EK MTV Düzenlemesi İptal Edilir mi? - 7456 sayılı Kanun

Malumunuz 15 Temmuz 2023 tarihinde resmi gazetede yayımlanan 7456 sayılı kanun pek çok konuda değişikliğe sebep oldu. Bu değişikliklerden biri de, bu kanunun 1. maddesinde düzenlenen Ek MTV (Motorlu Taşıtlar Vergisi) düzenlemesi.

28 Temmuzda'da da Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan 7456 SAYILI KANUNUN 1 İNCİ MADDESİYLE İHDAS EDİLEN EK MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİNE İLİŞKİN GENEL TEBLİĞ yayımlandı resmi gazetede.

Tebliğin 1. maddesinde bahsi geçen düzenlemenin ne olduğu şu şekilde açıklanmış: 15/7/2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 14/7/2023 tarihli ve 7456 sayılı 6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 1 inci maddesiyle ek motorlu taşıtlar vergisi (Ek MTV) ihdas edilmiş ve söz konusu düzenleme Kanunun yayımı tarihi olan 15/7/2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bu düzenlemenin iptal edileceğine dair tartışmalarda Anayasa Mahkemesi'nin 2003 yılında vermiş olduğu, o dönemki ek mtv'ye ilişkin düzenlemenin iptaline ilişkin kararları örnek gösteriliyor.

Bu kararlardan ilkinin künyesi: (AYM, E.2003/48, K.2003/76, 23/07/2003, § …) https://normkararlarbilgibankasi.ana...asNo=2003%2F48

İkinci kararın künyesi: (AYM, E.2003/73, K.2003/86, 07/10/2003, § …) https://normkararlarbilgibankasi.ana...asNo=2003%2F73

ilkinde başvuru gerekçesinde özetle, yapılan düzenleme neticesinde; tarh ve tahakkuk İşlemleri tamamlanmış motorlu taşıtlar vergilerini ödemiş veya ödemeye hazırlanan mükelleflerden 2003 yılı için ek bir motorlu taşıtlar vergisi alınması, verginin öngörülebilirliğini, vergilendirmenin belirliliği ilkesini ve dolayısı ile hukukî güvenliği açıkça ihlal ettiği için Anayasa'nın 2. maddesine, motorlu taşıtlar vergisi mükellefleri ile diğer vergi mükellefleri arasında, vergi yükünün dağılımı bakımından mali güce göre kurulması gereken eşitliği, motorlu taşıtlar ve emlak vergisi mükellefleri aleyhine bozmuş; aynı zamanda Anayasa'nın 10 uncu maddesinde yer alan kanun önünde eşitlik ilkesine, düzenlemenin gerekçesine bakıldığında (2003 yılı ekonomik istikrarı açısından kamu sektörü faiz dışı fazla hedefine ulaşabilmek) Anayasa'nın 73. maddesinde yer alan verginin genellik ve dengeli dağıtımı ilkelerine aykırılık teşkil ettiği, üzerinde durulmuş.

Anayasa Mahkemesi'de 2. ve 73. maddelerin ihlal edildiğinden bahisle iptal kararı vermiş, 10. maddenin ihlali açısından bir inceleme yapmamıştır.

Anayasa Mahkemesi iptal gerekçesinde ( E.2003/48,) özetle şu hususlara değinmiştir:

Alıntı: 197 sayılı Yasa gereğince 2003 yılı için motorlu taşıtlar vergisinin Vergi Usul Kanunu'na göre yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle zaten güncelleştirilerek alınmaktadır. Güncelleştirilen yeni miktar üzerinden 2003 yılında ikinci kez ek vergi tahakkuk ve tahsil edilmek suretiyle vergi yükü araç sahipleri aleyhine ağırlaştırılmakta, gelir ve kurumlar vergisi yükümlüleri gibi diğer vergi mükelleflerine de yansıtılmamaktadır. Bu durum, vergi yükünün dengeli, adil, ölçülü ve eşit dağılımını engelleyerek Anayasa'nın 73. maddesinde öngörülen vergilendirme ilkelerine aykırılık oluşturmaktadır. Yasa'nın genel gerekçesinde, ekonomik istikrarı sağlamak ve kamu borç stokunun azaltılmasını temin amacıyla bu düzenlemenin yapıldığı açıklanmakta ise de bunun olağanüstü koşulların zorunlu kıldığı haklı bir neden olarak kabulü mümkün görülmemiştir.

Diğer başvuru ise, ilk başvuru neticesinde verilen iptal kararının gerekçesi dahi beklenmeden hükümetin bu sefer 4962 sayılı kanunla yine MTV hakkında yaptığı düzenleme hakkındadır. AYM'nin iptal ettiği düzenleme, başka bir kanunla yeniden getirilmiştir. Yalnızca bu sefer gerekçe değişmiştir. Aynı düzenlemenin yeni gerekçesi ek motorlu taşıtlar vergisine ilişkin hükmün iptali nedeniyle ortaya çıkan ve uygulanmakta olan ekonomik program hedeflerini tehlikeye düşüren gelir kaybının telafisi dir.

Haliyle Anayasa Mahkemesi, yalnızca farklı bir kanunla getirilen aynı düzenlemenin anayasanın 2,10 ve 73. maddeye aykırılık teşkil edip etmediğini incelemiştir.

Anayasa Mahkemesi iptal gerekçesinde (E.2003/73) bir önceki iptal kararından farklı olarak vergide keyfilik meselesi incelenmiştir.

Alıntı: devletin vergilendirme yetkisinin sınırı, aynı zamanda kişilerin hak ve özgürlüklerinin de sınırını oluşturduğundan, bu yetkinin keyfiliğe kaçacak biçimde kullanılmasının önlenmesi, hukuk devleti olmanın gerekleri arasında öncelikli bir yere sahip bulunmaktadır. Vergilendirme alanında olası keyfi uygulamalara karşı düşünülen ilk önlem, kuşkusuz yasallık ilkesidir. Ancak vergilerin yasayla getirilmesi, yalnız başına vergilendirme yetkisinin keyfi kullanılarak adaletsiz sonuçlar doğurmasını engelleyemeyeceğinden, yasallık ilkesi yanında verginin genel ve eşit olması, idare ve kişiler yönünden duraksamaya yol açmayacak belirlilik içermesi, geçmişe yürümemesi, öngörülebilir olması ve hukuk güvenliği ilkesine de uygunluğunun sağlanması gerekir. Vergide genellik ilkesi, herhangi bir ayırım yapılmaksızın malî gücü olan herkesin vergi yüküne katılmasını ve vergi ödemesini ifade eder. Malî güce göre vergilendirme, verginin, yükümlülerin ekonomik ve kişisel durumlarına göre alınmasıdır. Bu ilke, aynı zamanda vergide eşitlik sağlanmasının uygulama aracı olup, malî gücü fazla olanın malî gücü az olana göre daha fazla vergi ödemesini gerektirir. Vergide eşitlik ilkesi ise malî gücü aynı olanlardan aynı, farklı olanlardan ise farklı oranda vergi alınması esasına dayanır. Vergi hukuku alanında kabul gören ve Anayasa ile de güvence altına alınan vergilendirme esaslarından, beklenmedik doğal felaketler, savaş ve seferberlik hali, siyasi, ekonomik ve sosyal krizler gibi toplumu temelden sarsabilecek olaylar nedeniyle farklı düzenlemeler getirilmesi mümkün ise de, bunun dışındaki düzenlemeler, sosyal adaleti, sosyal refahı ve sosyal güvenliği sağlamakla yükümlü olan hukuk devletinin bu niteliği ile bağdaşmaz. Öte yandan, Yasa'nın madde gerekçesinde, ek motorlu taşıtlar vergisine ilişkin hükmün iptali nedeniyle ortaya çıkan ve uygulanmakta olan ekonomik program hedeflerini tehlikeye düşüren gelir kaybının telafisi amacıyla düzenleme yapıldığı açıklanmakta ise de bunun olağanüstü koşulların zorunlu kıldığı bir neden olarak kabulü mümkün görülmemiştir. Dava konusu düzenleme ile malî güç nazara alınmaksızın ve olağanüstü bir durum da olmaksızın ikinci kez vergi tahakkuk ve tahsil edilmek suretiyle vergi yükü araç sahipleri aleyhine ağırlaştırıldığından, 21. maddenin birinci fıkrası Anayasa'nın 2., 10. ve 73. maddelerine aykırıdır, iptali gerekir.

Bugün yani 2023'te yapılan düzenlemede ise, ikinci kez vergilemenin nedeni olarak 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş İlinde meydana gelen depremlerin etkilerinin azaltılması amacıyla ortaya çıkan finansman ihtiyacının karşılanması gerekçe olarak sunulmaktadır.

BUGÜNKÜ DÜZENLEME İLE 2003 YILINDA İPTAL EDİLEN DÜZENLEME ARASINDAKİ FARKLILIKLAR

1- Anayasa Mahkemesi'nin daha önceki kararlarına baktığımızda, ikinci kez vergilendirmenin amaç yönünden de sakatlığına vurgu yaparken beklenmedik bir doğal afet vb. olağan üstü bir duruma dayanılmadığı hususu dikkate alınmıştır. Bu nedenle bugün yapılacak bir incelemede Anayasa Mahkemesi amaç yönünden bugünkü düzenlemeyi sakat bulmayabilir.

2- Ancak, önceki iptal kararlarında dile getirilen diğer bir husus ise mali gücün nazara alınması, vergi yükünün araç sahipleri aleyhine ağırlaştırılması meselesidir. Bugün yapılan bu düzenleme ile yine araç sahipleri aleyhine vergi yükünün ağırlaştırıldığından bahsedilemeyecek midir? Yani, ülkemizde yaşanan ve gerçekten de pek çok kimsenin doğrudan ya da dolaylı olarak ağır bir şekilde etkilendiği depremler nedeniyle oluşan finansman ihtiyacının karşılanması hususunda yük yalnızca araç sahiplerine mi bindirilecektir? Bu hususta hükümet, KDV gibi harcama dolayısıyla herkesten alınan vergi miktarlarında da artırım yapıldığını bu nedenle yalnızca araç sahipleri aleyhine bir vergi yükü oluşturulmadığını söylemesi muhtemel midir? Gerçi KDV düzenlemesi Cumhurbaşkanlığı Kararı ile yapılmış olup düzenlemede artış gerekçesi belirtilmemiştir.

3- Her ne kadar, Anayasa Mahkemesi geçmişteki iptal kararlarında detaylı tartışmamış olsa da, başvuru gerekçelerinde zikredildiği üzere tarh ve tahakkuk İşlemleri tamamlanmış motorlu taşıtlar vergilerini ödemiş veya ödemeye hazırlanan mükelleflerden 2023 yılı için ek bir motorlu taşıtlar vergisi alınması, verginin öngörülebilirliğini, vergilendirmenin belirliliği ilkesini ve dolayısı ile hukukî güvenliği açıkça ihlal etmemekte midir?

Aradan geçen 20 yıl sonrasında, yine farklı bir gerekçe ile aynı düzenleme karşısında Anayasa Mahkemesi'nin nasıl bir tutum sergileyeceğini hep birlikte göreceğiz.

Tarh ve Tahakkuk İşlemine Karşı İptal Davası Açılmaması

Anayasa Mahkemesi soyut norm denetimi kapsamında işbu düzenlemeyi iptal etse dahi hali hazırda ek MTV ödemesini yapmış olan mükellefler, yaptıkları ödemelerin iadesini isteyebilecekler midir?

Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararlarının geriye yürümezliği ilkesi dolayısıyla, yapılan ödemelerin iptal kararından sonra iadesinin istenemeyeceği söylenmekte. Keza sitede "ek mtv" şeklinde ararsanız 2003 yılı için de aynı meseleler konuşulmuş.

Bu durumda, yapılan düzenleme karşısında vatandaş hakkını aramak için dava açma zorlaması ile karşı karşıya kalmamış mıdır? Üstelik sonucunu öngöremeyeceği bir dava. Zira, uyuşmazlığı inceleyecek olan vergi mahkemeleri doğrudan yasayı görmezden gelemeyeceklerdir. Hukuka aykırı olduğunu düşünmeleri halinde somut norm denetimi için AYM'ye göndereceklerdir. AYM'nin ise ne kadar sürede karar vereceğini, bu hususta karar vermekte gecikip gecikmeyeceğini bilmiyoruz.