HIV ayrımcılığına 15.000 Avro tazminat!

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Rus makamlarının HIV Pozitif bir erkeğe oturma izni vermemesini ayrımcılık olarak nitelendirdi.

Kiyutin'in Rusya aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde açtığı dava sonucunda mahkeme oy birliği ile "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ayrımcılığı yasaklayan 14. maddesi ile ev ve ailenin korunmasını öngören 8. maddelerinin çiğnendiğine" hükmetti.

Davada Özbek vatandaşı olan bir kişinin sırf HIV Pozitif olması yüzünden Rus otoritelerine yaptığı ülkeye yerleşme hakkı başvurusunun reddedilmesi görüşüldü. Davacı 1971 doğumlu Özbekistan vatandaşı V. Kiyutin, Rusya’nın Oryol Bölgesi’nde 2003'ten beri yaşamakta idi. Kiyutin, Haziran 2003'te bir Rus vatandaşı ile evlendi ve ertesi sene bu Rus eşinden bir kız çocuğu oldu. Bu arada, Kiyutin Rus makamlarına oturma izni için başvurdu ve kendisinden istenen sağlık kontrolü sonrasında HIV Pozitif olduğunu öğrendi. Yaptığı bu başvuru, HIV taşıyan yabancılara oturum izni verilmesini engelleyen yasal bir hükme atfen reddedildi. Rus mahkemelerine başvurarak, yetkili makamların bu ret kararlarını verirken, kendisinin kötüleşen sağlık durumunu ve Rusya'daki aile bağlarının göz ardı edildiğini söyleyerek itiraz etti. Ama Rus mahkemeleri hep aynı kanun hükmünü işaret ederek, yaptığı itirazlara hak vermedi.

Kiyutin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurup, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. ve 14. maddelerine istinaden durumunun görüşülmesini ve oturma izni alamamasının aile hayatını yok ettiğini söyledi. Mahkeme, 18 Aralık 2009'da bu davayı görüşmeyi 8. madde ile bağlantılı olarak 14. madde üzerinden işleme koyup kabul etti.

Mahkeme, öncelikle Sözleşme’nin hiç bir yabancının herhangi bir ülkede oturma izni almasını garantiye almadığını belirtti. Ama bu olayda, Rusya'da, bir Rus vatandaşı ile yapılmış olan resmi bir evlilik söz konusu. Mahkeme, evli çiftlerin nerede yaşamak istediklerinin de Sözleşme gereği devletleri yasal olarak bağlamadığını ama davacının ailesini zaten Rusya'da kurmuş olduğunu ve durumunun 8. madde etrafında düşünülebileceğini belirtti..


8. ve 14. maddeler beraber düşünüldüğünde Rusya’nın göçmenlik kontrol mekanizmasını adil ve ayrımcılık yapmadan yürütmesi yasal bir yükümlülük. Ayrımcılığın sağlık sebepleriyle yapılmasının yasak oluşu 14. maddede açıkça belirtilmese de mahkeme HIV kapmış olma sebebiyle ayrımcılığa uğramanın aynı maddenin "diğer bütün sebepler" fıkrası altında kapsandığı görüsünü bildirdi.Bir Rus vatandaşının eşi ve bir Rus çocuğunun babası olarak, Kiyutin'in aile birleşimine dayalı oturum izni almaya çalışan diğer yabancılardan hiç bir farkı yoktu. Ama kendisine bu "HIV olmadığını gösteremeyenlere oturma vizesi verilmez" şeklindeki kanuni hüküm yüzünden farklı davranıldı.

Mahkeme, hastalığın yayılması yöntemleri ile ilgili olarak kulaktan duyma yanlış bilgiler yüzünden, HIV ile yaşamak zorunda kalan insanların geçmişte toplum içinde çeşitli ayrımcılıklara maruz bırakıldığını ve çok hassas bir grup teşkil ettiklerini ifade etti. Temel haklar bağlamında en ufak bir kısıtlamanın yapılması için her ne kadar çok detaylı düşünülmüş sebepler olabilse de, söz konusu daha fazla hassasiyet gösterilmesi gereken ve mağduriyet potansiyelleri yüksek bir grup olunca, bu konuda karar alırken bir devletin çok da geniş takdir yetkileri kalmıyor.

Avrupa Konseyi'nin 47 üye ülkesinin yalnızca altısı oturma izni verilmesi için HIV-negatif olmayı bir şart olarak görüyor. Sadece üç ülkede ise HIV-Pozitif kişilerin sınır dışı edilmesi sağlanabiliyor. Sonuçta, HIV-Pozitif kişilerin oturumdan mahrum bırakılması konusu Avrupa çapında genel bir fikir birliğini yansıtmamakla beraber, Avrupa Konseyi üye ülkeleri içinde bunun uygulanması konusunda sadece çok cılız denilebilecek bir destek var.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, seyahat hakkının kısıtlanmasını yalnızca SARS ve kuş gribi gibi örneklerinde olduğu gibi kısa yumurtlama dönemleri içeren şiddetli salgınlarda kamu sağlığını korumada istenirse yararlanılabilecek bir yöntem olduğuna hak verdi. Öte yandan, mahkeme, kişilerin Rusya'da kalış süresi ve uyrukları ne olursa olsun hastalığın bulaşma şekli değişmediğinden HIV poziflerin ülkede bulunmasını tek başına kamu sağlığını tehdit için yeterli bir neden olarak görmedi. Bununla beraber, kendi ülkelerine girip çıkan Rus vatandaşlarına, kısa dönemli ziyaretçi ve turistlere HIV gerekçeli sehayat kısıtlamaları getirilmiyor zaten. Durum böyle iken, yalnızca bir kesime böylesi yaptırımlar uygulamanın herhangi bir dayanağı yoktu, hele hele bu kategoridekilerin yerleşik insanlara göre daha az emniyetli ve dikkatli davranacaklarına dair kanıt da yokken...

Mahkeme, ayrıca, HIV Pozitif olan yabancıların ülkenin kamu sağlık sistemi üzerinde potansiyel olarak ciddi bir finansal yük teşkil etme riski bulunduğunu ama gerçekte Kiyutin'in durumunda bu görüsün çok da geçerliliği olmadığını, çünkü Rus olmayanların Rusya'daki sağlık kurumlarından zaten bedava yararlanamadığını ve ilaç, tedavi masraflarının acil durumlar haricinde bu kişilere ait olduğunu teyit etti.

Son olarak, Mahkeme, verdiği kararında, ilgili Rus kanununa göre HIV Pozitif olan yabancıların oturma izinlerinin verilmeyişinin ki bu kanun ayni zamanda bu kişilerin sınır dışı edilmesine de olanak veriyor, ayrımcılık izleri taşıdığını belirtti. Mahkemenin diğer eleştirdiği noktalar ise bu Rus kanun maddesinin çok genel ve kapsayıcı olup, kişisel vakaların ayrı ayrı değerlendirilmesine yer bırakmaması ve ayrıca yerel mahkeme ve göçmenlik şubelerinin Anayasa Mahkemesi'nin "insani gerekçelere dayanarak geçici oturum izinleri verilebilir" kararını uygulamanın kendileri için bağlayıcı olmadığını düşünmeleri.

Mahkeme, 14. maddeyi 8. madde ile beraber değerlendirip, Bay Kiyutin'in sağlık durumu yüzünden ayrımcılığa tabi tutulduğuna hükmetti.

Kaynak: http://www.humanrightseurope.org/201...rights-breach/

Çeviren: Hatice İkizoğlu – Pozitif Yaşam Derneği Gönüllüsü

http://pozitifyasam.org/tr/haberler/423