Bir gün arayla verilen karşılıklı çekler

Müvekkile karşı kambiyo senetlerine ilişkin icra takibi yapılıyor. Dayanak çek ise 23.01.2008 tarihinde karşı firmaya hatır çeki olarak verilmiş, karşılığında da karşı firmadan 22.01.2008 tarihli çek alınıyor iki çekin de bedeli aynıdır. Mantık 22 sinde sen benim çekimle alır 23 ünde çekin hesabına yatırırsın demek. Bu çekler karşılığı bir alım satımı söz konusu değil.
Fakat karşı firma çeki bankaya temlik ediyor. Zira çekin arkasında şu ifade var: "iş bu alacağımız BK nun 162/170 md gereğince tediye makamına kaim olmak üzere ..BANK ..şubesine devir ve temlik ettim."
Banka da icra takibine başlıyor. Sorum şu tarihleri söyleyip ve eldeki 22.01.2008 tarihli çeki delil göstererek çekin hatır çeki olduğunu ispatlayıp menfi tespit davası açabilir miyim. Bu arada iki tarafın da ticari defterlerinde de bu çeklerden bahsedilmemektedir.

Takip konusu çekin keşidecisinin diğer çekin lehdarı, lehdarının da diğer çekin keşidecisi olması, birer gün arayla tanzim edilmiş olması, ticari teamüller uyarınca hatır çeki ilişkisini hatırlatıyor.

Keşideci ile lehdar arasında yapılmış fakat çek üzerine yazılmamış bu şekildeki karşılıklı hatır çeki anlaşmaları, ancak tarafları arasında ileri sürülebilen bir "şahsi defi" niteliğinde sayıldığından, iyi niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemezler.

Ancak, lehdara karşı çekin hatır amaçlı düzenlendiği defini ileri süren keşidecinin, hukuki işlem niteliğindeki bu iddiayı, senede karşı senetle ispat ilkesi (HUKM.m.290) gereği yazılı belge ile ispat etmesi zorunludur. Yargıtay'ın istikrar kazanmış çok sayıda içtihadı için bkz. UYAR, Talih, "Menfi (Olumsuz) Tespit Davalarında Kanıtlar", İstanbul Barosu D., C.66, S.7-9, 1992, s.646-674.

Lehdara KarŞi İlerİ SÜrebİleceĞİnİz Her Şeyİ Temlİk Alana KarŞida İlerİ SÜrebİlİrsİnİz. Cİro İle DevretmİŞ Olsaydi İyİnİyet Korunurdu Ama Temlİkte Olmaz GÖrÜŞÜndeyİm.

yalnız takibe konu çek emre yazılı bir çek bu sebeple emre yazılı çekte yukarıda bahsettiğim çekin arkasında yazılı ifadeye rağmen bu alacağın temliki değil de temlik cirosu denilebilir mi? Alacağın temliki sayılsa BK md.167/1 gereği temlik edene karşı ileri sürülebilecek defi ve itirazlar temlik alan bankaya karşı da ileri sürülebilecek ayrıca BK md. 167/2 gereği takas hakkı da kullanılabilecek. Bu arada BK md. 167/2 hakkında açık bir düzenleme yok.

Ayrıca emre yazılı çeklerin alacağın temliki yoluyla devri mümkün müdür. Bunun hükmü ne olur. Bu temlik cirosu mu sayılır?

Kanun gereği emre yazılı bir çekin temliki, ciro edilmesi anlamındadır. Alacağın temliki ile ilgisi yoktur.

Şöyle bir done var, Prof. Dr. Mehmet Bahtiyar'ın Kıymetli Evrak Hukuku adlı eserinin 62. sayfası;

" Bununla birlikte cironun, emre yazılı senetlerin biricik devir yolu olduğu sanılmamalıdır. En yaygın ve normal devir yolu ciro olmakla beraber, poliçenin bir malvarlığından çıkarak başka bir malvarlığına girmesi başka şekillerle de gerçekleşebilir: Miras, cebri icra...gibi. Hatta az rastlanmasına rağmen, senetteki hakkın ciro yerine alacağın temliki yolu ile devri de mümkündür (BK 162 vd.).

Alacağın temliki için olması gereken tüm unsurların olduğundan çekin alacağın temliki yoluyla devri geçerli olacaktır. Çek alacaklısı burda çeki ciro ile devretmesi mümkünken alacağın temliki yolunu seçiyor.
Benzer bir olayda ( vadeden sonra ciro nedeniyle alacağın temliki sayılıyordu)elimdeki çek ile icra takibi yaptım ve 167/2 gereğince borçlu olduğum dosyaya takas talep ettim. Alacağımız kadar miktar borçtan düşüldü.
Ancak 167/2 için önemli olan nokta, alacağınızın, borcunuzdan önce muaccel olmuş olmasıdır. Bu durumda temlik alana karşı takas beyan edebilirsiniz.
iyi çalışmalar

Peki yukarıda saydığım koşullarda bu mümkün müdür. Yalnız bizim alacaklı olduğumuz çekin ibraz süresi geçmiştir.