Kaynak sularında kadim kullanma hakkı

Değerli Meslektaşlarım,
Kaynak sularında kadim kullanım hakkı ile ilgili yargıtay kararı arıyorum. 1954 ve 60 tarihli iki adet karar buldum. Elinde yeni tarihli kararları olan arkadaşlarımın yardımlarını bekliyorum. Teşekkür ederim.

Y3HD
Esas : 1993/2032
Karar : 1993/5692
Tarih : 06.04.1993
GENEL SULAR ( Kadim Yada Öncelikli Kullanım Haklarını Engellememek Şartıyla Herkesin Faydalı İhtiyacı Oranında Yararlanabilmesi )
GENEL SULARDAN YARARLANMA HAKKI
TAHSİS KARARI ( Genel Sulardan Yararlanmaya İlişkin Tahsis Kararının İdari Nitelikli Olup İptal Edilmedikçe Adli Yargıda Davaya Bakılıp Sonuçlandırılamaması )
167 Sa.Ka.1, 2, 3
Genel sulardan; kadim ya da öncelikli kullanım haklarını engellememek koşuluyla, herkes faydalı ihtiyacı oranında yararlanabilirGenel sulardan yararlanmaya ilişkin tahsis kararı idari nitelikte olup, iptal edilmedikçe adli yargıda davaya bakılıp sonuçlandırılamaz
DAVA VE KARAR:
Dava dilekçesinde, suya ve taşınmaz mala elatmanın önlenmesi istenilmiştir

Mahkemece, davanın reddine dair verilen hükmün temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması davacı vekili tarafından istenilmekle; dosyadaki bütün kağıtlar okunarak, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, gereği düşünüldü:
YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ KARARI:
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.

Ancak, dava konusu kaynak sularının, özellikle çıkış yeri bakımından genel sulardan olduğu hususu kuşkusuzdur.

Genel sulardan ise herkes, kadim ya da öncelikli, kullanım haklarını engellememek koşuluyla faydalı ihtiyacı oranında yararlanabilir.

Söz konusu sulardan davalı köyün öteden beri sulamada yararlandığı, davacı köyün ise içme suyu olarak kullanmak üzere götürme teşebbüsünün ise yeni olduğu anlaşılmaktadır.

Bu duruma göre; sözkonusu suların davacı köye içme suyu olarak tahsisi yolunda Köy Hizmetlerince bir takım işlemlerin yapılmakta olduğu, dosyadaki buna dair belge ve yazışmalardan anlaşıldığından, öncelikle bu hususta davacı köy leyhine alınmış tahsis kararı bulunup bulunmadığının araştırılarak eğer böyle bir kararın varlığı saptanır ve bu sulara aidiyeti, yapılacak inceleme ile belirlenirse o zaman konunun idari nitelik taşıdığı gözetilerek tahsis kararı usulünce iptal ettirilmedikçe davaya bakılamayacağından davanın o nedenle reddedilmesi, aksi takdirde ise, uzman bilirkişiler aracılığıyle uygun bir dönemde yeniden keşif yapılarak, anılan suların debisinin ölçülüp taraf köylerin bu sulara olan ihtiyaçlarının (yararlandıkları başka sular varsa onların miktarı da dikkate alınarak) belirlenmesi ve ondan sonra (davacı köyün içme suyu ihtiyacının öncelik taşıyacağı hususuna da önem verilerek) her iki tarafın ihtiyacına yetip yetmeyeceğinin usulünce saptanması, yetmemesi halinde davalı köyün öncelikli ihtiyacından artan bir su bulunduğu tesbit edilirse bundan davacı köyün yararlanmasının sağlanması gerekir.

O halde, belirtilen şekilde işlem ve incelemeler yapılarak sonuçlarına uygun bir karar verilmesi icabederken bu yönlerden eksik inceleme ile yazılı olduğu gibi hüküm kurulması doğru değildir.
SONUÇ: Bu itibarla, yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün ( BOZULMASINA ), oybirliği ile karar verildi..
Y3HD 06.04.1993 - K.1993/5692

Y3HD
Esas : 1994/2587
Karar : 1994/4293
Tarih : 07.03.1994
GENEL SULAR (Tapusuz yerden çıkan kaynak)
KAYNAK SUYU (Tapusuz yerden çıkan)
TAPUSUZ YERDEN ÇIKAN KAYNAK SUYU
Tapusuz yerden çıkan kaynak, genel sulardan sayılır. Genel sulardan herkes, kadim ya da öncelikli kullanım haklarını engellememek suretiyle, faydalı gereksinimi oranında yararlanabilir.
DAVA VE KARAR:
Dava dilekçesinde suya vaki elatmanın önlenmesi istenilmiştir. Mahkemece davanın reddi cihetine gidilmiş, hüküm davacı vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.


YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ KARARI:
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.

Ancak dava konusu yapılan 1 nolu kaynak suyu özellikle çıkış yeri (tapusuz) bakımından genel sulardan sayılır.

Genel sulardan ise herkes, kadim ya da öncelikli kullanım haklarını engellememek koşuluyla faydalı gereksinimi oranında yararlanabilir.

Anılan sudan davacının içme ve sulama suyu olarak yararlanmasının, davalıya nazaran öncelikli olduğu, keşiflerde dinlenilen çoğunluk yerel bilirkişi ve tanık anlatımlarıyla belirlenmektedir.

Dosya arasındaki 18.8.1993 tarihli son zirai bilirkişi raporunda da tarafların bu suya olan ihtiyaçları (diğer kaynak suları ve yararlanma koşulları) gözetilerek haftanın 5 gününde davacının ve 2 gününde de davalının yararlanmasının uygun olacağı ve bu suretle gereksinimlerinin yeterince karşılanacağı (dayanaklı bir biçimde) belirtilmiştir.

Bu duruma göre sözkonusu kaynak suyundan (anılan bilirkişi raporunda önerildiği gibi) tarafların ortaklaşa kullanımının sağlanması ve o yolda uygun bir düzenleme de yapılarak uyuşmazlığın sağlıklı ve kalıcı bir biçimde çözümlenmesi gerekir.

O halde; belirtilen şekilde davanın gerçekleştiği oranda kabulüne karar verilmesi icabederken, aksine düşüncelerle yazılı olduğu gibi tamamen reddedilmesi doğru değildir.

SONUÇ:
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü hükmün H.U.M.K. nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine oybirliğiyle karar verildi.

Y3HD 07.03.1994 - K.1994/4293

D8D
Esas : 1986/46
Karar : 1986/159
Tarih : 31.03.1986
KÖYÜN KADİM SULAMA HAKKINA TECAVÜZ EDİLMESİ
KÖY İÇME VE KULLANMA SULARI
BELEDİYELERE KAYNAK TAHSİSİ
İL DAİMİ ENCÜMEN KARARININ İPTALİ
KÖYE AİT SUYUN TAHSİSİ
SU KAYNAĞININ TAHSİSİ
2942 Sa.Ka.30
7478 Sa.Ka.1, 11
İl Daimi Encümenlerinin bir köyde bulunan su kaynağını, bir belediyeye tahsis yetkileri yoktur. Belediyelere kaynak tahsisi konusunda, il daimi encümenlerine yetki veren bir yasa kuralı bulunmaması nedeniyle, yetkisiz alınmış olan il daimi encümen kararının iptali gerekmektedir.
DAVA VE KARAR:
....... İli ....... ilçesi ....... köyünden çıkan ve ....... nehrine karışan ....... kaynak suyunun bir kısmının, ....... Belediyesine içme ve kullanma suyu olarak tahsisine ilişkin 27.1.1984 gün ve 13 sayılı ....... İl Daimi Encümeni kararının iptali isteğiyle açılan davada, dava konusu kararı yetkisi bulunmayan İl Daimi Encümenince alındığı gerekçesiyle yetki yönünden iptal eden 8.101985 gün ve E: 1985-109, K. 1985/511 sayılı ....... İdare Mahkemesi kararının; 7478 sayılı yasanın köy içme ve kullanma suları ile ve bir köyden akan suyun aynı ve başka köye tahsisi ile ilgili olduğu bu yasada belediyelere su tahsisine ilişkin bir kural bulunmadığı gibi, belediyelere su tahsisinde il idare kurullarının da yetkisi olmadığı, davacı köyün kadim sulama hakkına tecavüz edildiğini ileri sürdüğü, bu konudaki davaların Adli Yargıda görülmesi gerektiği, tahsis kararı ile ilgisi olmadığından dava ehliyetinin bulunmadığı 3202 sayılı yasanın, yürürlüğe girdiği tarih ve esası yönünden, belediyelere uygulama olanağı bulunmadığı öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteğidir.
DANIŞTAY 8. DAİRE KARARI:
.......-ili ....... ilçesi ....... köyünden çıkan ve ....... nehrine kansan ....... kaynak suyunun bir kısmının köye yapılacak bazı hizmetler karşılığında ....... Belediyesine içme ve kullanma suyu olarak tahsisine ilişkin İl Daimi Encümen kararının, yetki yönünden iptaline ilişkin 8.10.1985 günlü ve 1985/511 sayılı ....... İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Dava ve işlem dosyasının incelenmesinden; ....... kaynağından çıkan suyun bir kısmının ....... Belediyesine verilmesine karşılık, köye bazı hizmetlerin yapılması konusunda vali, ilçe kaymakamı ile ....... Köyü Muhtarı ve İhtiyar Kurulu Üyeleri arasında anlaşma yapıldığı, İl Daimi Encümeni tarafından da 27.1.1984 gün ve 13 sayılı tahsisin uygun görüldüğüne ilişkin dava konusu kararın alındığı anlaşılmaktadır.

7478 sayılı yasanın 1. maddesinde köylerin içme ve kullanma suyu gereksinmelerinin DSİ Genel Müdürlüğünce sağlanacağı, 11. maddesinde umuma ait sular ile özel yasalarda köy veya köylere devir ve tahsis edilmiş veya köyün veya köylerin öteden beri kullanımında bulunmuş olan sulan, köyün, köylerin veya yerleşim yerlerinin içme suyu gereksinmelerine göre dağıtmaya, kısmen veya tamamen başka köyün, köylerin veya yerleşim yerlerinin ihtiyacına tahsis etmeye veya tahsis durumunu değiştirmeye aynı genel müdürlüğün yetkili olduğu ayrıca DSİ Genel Müdürlüğünce yapımı illere bırakılan köylerin içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılamak üzere anılan yetkilerin İl İdare Kuruluna ait olduğu belirtilmiştir.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30. maddesinde ise bir idarenin sahibi olduğu taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkını ihtiyacı olan bir başka idareye vermesinin koşullan düzenlenmiştir.

Yukarıda belirtilen yasa kuralları birlikte incelendiğinde, 7478 sayılı yasa uyarınca sadece köy ve mahallelerine su getirilebileceği, bu yerler için DSİ Genel Müdürlüğü veya İl İdare Kurullarının kaynak tahsisi yapabilecekleri anlaşılmaktadır.

Dava konusu olayda ise bir köyden belediyeye su getirilmesi söz konusu olduğundan 7478 sayılı yasanın uygulanamayacağı açıktır.

Diğer taraftan belediyelere kaynak tahsisi konusunda İl Daimi Encümenlerinin yetkili olduğuna ilişkin yasalarda bir kural bulunmaması nedeniyle İl Daimi Encümeninin kaynak tahsisine ilişkin kararı da yetkisiz alınmış bir karar niteliğindedir.

Kaynak tahsisinin 2942 sayılı yasada öngörülen biçimde belediye ve köy arasında yapılmış bir anlaşmaya dayanmaması nedeniyle, tahsisin bu yasa uyarınca yapıldığı da söylenemez.

Belediyelere kaynak tahsisi konusunda, il daimi encümenlerine yetki veren bir yasa kuralı bulunmaması nedeniyle, yetkisiz alınmış olan il daimi encümen kararının iptali gerekir. Her ne kadar İdare Mahkemesinin 7478 sayılı yasaya göre kaynak tahsisi konusunda herhangi bir yetkisi olmadığı yolundaki gerekçesi, karar bu yasa uyarınca alınmadığı için yerinde değilse de yasal dayanağı bulunmayan il daimi encümen kararının iptal edilmiş olmasında sonuç olarak yasa ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.



SONUÇ: Açıklanan nedenle ....... İdare Mahkemesinin 8.10.1985 günlü ve 1985-551 sayılı kararı sonuç olarak yerinde olup, bozulmasını gerektiren başka bir neden de bulunmadığından; temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanmasına ve yargılama giderlerinin temyiz isteminde bulunan üzerinde bırakılmasına, avukatlık asgari ücret tarifesinin 4. maddesi 2. fıkrası uyarınca duruşma için 5500 lira avukatlık ücretinin davalıdan alınarak davacıya (VERİLMESİNE), esasta ve gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.
D8D 31.03.1986 - K.1986/159