Kira Tespit Davasında Tarafların İtiraz Etmediği Rapora Aykırı Karar Verielbilir mi

Merhaba.
Açtığımız kira tespit davasında bilirkişi talep ettiğimiz kira miktarını uygun buldu ve bizim talep ettiğmiiz rakamı kira bedeli olarak belirledi ve bu şekilde rapor verdi. Taraflar da bu rapora itiraz etmedi, yani ne biz ne de karşı taraf rapora itiraz etmedi, bir diyeceğimiz yoktur dedik. Hakimin bilirkişi raporunda belirlenen miktar üzerinden karar vermesini beklerken hakim sürpriz bir şekilde (taraflarca itiraz edilmeyen) rapordaki miktarı düşürerek kendisi yeni bir miktar belirledi (rapordeki miktarı üçte iki kadar azalttı) ve o miktar üzerinden karar verdi.

Hakim taraflarca itiraz edilmeyen bilirkişi raporuna aykırı karar verebilir mi ? Hadi raporu yetersiz buldu diyelim, bu takdirde yeniden bilirkişi incelemesi yaptırması gerekmez miydi ? Yeni bilirkişi incelemesi yaptırmadığına göre raporun yetersizliği sözkonusu olmamalı. Bu takdirde hakimin tarafların itiraz etmediği bu rapora uyması gerekmez miydi? Hakim raporu takmayarak re'sen kira belirleyebilir mi ? İlgi duyacak meslektaşlarımın görüşlerini bekliyorum. Saygılarımla.

(Not : Kira tespitinde emsal taşınmaz yoktu, bilirkişi de biz de emsal bulamadık ve sunamadık, hakim emsal taşınmaz olmadığı konusunda son celse beyanlarımızı da aldı, bu hakimin raporu bırakıp kirayı kendisinin tespit etmesine haklı bir gerekçe olabilir mi, görüşlerini sunacak meslektaşlarıma tekrar teşekkür ediyorum.)

Ek bilirkişi raporu alınmaması ve aşağıda örnek olarak ileteceğim Yargıtay kararında açıklananlara dayanarak bu şekilde verilen kararın bozulması gerektiğini düşünüyorum.

Saygılarımla



T.C.
YARGITAY
3. HUKUK DAİRESİ
E. 2003/7583
K. 2003/7437
T. 12.6.2003
• KİRA TESBİTİ DAVALARI ( Hakimin Dosyadaki Verilere Göre Hak ve Nesafet Kurallarına Uygun Takdir Etmesi Gereği - Bilirkişice Tespit Edilen Kiranın Hüküm Altına Alınamayacağı )
• BİLİRKİŞİCE TESBİT EDİLEN KİRA BEDELİ ( Tespit Davası - Hakimin Dosyadaki Verilere Göre Hak ve Nesafet Kurallarına Uygun Takdir Etmesi Gereği )
4721/m.1,2,4
18.11.1964 gün ve 2/4 sayılı YİBK.

ÖZET : Kira tespiti davalarında hakim, dosyadaki verilere göre kira parasını kendisi takdir eder. Taşınmazın serbest koşullarda boş olarak getireceği kira, bilirkişi marifetiyle belirlenmeli ve bu miktar esas alınarak hak ve nesafet kurallarına uygun kiraya hükmedilmelidir. Bu hususlar nazara alınmadan mahkemece bilirkişi tarafından tespit edilen kiranın hüküm altına alınması bozmayı gerektirir.

DAVA : Kira parasının 1.11.2001'den itibaren aylık 3500 Mark, 1.11.2002'den itibaren aylık 4000 Mark, 1.11.2003 tarihinden itibaren de aylık 4500 Mark olarak tespiti istenilmiştir. Davalı ( karşı davacı ) ise, birleştirilen dosyası ile talep edilen 3000 Mark kiranın yüksek olduğunu belirterek kiranın uyarlanmasına karar verilmesine talep etmiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne, karşılık davanın reddi cihetine gidilmiş, hüküm davalı ( karşılık davacı ) tarafından temyiz edilmiştir.

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

KARAR : Davada, 1.11.2001 tarihinden itibaren aylık kiranın 3500 Mark olarak tespiti istenilmiştir.

Davalı, açmış olduğu ayrı bir dava ile davacının kendisinden talep ettiği 3000 Mark aylık kiranın fahiş olduğunu beyan ederek 21.2.2001 tarihinden itibaren aylık kiranın 955.581.000.- TL olarak uyarlanmasına karar verilmesini talep etmiştir. Her iki dava birleştirilerek, yargılamaya davacının açtığı kira tespit davası üzerinden devam edilmiştir.

Mahkemece, birleştirilen davanın reddine, asıl davanın ise kısmen kabulü ile 1.11.2001 tarihinden itibaren aylık kiranın 2.250.000.000.- TL olarak tespitine karar verilmiştir.

18.11.1964 gün ve 2/4 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararına göre "hakim, dosyadaki verilere göre kira parasını kendisi takdir eder."

Dosyada mevcut ve birbirini teyid eden 11.6.2002 ve 6.3.2003 tarihli bilirkişi raporlarında "emsaller ile taşınmazın karşılaştırılması, Yargıtay içtihadları, ekonomik değerlendirmeler, paranın alım gücündeki aylık değişimler, toptan eşya fiyat endeksindeki artışlar da göz önüne alınarak yapılan değerlendirme sonucunda, 1.11.2001 tarihinden itibaren 1 yıllık dönem için aylık net kira bedelinin 2.250.000.000.- TL olacağı" bildirilmiştir. Mahkeme ise, bu tespit edilen değeri esas alarak karar vermiştir.

Yukarıda sözü edilen İçtihadı Birleştirme Kararı gereğince, bilirkişiler tarafından taşınmazın serbest şartlarda boş olarak getireceği kira parası belirlenmeli ve mahkeme tarafından da, bu miktar esas alınarak hak ve nesafet kurallarına uygun bir kiraya hükmedilmelidir.

Bu ilke ve esaslar dikkate alınmaksızın, mahkemece bilirkişinin belirlediği kira parasının hüküm altına alınması bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ : Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK'nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 12.6.2003 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Alıntı: Yazan Av. Salim Merhaba. Açtığımız kira tespit davasında bilirkişi talep ettiğimiz kira miktarını uygun buldu ve bizim talep ettiğmiiz rakamı kira bedeli olarak belirledi ve bu şekilde rapor verdi. Taraflar da bu rapora itiraz etmedi, yani ne biz ne de karşı taraf rapora itiraz etmedi, bir diyeceğimiz yoktur dedik. Hakimin bilirkişi raporunda belirlenen miktar üzerinden karar vermesini beklerken hakim sürpriz bir şekilde (taraflarca itiraz edilmeyen) rapordaki miktarı düşürerek kendisi yeni bir miktar belirledi (rapordeki miktarı üçte iki kadar azalttı) ve o miktar üzerinden karar verdi. Hakim taraflarca itiraz edilmeyen bilirkişi raporuna aykırı karar verebilir mi ? Hadi raporu yetersiz buldu diyelim, bu takdirde yeniden bilirkişi incelemesi yaptırması gerekmez miydi ? Yeni bilirkişi incelemesi yaptırmadığına göre bu sözkonusu olmamalı. Bu takdirde hakimin tarafların itiraz etmediği bu rapora uyması gerekmez miydi? Hakim raporu takmayarak re'sen kira belirleyebilir mi ? İlgi duyacak meslektaşlarımın görüşlerini bekliyorum. Saygılarımla. (Not : Kira tespitinde emsal taşınmaz yoktu, bilirkişi de biz de emsal bulamadık ve sunamadık, hakim emsal taşınmaz olmadığı konusunda son celse beyanlarımızı da aldı, bu hakimin raporu bırakıp kirayı kendisinin tespit etmesine haklı bir gerekçe olabilir mi, görüşlerini sunacak meslektaşlarıma tekrar teşekkür ediyorum.)

Öncelikle HUMK'un ilgili maddesini aktarayım:

Alıntı: MADDE 286 - Ehlivukufun rey ve mütalâaları hâkimi takyit etmez.(Ek fıkra: 5020 - 12.12.2003 / m.1) Mahkemeye sunulan bilirkişi raporunun maddî olgu ve fiilî gerçeklerle bağdaşmadığı yönünde kuvvetli emare ve şüphelerin bulunduğu kanaatine ulaşıldığı takdirde, bu bilirkişiler hakkında diğer kanunlardaki hukukî ve cezaî sorumluluklar saklı kalmak şartıyla 19.4.1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının tasdikli bir örneği yetkili Cumhuriyet savcılığına gönderilir.

Yasa maddesi böyledir. Ancak Yargıtay bir çok kararında ;

Alıntı: Oysa, HUMK'nun 286'ncı maddesinde belirtilen bilirkişinin rey ve mütaalasının hakimi bağlamayacağı hükmü, hakimin bilirkişi raporunu serbestçe takdir edeceği, bilirkişi raporunu yeter derecede kanaat verici bulmazsa bilirkişiden ek rapor ( HUMK 283.md. ) alabileceği veya yeni bir bilirkişi incelemesi yaptırabileceği ( HUMK 284.md. ) şeklinde anlaşılmalıdır. Yoksa, hakimin bir kez bilirkişiye gittikten sonra bundan dönerek uyuşmazlığın çözümünün hakimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki ve mesleki bilgi ile çözümlenebileceği kabul edilemez.

şeklindeki gerekçesiyle 286 ıncı maddenin nasıl yorumlanacağını belirlemiştir.

Olaya dönersek; hakim teknik bilgi gerektirdiği için dosyayı bilirkişiye tevdi etmiştir. Bilirkişi rapor düzenlemiş; ancak hakim(Taraflarca itiraza uğramamasına rağmen) rapora itibar etmemiş; yeni bir rapor alınması yoluna da gitmemiştir. Yerleşik kararlara göre hüküm bozulmaya mahkumdur.

Ancak, kira tespit davalarındaki bilirkişi raporlarında genellikle; "Mecurun boş olarak kiraya verilmesi durumunda X YTL ile Y YTL arasında bir miktarda kiraya verilebileceği" şeklinde bir ibare yer alır. İşte hakim belirtilen 2 rakamın arasında bir rakamı; mecurda kiracının eski kiracı olmasını da gözeterek belirlemektedir. Aksi takdirde, kira tespit davalarının sonucunda sürekli rayiç üzerinden kira aylıkları tespit edilir.

Sanırım sizin davanızda bilirkişi tek bir rakam belirledi ve "Kira aylığı Z YTL olmalı" dedi... Bence hakim, bilirkişinin belirlediği rakam ile sizin talep ettiğiniz rakam aynı olunca; "Kiracının eski kiracı" olduğunu da gözeterek bir indirime gitmiştir. Benden önceki meslektaşımın sunduğu karar ve özellikle kararda yer alan

Alıntı: Yukarıda sözü edilen İçtihadı Birleştirme Kararı gereğince, bilirkişiler tarafından taşınmazın serbest şartlarda boş olarak getireceği kira parası belirlenmeli ve mahkeme tarafından da, bu miktar esas alınarak hak ve nesafet kurallarına uygun bir kiraya hükmedilmelidir.

bölümü hakimin kararının doğru olduğunu göstermektedir.Yani sizin talep ettiğiniz miktar ile bilirkişinin belirlediği miktar aynı olunca; bu miktar esas alınarak, hak ve nesafet kuralına göre karar verilmiştir.

Saygılarımla