belediyelerin su kaynağını tahsis yetkisi varmı

merhabalar... sorunum şu:

Kamu ihtiyacı için su çıkarmak ve dağıtmak belediyelerin yetkisi içindedir. Ancak, bir belediye, kamu alanı olan bir sahada bulunan su kaynağının çıkarılıp, işletilmesi hakkını, özel kişilere tahsus edebilir mi? yani, kamu alanından su çıkarılması için gerekli tüm finansmanı özel kişilerin karşılaması ve karşılığında uzun süreliğine(49 yıl gibi) bu suyun kullanım hakkının bu özel kişilere ait olması konusunda, anlaşma, ihale, tahsis v.s. mümkün müdür? nasıl?

bu konuda, sular kanunu, yeralı suları kanun, devlet su işleri kanununu inceledim ancak, birebir bu sorunun cevabını bulamadım.

yardımcı olursanız sevinirim. teşekkürler. </I>

T.C.
DANIŞTAY
8. DAİRE
E. 1992/3125
K. 1993/2806
T. 22.9.1993
• KAYNAK SUYUNUN KİRALANMASI ( Köylerde İhtiyar Kuruluna Ait Olması )
• KAMUNUN GEREKSİNMESİNİ SAĞLAYAN SULAR ( Üretim ve Yönetimin Köylerde İhtiyar Kuruluna Ait Olması )
• İHTİYAR KURULU ( Kamunun Gereksinmesini Sağlayan Suların Üretim ve Yönetiminin Ait Olması )
• KAYNAK SUYUNUN KİRALANMASI ( Kamunun Gereksinimini Sağlayan Su - Köylerde İhtiyar Heyetinin Yetkisinde Olduğu )
• KAMUNUN GEREKSİNİMİNİ SAĞLAYAN SULARIN ÜRETİM VE YÖNETİMİ ( Kaynak Suyunun Üretim ve Yönetimi )
• SU ( Kaynak Suyunun Üretim ve Yönetimi - Köylerde İhtiyar Heyetinin Kaynak Suyu Hakkında Yetkisi )
• KAYNAK SUYUNUN KİRALANMASI ( Kamunun Gereksinimini Sağlayan Su - Köylerde İhtiyar Heyetinin Yetkisinde Olduğu )
• KAMUNUN GEREKSİNİMİNİ SAĞLAYAN SULARIN ÜRETİM VE YÖNETİMİ ( Kaynak Suyunun Üretim ve Yönetimi )
• SU ( Kaynak Suyunun Üretim ve Yönetimi - Köylerde İhtiyar Heyetinin Kaynak Suyu Hakkında Yetkisi )
831/m.1
743/m.614
ÖZET : Kamunun gereksinmesini sağlayan suların üretim ve yönetimi köylerde ihtiyar kuruluna aittir.

İstemin Özeti: Kahramanmaraş İli Merkez ilçeye bağlı Büyüksır Köyü sınırları içerisindeki Çağlayak kaynağından çıkan suyun 1/lt/sn`lik kısmının özel kişilere 40 yıllığına kiralanmasına ilişkin valilikçe 12.12.1990 günü onanan 29.11.1990 günlü köy ihtiyar meclisi kararının iptali istemiyle açılan davada; köy ihtiyar meclisinin köy sınırları içerisinde bulunan ve köyün genel ve orta mallarından olan su kaynağının tamamen veya bir bölümünün kiraya verilmesi yoluyla üzerinde idari tasarrufta bulunma hak ve yetkisine sahip olduğu, takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlı olması gerektiği, takdir yetkisinin hukuka uygunluğunun denetlenebilmesine karşın, idarenin yerindelik alanının bu denetim dışında kalması zorunluluğu bulunduğu, bu çerçeve içerisinde su kaynağının durumunun ve köy halkıyla ilişkisinin saptanabilmesi amacıyla yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu, düzenlenen 2.08.1991 günlü bilirkişi raporunun, Kahramanmaraş Sulh Hukuk Mahkemesince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucuna ve köy hizmetleri il müdürlüğünce verilen bilgilere göre farklılıklar içermesi nedeniyle ikinci kez bilirkişi incelemesi yaptırıldığı, hem ikinci bilirkişi raporu ve hem de dosyadaki diğer biigi ve belgelerden, Büyüksır Köyünün altı mahalleden oluştuğu, köye kiralama yoluyla sağlanacak gelirden tüm köyün yararlanma olanağı bulunmasına karşın çekişmeli sudan sadece Dağobası Mahallesi halkının yararlandığının anlaşıldığı, suyun bunlar için yetersiz kaldığı düşünülse bile, bu sakıncanın suyu kiralayan kişilerce üstlenilen kanalın yapımı ile ortadan kalkacağı, olayda kamu yararının gözetildiği, belirtilen nedenlerle köy ihtiyar meclisince alınan kararda hukuka aykırılıktan söz edilemeyeceği gerekçesiyle davayı reddeden ve davasından vazgeçen Y.S. hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar veren Gaziantep İdare Mahkemesinin 18.3.1992 gün ve E: 1991/65, K: 1992/387 sayılı kararının; köyün orta malı olan suyun köy ihtiyar meclisince kiraya verilebileceğine ilişkin olarak yasalarda hiçbir kuralın yer almadığı, zaten köy halkının gereksinimlerini karşılamayan suyun bir kısmının kiraya verilmesinde kamu yararı bulunduğunun söylenemeyeceği, köy hizmetlerince köye içme ve sulama suyu getirilmesine ilişkin projelerin gerçekleşmesi durumunda bile kendi taşınmazlarının, yüksekte kalmaları nedeniyle sulanamayacağı, öte yandan suyun çok düşük bir kira bedeli ile kiralanmış olmasının da, dava konusu kararın köylerinin yararına olmadığının gösterildiği öne sürülerek 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istemidir.

Davalı-İdare İle Davalı Yanında Davaya Katılan Tarafın Savunmalarının Özeti: Mahkeme kararının onanması gerektiği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: Y. K.

Danıştay Savcısı Y.I.`ın Düşüncesi: Dava; Kahramanmaraş İli, merkez ilçeye bağlı Büyüksır Köyü sınırları içinde bulunan ve davacıların arazisini sulayan Çağlayak su kaynağının bir bölümünün özel kişilere kiralanmasına ilişkin köy ihtiyar kurulu kararı ile bunu onaylayan valilik işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İdare mahkemesince, uyuşmazlığın çözümü için yerinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmış, bilirkişi raporu ve istenilen ek rapora dayanılarak, uyuşmazlık konusu su kaynağının kısmen özel kişilere kiralanmasında yasalara, özellikle Medeni Kanunun 641. maddesi ve bu madde delaletiyle 831 sayılı Sular Hakkındaki Kanunun 1. maddesine aykırılık bulunmadığı, suyun davacılara yeterli olmadığı düşünülse bile, olayda kamu yararına aykırılık görülmediği, idareye verilen takdir yetkisinin daha fazla denetlenerek yerindelik denetimi sınırlarının aşılmasının doğru olmadığı belirtilmiş ve ( davadan vazgeçen bir kişi dışında ) davanın reddine karar verllmiştir.

Mevzuatımızda, köy sakinlerinin eskiden beri yararlandıkları suları, bu sular gerek içme suyu biçiminde gerek tarımsal amaçlı olarak kullanılsın, özel kişilere kiralanmasına yetki veren bir hüküm yoktur.

Uyuşmazlık konusu su kaynağı devletin hüküm ve tasarrufu altında olup, kullanılması köy sakinlerine, yönetimi köy idaresine aittir. 831 sayılı Sular Hakkındaki Yasanın 1. maddesinde, şehir, kasaba ve köylerde, kamunun gereksinmesini sağlayarak suların üretim ve yönetiminin belediye olan yerlerde belediyelere, olmayan yerlerde köy yasası hükümlerine göre ihtiyar kurullarına ait olduğu belirtilmiş, 3203 sayılı Yasanın 2. maddesinde ise, eskiden beri köylerin kullanımında olan sulların ilgili köylere ve diğer kamu birimlerine dağıtmak, tahsis etmek, bu amaçla kamulaştırma yapmak yetkisi Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne verilmiştir.

Bu hükümlerle şehir, kasaba ve köylerin genel su gereksinmesinin nasıl karşılanacağı düzenlenmiş, ancak bu olayda olduğu gibi genel olarak halkın kullandığı suyun bazı kişilere kiralanması ( bir anlamda özelleştirilmesi ) düzenlenmemiş, köy yönetimine bu konuda açıkça yetki verilmemiştir.

Ancak, köyün ve köylülerin tüm gereksinmesi karşılandıktan sonra boşa giden suların köye gelir sağlamak amacıyla kiraya verilerek ya da ihaleye çıkarılarak değelendirilmesinde kamu yararına aykırılık bulunmamaktadır. Bilirkişi raporunun incelenmesinden, kaynak suyunun içme suyu olarak yeterli, sulama suyu olarak yetersiz olduğu, köye su sağlayacak yatırımların henüz başlangıç aşamasında olduğu anlaşılmaktadır.

Yukarıdan beri açıklandığı gibi davacıların ve diğer köylülerin su gereksinmesini bile karşılamayan kaynağın özel kişilere kiralanmasında mevzuatın amacına ve kamu yararına uyarlık yoktur.

Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile, davanın reddine ilişkin kararın bozulması uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince temyiz isteminde bulunanların duruşma yapılması istekleri yerinde görülmeyerek işin gereği görüşüldü:

İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.

idare mahkemesince verilen kararın dayandığı gerekçe usul ve yasaya uygun olup, bozulmasını gerektiren başka bir neden de bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanmasına 22.9.1993 gününde oybirliğiyle karar verildi.

danx

Sayın Av.Öznur A.Arabacı

5393 sayılı Belediye Kanunu
MADDE 15.- Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır:
............
......
e) Müktesep haklar saklı kalmak üzere; içme, kullanma ve endüstri suyu sağlamak; atık su ve yağmur suyunun uzaklaştırılmasını sağlamak; bunlar için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek; kaynak sularını işletmek veya işlettirmek.
....................
..............

49 yıl konusunda da Belediye Kanununun 18.maddesi Belediye Meclisinin görevleri arasında yap işlet devret modelini saymıştır:
..........
....................
j) Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek.
................
........
Saygılarımla

Alıntı: Yazan Av.Öznur A. Arabacı merhabalar... sorunum şu: Kamu ihtiyacı için su çıkarmak ve dağıtmak belediyelerin yetkisi içindedir. Ancak, bir belediye, kamu alanı olan bir sahada bulunan su kaynağının çıkarılıp, işletilmesi hakkını, özel kişilere tahsus edebilir mi? yani, kamu alanından su çıkarılması için gerekli tüm finansmanı özel kişilerin karşılaması ve karşılığında uzun süreliğine(49 yıl gibi) bu suyun kullanım hakkının bu özel kişilere ait olması konusunda, anlaşma, ihale, tahsis v.s. mümkün müdür? nasıl? bu konuda, sular kanunu, yeralı suları kanun, devlet su işleri kanununu inceledim ancak, birebir bu sorunun cevabını bulamadım. yardımcı olursanız sevinirim. teşekkürler. </I>

sayın Arabacı'nın sorusuna bir ek yapmak istiyorum. yukarıdaki gibi bir durumda özellikle de suyun özel kaplara konularak ( damacana vs.. ) satılacak olması durumunda ihale yapılması zorunlu mudur?

iki tarafın anlaşması yeterli midir?

Alıntı: Yazan Av.Öznur A. Arabacı merhabalar... sorunum şu: Kamu ihtiyacı için su çıkarmak ve dağıtmak belediyelerin yetkisi içindedir. Ancak, bir belediye, kamu alanı olan bir sahada bulunan su kaynağının çıkarılıp, işletilmesi hakkını, özel kişilere tahsus edebilir mi? yani, kamu alanından su çıkarılması için gerekli tüm finansmanı özel kişilerin karşılaması ve karşılığında uzun süreliğine(49 yıl gibi) bu suyun kullanım hakkının bu özel kişilere ait olması konusunda, anlaşma, ihale, tahsis v.s. mümkün müdür? nasıl? bu konuda, sular kanunu, yeralı suları kanun, devlet su işleri kanununu inceledim ancak, birebir bu sorunun cevabını bulamadım. yardımcı olursanız sevinirim. teşekkürler. </I>

Sn.Öznur, sorunuzu yeni gördüğüm için belki sizin için geç de olsa şimdi yanıtlayacağım. Medeni yasanın 756.maddesi gereği, belediyenin böyle bir işlem yapmadan önce ilgili su üzerinde kadim kullanım hakkına sahip ve ihtiyaç önceliği bulunan kimseler olup olmadığını gözetmesi gerekmektedir.Talip Uyar'ın Medeni Kanun şerhinde, ilgili madde altındaki içtihatlarda bahsettiğim kadim kullanım ve ihtiyaç önceliği ile ilgili pek çok karar bulabilirsiniz. Eğer bu kaynak sizde yoksa, su ile ilgili bir ihtilaf çıktığında kadim kullanım hakkı bulunan tarafın kadim suya el atmanın önlenmesi davası açma hakkı bulunduğunu, el atılan suyun debisinin, suyun en az olduğu bir zamanda(genellikle yaz mevsiminde) ölçülerek, el atma neticesi sudaki azalmanın bir hidrolog tarafından, su örneğin kadimden beri tarım arazisi sulamada kullanılmakta ise ne kadar araziyi suladığının ziraat bilirkişisi tarafından belirlenip, el ata neticesi suyun yeterli olup olmayacağının ve öncelikli kullanım hakkının kime ait olduğunun göz önüne alınarak bir su rejiminin belirlenmesi gerektiğini söyleyebilirim. İyi çalışmalar dilerim

Sayın Adalet Bakanı

Eğer idareye para getirecek bir işlem yapılacaksa Devlet İhale Kanunu'na göre ihale yapılmak zorundadır.

Eğer idarenin para harcamasını gerektiren bir işlem yapılacaksa Kamu İhale Kanunu'na göre ihale yapılmak zorundadır.

Ancak belli miktarın altında olan malların alımı, tek satıcısı olan malların alımı ve benzeri bir kaç ayrık durumda "doğrudan temin" denen ihale dışı yolla alım yapılabilir.

Öyleyse:

Kaynak sularının kiralanması gelir getirici bir işlem olarak Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre ihale yoluyla yapılmalıdır.

Saygılarımla