iş davasında yetki

Sayın meslektaşlarım , sendikanın kusurundan kaynaklı zararın tazmini için sendika üyesi tarafından sendika aleyhine iş mahkemesinde dava açılmıştır. Açılan dava sendikanın genel merkez adresi yerine İstanbul Şube Merkez adresi dikkate alınarak o yer mahkemesinde açılmıştır. Dava bilirkişi aşamasına gelmiş ise de, son duruşma da yetki hususunda Mahkeme Hakim'inde bir kararsızlık oluşmuş ve bu yönde beyanda bulunmak için süre istenmiştir. Mahkeme hakimi Sendikanın genel merkezinin bağlı bulunduğu adreste davanın açılması gerektiğini belirtmiş ve yetki itirazını resen dikkate alacağını beyan etmiştir. Davalı yan tarafından bugüne dek yetkiye yönelik herhangi bir itiraz da yapılmamıştır. Sizlere sormak istediğim sual İş Mahkeme'lerinde yetki itirazı Re'sen dikkate alınmaktamıdır?HMK 14/2 olayımızda uygulanmaz düşüncesindeyim. Hali ile kesin yetki olmadığı ve 116/a gereğince cevap dilekçesinde yetki itirazı ileri sürülmediğine göre Mahkeme Hakim'inin neye dayanak alarak bu beyanda bulunduğu anlaşılamamıştır. Değerli fikirlerinizi paylaşmanızı beklemekteyim. Saygılar

5521 / Madde 5 - İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz.


YARGITAY 9.Hukuk Dairesi 2010/31567 Esas 2010/24439 Karar 20.09.2010 Tarih

Dava: Davacı, ise iadesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, yetkisizlik karan vermiştir.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi N.T. tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Karar: Dosya içeriğine göre, yetkili mahkemenin hangi iş mahkemesi olduğu uyuşmazlık konusudur.

Mahkemece, yetkisizlik kararı verilerek dosyanın Eskişehir İş mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Karar davacı vekilince temyiz edilmiştir.

5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 5. maddesinde iş uyuşmazlıklarında yer itibari ile yetkili iş mahkemelerini belirlemiştir. Buna göre, <iş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz.>

İş mahkemelerinde yetki kuralı, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun yetki kurallarına uygun olup buna ek olarak işin yapıldığı yer, yani işyeri mahkemelerini de yetkili kılmaktadır.
İş mahkemesine açılan dava, dava tarihinde davalının ikametgahının bulunduğu veya işçinin işini yaptığı yerdeki iş mahkemesi veya iş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.

Türk Medeni Kanunu'nun 19. maddesi uyarınca gerçek kişi yönünden <Yerleşim yeri sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir>. Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgah sayılması gerekir. Aynı kanununun 49. maddesi uyarınca da, Tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir. Bu yer de genelde merkezin bulunduğu yerdir (Dairemizin 23.06.2008 gün ve 2008/17468 Esas, 2008/17262 Karar sayılı ilamı).

Yetkili mahkemenin belirlenmesinde önemli olan işin yapıldığı yer, bir başka anlatımla işyeri tanımına 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nda yer verilmemiştir, işyerini tanımına 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde yer verilmiştir. Buna göre <işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür.> Bir yer, ancak işin niteliği ve yürürümü bakımından işyerine bağlı bulunmaktaysa, o işyerinden sayılacaktır.

İş veya toplu iş sözleşmesinin taraflarının davalının yerleşim yeri ve işin yapıldığı yer dışındaki bir mahkemenin yetkili olduğuna dair düzenleme yapmaları, 5521 sayılı kanunun 5. maddesinin son cümlesi gereğince söz konusu düzenlemeyi geçersiz kılar. Bu düzenleme emredici bir kuraldır.

İş mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan davalı tarafça süresinde yapılmasa da hakim tarafından kendiliğinden bu husus göz önünde bulundurmalıdır. Bir başka anlatımla hakim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de resen yetkisizlik kararı verebilir (Dairemizin 26.05.2008 gün ve 2008/20378 Esas, 2008/12778 Karar sayılı ilamı).

5521 sayılı İş Mahkemelerinin i uyuşmazlıkları ile ilgili bu düzenlemesi yanında bazı maddi hukuk kuralları öngören yasalarda hangi iş mahkemelerinin yetkili olduğu açıkça düzenlenmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 79. maddesinde komisyon karan ile iş güvenliği yönünden işin durdurulması veya işyerinin kapatılması kararına karşı işverenin yerel iş mahkemesinde itirazda bulunacağı, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu'nun 28. maddesinde uluslar arası kuruluşa üyeliğin iptali davasında sendika veya konfederasyon merkezinin bulunduğu iş mahkemesinde, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun 12. maddesi uyarınca iş kolu istatistiklerine itirazın Ankara İş Mahkemesi'nde, aynı yasanın 15. maddesinde sendika yetki çoğunluğu tespitine dair kararlara itirazın ve keza 16. maddede Toplu İş Sözleşme hükümsüzlüğü, 46. madde gereği uygulanmakta olan bir grev ve lokavtın kanun dışı olup olmadığının tespiti, 47. madde gereği grev ve lokavtın durdurulması, 51/4 maddesi uyarınca grevin sona erdirilmesi, 60. madde uyarınca Toplu İş Sözleşmesinin yorumu istemlerinin işyerinin bağlı olduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki iş davalarına bakmakla görevli mahkemede açılacağı belirlenmiştir.

Somut uyuşmazlıkta mahkemece duruşma açılmaksızın dava dilekçesi içeriğinden işyerinin Eskişehir ilinde bulunduğu yine davalının ikametgahının Eskişehir ili olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmişse de dava dilekçesinde işin yapıldığı yerin Eskişehir ili olduğuna dair bir açıklık bulunmamakla duruşma açılmak suretiyle gerekli araştırmaların yapılarak işin yapıldığı yerin tespiti ile sonuca göre yetkili mahkemenin belirlenmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

Sonuç: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 20.09.2010 gününde oybirliği ile karar verildi.

Saygılarımla,

Peki meslektaşım;
Sendikanın davalı olduğu bu olayda sendika şubesinin bulunduğu adres( sendikanın genel merkezi Ankara'dır bu arada)ikametgah adresi olarak değerlendirme imkanı yokmudur?

İşçi işini İSTANBUL'da yapmıyor mu ?