Belirli iş sözleşmesinin süresinden önce feshi ve cezai şart

İyi çalışmalar değerli meslektaşlarım. Bir konuda görüşlerinizi almak istiyorum.

Müvekkil, tüzel kişiliğe haiz bir Tarım Kredi Kooperatifinde 2008 yılında 3 ay süreyle çalışmıştır. Memur olması nedeniyle belirli süreli iş sözleşmesini süresinden önce fesih etmiş; bu nedenle sözleşmede yer alan cezai şartı diğer birçok arkadaşı gibi işverenine ödemek zorunda kalmıştır.

Aradan üç yıl geçtikten sonra müvekkilim, bazı arkadaşlarının ödedikleri cezai şart bedellerini dava yoluyla geri aldıklarını öğrenmiştir.

Araştırmama rağmen, geri almanın hangi hukuki sebebe dayalı olarak gerçekleştiğini bulabilmiş değilim. Sözleşmedeki cezai şart her iki tarafı da bağlayıcı niteliktedir. Yine müvekkilin memur olması, kendisine; İş Kanunu' nun 24. maddesinde yer alan haklı nedenle fesih imkanı sağlamamaktadır. Araştırmam olumsuz netice verdiğinden, tecrübesi olan meslektaşlarıma konuyu sorma gereği duydum. Şimdiden teşekkür ediyorum. İyi tatiller...

Alıntı: Yazan Avukat Kaya Araştırmama rağmen, geri almanın hangi hukuki sebebe dayalı olarak gerçekleştiğini bulabilmiş değilim. Sözleşmedeki cezai şart her iki tarafı da bağlayıcı niteliktedir. Yine müvekkilin memur olması, kendisine; İş Kanunu' nun 24. maddesinde yer alan haklı nedenle fesih imkanı sağlamamaktadır. Araştırmam olumsuz netice verdiğinden, tecrübesi olan meslektaşlarıma konuyu sorma gereği duydum. Şimdiden teşekkür ediyorum. İyi tatiller...

Cezai şart, işçinin süresinden önce hizmet akdini feshetmesine karşılık, düzenlenmişse; bu tek tarafın aleyhine düzenlenmiş cezai şart olduğu kabul edilmeli ve bu nedenle cezai şart geçerli olmamalıdır.

İş Kanununda cezai şarta ilişkin hüküm yoktur.

6098 sy. Borçlar Kanunu Madde 420: Hizmet sözleşmelerine sadece işçi aleyhine konulan ceza koşulu geçersizdir.

T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 1997/7529
K. 1997/10660
T. 3.6.1997
• İŞ AKDİ ( İşçi Aleyhine Öngörülen Tek Taraflı Cezai Şartın Geçersizliği )
• CEZAİ ŞARTIN GEÇERSİZLİĞİ ( İşçi Aleyhine Öngörülen Tek Taraflı )
818/m.158
1475/m.13


ÖZET : Tek taraflı olarak, yalnız işçi aleyhine öngörülen cezai şart geçerli olmayacağından, özel okulda çalışmak için sözleşme imzalayan öğretmen aleyhine konulan tek taraflı cezai şart isteğinin reddi gerekir.

DAVA : Davacı, protokol gereği tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.

Hüküm, süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : 1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının tüm temyiz itirazları yerinde değildir.

2- Davalının temyizine gelince;

Davalı; resmi bir okulda öğretmenlik görevini ifa ederken, özel okul sahibi davacı ile müteakip ders yılı için beş yıllık yazılı bir sözleşme düzenlemiş, ancak ders yılı başlamadan 7.6.1996 tarihli ihtar ile bu sözleşmeyi feshettiğini açıklamıştır. Sözleşme içeriği incelendiğinde, aylık ücretle ilgili bir kurala yer verilmediği görülmektedir.

Öte yandan, yine taraflar arasında 8 maddelik bir protokol düzenlenmiş olup, bu protokolün 5. maddesinde; davalının okuldan emekliliğini istememesi yada emekli olduğu halde davacıya ait okulda görev kabul etmemesi halinde 1.000.000.000 TL. tazminatı ödemeyi kabul edeceği öngörülmüştür. Protokolde cezai şart, tek taraflı olarak hüküm altına alınmıştır. Davacı şirket bu hükme dayanarak 1.000.000.000 lira cezai şartın tahsili isteği ile bu davayı açmıştır.

Dairemizin kararlılık kazanmış uygulamasına göre, tek taraflı olarak yalnız işçi aleyhine öngörülen cezai şart geçerli kabul edilemez. Buna göre cezai şart isteğinin reddine karar verilmesi gerekirken hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda belirtilen nedenle ( BOZULMASINA ), peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 3.6.1997 gününde oybirliği ile karar verildi.

Mehtap hanım karar için, Selim bey değerli görüşlerinizi bildirdiğiniz için teşekkür ediyorum.

Söylediğiniz gibi, işçiye tek taraflı yükümlülük getiren cezai şartlar iptal edilebilecektir. Ancak bizim olayımızda yer alan sözleşmede cezai şart her iki tarafı da yükümlülük altına sokmaktadır. Metni aynen aktarıyorum;

" Aday personel bu sözleşme süresince çalışmayı kabul ve taahhüt eder. Sözleşmenin yürürlük süresi içerisinde taraflardan biri, bu sözleşmeyi haksız ve geçersiz olarak feshederse diğer tarafa işçinin ihbar tazminatına esas giydirilmiş en son aylık ücretinin 6 aylık tutarı kadar cezai şartı nakden ve defaten ödemekle yükümlüdür"

Başka bir çözüm yolu olduğunu düşünüyorum. Ancak bulamıyorum

O halde yapılan fesih haksız olmayabilir. (En azından işverene bildirilen fesih nedeni.) Sgk primleri düşük gösterilmiştir, fazla mesai ödenmemiştir gibi İş Kanuna aykırı durumlar nedeni ile fesih yapıldığı iddia edilmiş olabilir.

Alıntı: Yazan Avukat Kaya İyi çalışmalar değerli meslektaşlarım. Bir konuda görüşlerinizi almak istiyorum. Müvekkil, tüzel kişiliğe haiz bir Tarım Kredi Kooperatifinde 2008 yılında 3 ay süreyle çalışmıştır. Memur olması nedeniyle belirli süreli iş sözleşmesini süresinden önce fesih etmiş; bu nedenle sözleşmede yer alan cezai şartı diğer birçok arkadaşı gibi işverenine ödemek zorunda kalmıştır. Aradan üç yıl geçtikten sonra müvekkilim, bazı arkadaşlarının ödedikleri cezai şart bedellerini dava yoluyla geri aldıklarını öğrenmiştir. Araştırmama rağmen, geri almanın hangi hukuki sebebe dayalı olarak gerçekleştiğini bulabilmiş değilim. Sözleşmedeki cezai şart her iki tarafı da bağlayıcı niteliktedir. Yine müvekkilin memur olması, kendisine; İş Kanunu' nun 24. maddesinde yer alan haklı nedenle fesih imkanı sağlamamaktadır. Araştırmam olumsuz netice verdiğinden, tecrübesi olan meslektaşlarıma konuyu sorma gereği duydum. Şimdiden teşekkür ediyorum. İyi tatiller...

Belirli bir süreye bağlanmış her sözleşme, taraflar arasındaki hizmet ilişkisinin belirli süreli hizmet ilişkisi olduğunu göstermez.

Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi

MADDE 11- İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır. Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir.

1 nci fıkradan da anlaşıldığı üzere yapılan işin objektif olarak belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasını gerekli kılması gerekmektedir. Örneğin inşaatta kalıpçı olarak çalışan işçinin belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştığının kabulü hayatın olağan akışına aykırı olup, aslolan belirsiz süreli sözleşme ile çalıştığının kabulüdür. Taraflar arasında sözleşme bir süreye bağlanmış olsa dahi bu yeterli değildir.

Bu nedenle somut olayda işçinin, işyerindeki görevinin de önemi bulunmaktadır. Objektif olarak belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışılmasını gerektirmeyen bir iş nedeniyle imzalanmış belirli süreli hizmet sözleşmesi geçerli olmayacağından ve işçinin belirsiz süreli sözleşme ile çalıştığı kabul edileceğinden, geçersiz sözleşmedeki cezai şartın da geçersiz olacağı, giderek bu yol ile ödenen cezai şartın sebepsiz zenginleşme hükümleri gereği istirdatı sağlanabileceği düşünülmelidir. Saygılar.

Alıntı: Yazan Avukat Kaya Mehtap hanım karar için, Selim bey değerli görüşlerinizi bildirdiğiniz için teşekkür ediyorum. Söylediğiniz gibi, işçiye tek taraflı yükümlülük getiren cezai şartlar iptal edilebilecektir. Ancak bizim olayımızda yer alan sözleşmede cezai şart her iki tarafı da yükümlülük altına sokmaktadır. Metni aynen aktarıyorum; " Aday personel bu sözleşme süresince çalışmayı kabul ve taahhüt eder. Sözleşmenin yürürlük süresi içerisinde taraflardan biri, bu sözleşmeyi haksız ve geçersiz olarak feshederse diğer tarafa işçinin ihbar tazminatına esas giydirilmiş en son aylık ücretinin 6 aylık tutarı kadar cezai şartı nakden ve defaten ödemekle yükümlüdür" Başka bir çözüm yolu olduğunu düşünüyorum. Ancak bulamıyorum

Ayrıntıları bilmemekle birlikte, bir hususa dikkatinizi çekmek isterim; sözleşmede belirtilen cezai şart hükmü, bu şekilde yazılmış olsa dahi, sadece işçi aleyhine düzenlenmiş kabul edilebilir.

Bu noktada objektif koşullara bakmak gerekiyor, misal işveren işçi için belli bir eğitim gideri harcamış, bu durumda cezai şartın varlığı için objektif koşullar gerçekleşmiş diyebiliriz.

Ancak "hizmet akdini düzenleyen" işveren hiçbir sebep olmaksızın, işçiyi en azından belirli bir süre çalışmasını sağlamak için karşılıklıymış gibi görünen cezai şartın da geçersiz olabileceğini belirtmek isterim...

Daha da açarsam, işveren diyor ki, ben de seni haksız ve geçersiz nedenle işten çıkartırsam şu kadar para vereceğim; iyi de belki de zaten işveren onu o sürede çıkartmak gibi bir arzuya hiç sahip değildir.