12.2001 ve 11.03.2004 tarihli bilirkişi raporları ile her iki şirketin muhtelif tiplerde çelik halat ve tel üretiminde bulunduğu, 2000 yılı içerisinde 11 adet ortak müşteriye satış yapmış oldukları belirlenmiştir.

Yerel mahkemece, taraflar arasındaki 07.06.1993 tarihli taahhütname işçi aleyhine tek taraflı cezai şart içermesi nedeni ile geçersiz kabul edilmiştir. İş akdinin devamı süresince işçinin işverenle rekabet etmemesi sadakat borcu içinde yer alan bir yükümlülüktür. Buna karşılık taraflar, iş ilişkisi devam ederken sözleşmenin bitiminden sonra işçinin rekabet etmeyeceğine ilişkin bir hükmün iş akdine konulmasını veya bu konuda ayrı bir sözleşme (rekabet yasağı sözleşmesi) yapılmasını kararlaştırabilirler. İş akdi sona erdikten sonra işçinin işverenle rekabet etmeme borcu ancak böyle bir sözleşme ile kararlaştırıldığı takdirde söz konusu olmaktadır. (Prof. Dr. S. Süzek, İş Hukuku, Beta Yayınları, 2005, S:277). Hizmet sözleşmesinde işçi, diğer tarafa (iş sahibine) nazaran zayıf durumda bulunduğu için kanun, iş sahibinin haksız menfaatler sağlayarak işçiyi ezmesini önlemek amacıyla hizmet sözleşmesine eklenecek rekabet yasağı hakkındaki hükümleri özel bir şekilde düzenleme gereğini duymuştur. Borçlar Kanununun 348. maddesinde öngörülen rekabet yasağına bağlı cezai şartın tek taraflı düzenlenmesi sözleşmeyi geçersiz kılan nedenlerden değildir.

Taraflar arasında 07.06.1993 tarihinde imzalanan rekabet yasağı sözleşmesi yer bakımından bir sınırlandırılma içermemekte ise de davalının ortaklarından olduğu Erciyes Çelik Halat Tel San. ve Tic. A.Ş nin, davacı şirket ile aynı yerde faaliyet gösterdiği anlaşıldığından bu nedenle sözleşmenin geçersiz sayılmasına imkan bulunmamaktadır. Uyuşmazlık konusu rekabet yasağı sözleşmesinin geçerli olduğu dikkate alınmaksızın davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 03.02.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.


Kaynak:Corpus Arşiv

Peki, taraflar arasında hiçbir rekabet sözleşmesi hükmü olmasaydı da TBK madde 396'dan yola çıkarak rekabet etmemesi gerektiği söylenebilir miydi?

Teşekkürler...

Alıntı: Yazan law89 Peki, taraflar arasında hiçbir rekabet sözleşmesi hükmü olmasaydı da TBK madde 396'dan yola çıkarak rekabet etmemesi gerektiği söylenebilir miydi? Teşekkürler...

Hayır, sözleşmenin kurulmamış olması ile eksik unsurlu kurulup iyi niyet ve dürüstlük ilkesi tamamlanması arasında fark var.

Ama açıkça kötüniyetli olarak işçinin verdiği-ispat edilebilir- bir zarar verdiği varsa, bu sefer borçlar kanunu kapsamında zararın bedelince tazminat talebinde bulunabilirsiniz, diye düşünüyorum genel hükümler çerçevesinde.