Tescilsiz tasarımların korunma yolları?

Değerli meslektaşlarım,

Çok bilgi sahibi olmadığım alan ile ilgili çok acil olarak yardımlarınızı rica ediyorum. Giyim mağazası sahibi müvekkil marka tescilini yaptırmış ancak o marka altında satmakta olduğu kıyafetlerin model olarak tescilini yaptırmamıştır. Modeller kendi tasarımlarıdır. Başka bir mağaza ise söz konusu kıyafetlerin modellerini gerek satın alarak gerekse fotoğraflarının çekimi sureti ile başka bir marka adı altında satmaya başlamıştır.

Söz konusu tecavüzü önlemek amacı ile nasıl bir hukuki yola başvurabilirim? Araştırmalarım neticesinde tescilsiz tasarım olduğundan genel hükümlere göre himaye altına alınabiliyor. Karşı tarafa ihtar çekmek ya da bir an önce modellerin tescilini sağlayıp tespit ile fason üretimin durdurulması mı daha etkili olur?

554 Sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında KHK'nın aşağıda alıntıladığım maddesi uyarınca, kamuya sunulmasından sonra on iki ay geçmemiş olan tasarımların yeni olacağı kabul edilmiştir. (Kamuya sunma illa ki piyasaya sunma anlamında değil; örneğin kataloglarınızda yayınlamış olmanız da kamuya sunma sayılır.) KHK'da yer alan düzenlemeler ile de açık olduğu üzere "tasarım"ın iki özelliği olması gerekmektedir:
1-)Yenilik
2-)Ayırt edicilik

Bu durumda tasarımınız tescilsiz ise ve piyasaya sunulmasından itibaren 12 ay geçmiş ise artık yeni sayılmayacaktır. Hal böyle olunca tasarıma tecavüz fiilinden de söz edilemez.

Alıntı: YENİLİK VE AYIRT EDİCİ NİTELİĞİ ETKİLEMEYEN AÇIKLAMALAR MADDE 8 - Koruma talep edilen bir tasarım, başvuru tarihinden önceki oniki ay içerisinde veya rüçhan talebi varsa, (Değişik ibare: 4128-3.11.1995) "rüçhan tarihinden önceki oniki ay içerisinde" tasarımcı veya halefi veya bu kişilerin izni ile üçüncü bir kişi tarafından kamuya sunulur veya tasarımcı veya halefleri ile olan ilişkinin suistimali sonucu komuya sunulursa, bu açıklama 6 ncı ve 7 nci maddeleri çerçevesinde tasarımın yeniliğini ve ayırt edici niteliğini etkilemez.

Şayet tasarımınızın kamuya sunulmasından sonra on iki ay geçmemiş ise ben size daha güvenilir ve sonuçları daha etkili olan bir yol önereceğim:

Sizin yerinizde olsam öncelikle müvekkilin tasarımının tescili için TPE'ye bir başvuru yaparım. Çok yüksek maliyetleri olan işlemler değildir.

Nedenine gelince;

Alıntı: KHK'nın 48/II maddesi der ki; " ... Tasarım başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 34 üncü maddesine göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, tasarıma vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise, başvurunun yayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir."

Tasarımınız bir kaç ay içinde(en fazla 2-3 ay içinde) yayınlanacaktır. Bu arada siz de başvurunuzu bildiren ve kullanımlarının tecavüz teşkil ettiğini belirten ihtarnamenizi çekersiniz. Böylelikle belki karşı yan kullanımı doğrudan durduracaktır. Durdurmasa bile siz başvuruda bulunduğunuz için artık yukarıda alıntıladığım 48/II fıkrası uyarınca daha kapsamlı bir koruma sağlayan 554 S. KHK'dan yararlanabilir duruma geleceksiniz.Hukuk ve ceza davaları yoluna gidebileceksiniz, dayanağınız da 554 S. KHK olacak. (TTK'dan çok daha etkili)

Benim önerim bu yönde... İşin içine marka, tasarım gibi hususlar girdiğinde TTK koruması oldukça yetersiz ve açıkçası İhtisas Mahkemesi olmayan Asliye Hukuk Mahkemeleri bu konuda oldukça çekingen davranıyor...

Duygu hanım ayrıntılı cevabınız için çok teşekkür ederim.

Ancak söz konusu tasarımlar (modeller) müvekkil tarafından 12 ayı geçkin bir süredir kullanılmakta. Sanıyorum sizin cevaplarınız doğrultusunda bu halde tasarımın tescilini sağlayamayacağız. O zaman bu halde genel hükümler çerçevesinde mi hareket etmemiz gerekiyor?

O halde işiniz biraz daha zor açıkçası... TTK'da yer alan haksız rekabete ilişkin genel hükümlerden yararlanabilirsiniz. Özellikle karşı yanın üretimlerinde kalite düşükse ve bu tasarımlar sizinle özdeşleşmişse, karşı yan bu durumdan faydalanmak isteyerek hareket ediyorsa, kötü niyetli ise (ve elbette bunları ispatlayabilecek konumda iseniz...) genel hükümlere dayalı taleplerde bulunabilirsiniz. Ancak yine söylüyorum işiniz zor olacak, tasarım hele ki tescilsiz ise karşı yan çok büyük ihtimalle bunların herkesçe üretildiği, size ait olmadığı ve de kamuya mal olduğu yönünde savunmalar sunacak, sizin de ilk olduğunuzu kanıtlamanız gerekecek. Bu konuda kendi müvekkillerimizden edindiğim deneyim doğrultusunda söylüyorum... Tasarımlarla ilgili eski kullanıma ilişkin kayıtlar pek bulunmuyor. Bulunsa bile o kaydın o tasarıma ait olduğu anlaşılmıyor...

Birebir örtüşmese de size yardımcı olabilecek bir karar aktarıyorum. Aşağıdaki kararda daha önce tescilli olan fakat daha sonra tescili iptal edilen bir tasarımın haksız rekabet hükümlerinden yararlanabileceği anlatılmaktadır.


T .C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 2004/5538
K. 2004/6175
T. 1.6.2004
• REKABETİN ÖNLENMESİ ( Davacının Tescilsiz Duruma Gelen Tasarıma Dayalı Taleplerinin Haksız Rekabet Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesinin Gerekmesi )
• MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT ( Davacının Tasarım Tescili İptal Edildiğine Göre Tescilsiz Duruma Gelen Tasarıma Dayalı Taleplerinin Haksız Rekabet Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesinin Gerekmesi )
• HAKSIZ REKABET ( Tescilsiz Olan Tasarımın Korunmasının Haksız Rekabet Hükümleri Çerçevesinde Olması )
• TASARIM TESCİLİ ( İptal Olunması Halinde Tescilsiz Duruma Gelen Tasarıma Dayalı Taleplerinin Haksız Rekabet Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesinin Gerekmesi )
6762/m.56,57,58

ÖZET : Davacının tasarım tescili iptal edildiğine göre tescilsiz duruma gelen tasarıma dayalı olarak taleplerinin haksız rekabet hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.

İlk defa yurt dışında kamuya sunulmuş bir tasarım belli bir süre sonra Türkiye'de kullanılması durumunda şayet, Türkiye'de bu tasarımı ilk defa kullanan kişi büyük emek ve para harcayarak bu tasarımın kullanıldığı ürünü tanıtmış ve bir başkası da sırf bu tasarımın kullanıldığı ürünü tanıtmış ve bir başkası da sırf bu tanınmışlıktan yararlanmaya yönelik olarak bu tasarımı aynen kullanmaya kalkışır ise, bu davranışın haksız rekabet olduğunun kabulü gerekir.

DAVA : Taraflar arasında görülen davada G Asliye 3.Hukuk Mahkemesi'nce verilen 05.03.2003 gün ve 2002/395 - 2003/145 sayılı kararı bozan Daire'nin 17.02.2004 gün ve 2003/6923 - 2004/1390 sayılı kararı aleyhinde davacı vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme dilekçesinin süresi içinde verildiği de anlaşılmış olmakla, dosya için düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, müvekkilinin Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı nezdinde tasarım tescili başvurusunda bulunduğu zenne ayakkabı tabanını davalının aynen taklit ile piyasaya sunduğunu ileri sürerek, haksız rekabetin önlenmesi ve 10.000.000.000.-TL maddi 10.000.000.000.-TL manevi tazminatın davalıdan tahsilini istemiştir.

Davalı vekili, tasarımın yeni ve ayırdedici niteliklere sahip olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, davalının itirazı üzerine davacının tasarım tescil başvurusunun iptal edildiği, mevcut iptal gözetildiğinde davacı yanın daha önce sağladığı tasarım tescil kararının bahsettiği yasal hakları ve bu davada açtığı haksız rekabetin önlenmesi hakkını kaybettiği gerekçesiyle dava reddedilmiş, Dairemiz'ce, vekalet ücreti takdiri açısından davalı yararına karar bozulmuştur.
Davacı vekili, karar düzeltme istemiştir.

Dava, endüstriyel tasarım tescilinden doğan haklar ve haksız rekabet hükümlerine dayalı olarak açılmış olup, yargılama sırasında davacının endüstriyel tasarım tescilinin iptal edildiği anlaşılmış, bu nedenle tescili tasarıma dayalı talebin reddi yoluna gidilmiştir. O halde, davacının tasarım tarihi iptal edildiğine göre tescilsiz duruma gelen tasarıma dayalı olarak taleplerinin haksız rekabet hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
İlk defa yurt dışında kamuya sunulmuş bir tasarım belli bir süre sonra Türkiye'de kullanılması durumunda şayet, Türkiye'de bu tasarımı ilk defa kullanan kişi büyük emek ve para harcayarak bu tasarımın kullanıldığı ürünü tanıtmış ve bir başkası da sırf bu tasarımın kullanıldığı ürünü tanıtmış ve bir başkası da sırf bu tanınmışlıktan yararlanmaya yönelik olarak bu tasarımı aynen kullanmaya kalkışır ise, bu davranışın haksız rekabet olduğunun kabulü gerekir.
O halde mahkemece, dava konusu tasarımların ilk defa Türkiye'de kimin kullanmaya başladığı, tasarımın tanınması yönünde emek ve para harcamak suretiyle ürünün tanıtılmasını sağladığı, tasarımların bire bir ölçülerde aynen kullanılıp kullanılmadığı gerektiğinde bilirkişi incelemesi yaptırılarak belirlenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirmiş, davacı vekilinin bu yöne ilişen karar düzeltme itirazının kabulü gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin karar düzeltme itirazının kabulü ile Dairemiz'in 2003/6923 - 2004/1390 sayılı ilamının 1 nolu bendinin çıkarılarak kararın davacı yararına BOZULMASINA, 2 nolu bentteki davalı yararına bozma gerekçesinin "davalı vekilinin temyizine gelince" ibaresinden sonra "kabul şekline göre" ibaresinin eklenmesine, ödediği temyiz ilam, temyiz peşin ve karar düzeltme harcının isteği halinde karar düzeltme isteyene iadesine, 01.06.2004 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.


Kaynak: Kazancı İçtihat Bankası

Tasarımın tescili konusunda yenilik ile ilgili olarak sitede yayınlanan bir makalede TPE'nin tasarım tescil başvurularında yenilik araştırması yapmadığını, tasarımın yeni olmadığının ispatının ise iddia edene ait olacağına dair bir bilgi var. Böyle bir husus tescil aşamasında etkili olur mu? Yani demek istediğim yine de tasarımın tescili için başvuruda bulunsak ve şansımızı denesek faydalı olabilir mi?

Aksi halde başvurabileceğim hukuki yol olarak TTK'da yer alan genel hükümler çerçevesinde tespit isteyerek söz konusu modellere el konulmasını, satışının durdurulmasını talep edebilir miyim?

Duygu hanım, "İşin içine marka, tasarım gibi hususlar girdiğinde TTK koruması oldukça yetersiz ve açıkçası İhtisas Mahkemesi olmayan Asliye Hukuk Mahkemeleri bu konuda oldukça çekingen davranıyor..." demişsiniz buradan yola çıkarak genel hükümler çerçevesinde hareket edecek olursak Asliye Hukuk Mahkemesi'ne mi başvurmamız gerekiyor?

Çok soru sordum sanırım cevaplarınız için şimdiden teşekkür ederim....

Alıntı: Tasarımın tescili konusunda yenilik ile ilgili olarak sitede yayınlanan bir makalede TPE'nin tasarım tescil başvurularında yenilik araştırması yapmadığını, tasarımın yeni olmadığının ispatının ise iddia edene ait olacağına dair bir bilgi var. Böyle bir husus tescil aşamasında etkili olur mu? Yani demek istediğim yine de tasarımın tescili için başvuruda bulunsak ve şansımızı denesek faydalı olabilir mi?

TPE'nin tasarım tescil başvurularında yenilik araştırması yapmadığı doğrudur. Daha çok 3. kişi itirazına dayalı bir inceleme sistemi mevcut. Ancak çok bariz şekilde kamuya mal olduğu ve/veya başkasına ait olduğu bilinen tasarımlarda ön inceleme aşamasında başvuru resen reddedilebilir.

Tasarımın yeni olmadığını ispat yükü de elbette iddia edene aittir, siz başvurunuzu yaparsınız karşı yanın, tasarımınızın yeni olmadığı yönünde bir itirazı var ise bunu geçerli belge ve deliller ile itirazında ispat etmeye çalışır.

Tasarımın tescili için elbette başvurabilirsiniz buna engel yok. Diyelim ki karşı yan ya da başkaca bir 3. şahıs başvurunuza itiraz etmedi ve tasarımınız tescillendi. Ancak sonrasını da düşünelim:
Karşı yan yeni olmadığınızı biliyor ise ve bunu çeşitli şekillerde ispatlayabilecek durumda ise bu sefer tasarımın yenilik vasfını taşımaması nedeni ile tasarımınızın hükümsüz kılınması istemli olarak aleyhinize dava açabilir. Yani bu durumda tescil belgeniz yine işe yaramaz.

Not: Şu anda ofisten çıkmak zorundayım, sorunun kalan kısmına müsait olunca cevap vereceğim. İyi akşamlar,

554 S. KHK'nın 1. maddesi;

Alıntı: "Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, bu kanun hükmünde kararname hükümlerine uygun tasarımların korunmasını, rekabet ortamının oluşturulmasını ve sanayinin gelişmesini sağlamaktır. Bu Kanun Hükmünde Kararname tescilli tasarımların korunması ile ilgili esasları, kuralları ve şartları kapsar. Tescilsiz tasarımlar genel hükümlere tabidir. Bu Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde tasarım olarak sağlanan koruma, Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda aranan şartların gerçekleşmesi halinde öngörülen korumaya halel getirmez."

ve yine KHK m.58/I;

Alıntı: "Bu Kanun Hükmünde Kararnamede öngörülen davalarda, görevli mahkeme ihtisas mahkemeleridir."

der.

Ayrıca 10 Mayıs 2005 tarihli, B030PER0000001/04-12 sayılı İhtisas Mahkemeleri Hakkında Genelge'de de aşağıda alıntıladığım düzenleme vardır:

Alıntı: 16-Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri Konusunda I-İstanbul ve Ankara’da kurulup faaliyete geçirilen fikri ve sınai haklar hukuk mahkemelerinin, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile 551 sayılı Patent Haklarının Korunması, 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması, 555 sayılı Coğrafi işaretlerin Korunması, 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmündeki Kararnamelerinden kaynaklanan hukuk davaları için ihtisas mahkemeleri olarak belirlenmesine

Sizin açacağınız dava 554 S. KHK'daki davalar kapsamında olmayacak ve TTK'nın haksız rekabet hükümlerine dayanacak ve dolayısıyla sadece "iş mahsulleri"nize yönelik iltibasa karşı çıkabileceksiniz. Zira tescilsiz bir tasarım yönünden "tasarım hakkı"ndan söz edilemez.

Bu durumda görev ve iş bölümü konusunda genel hükümler uyarınca hareket etmeniz gerektiği kanaatindeyim. Zira tasarımı ihtisas mahkemesi inceler ancak sizin bir tasarım hakkınız yok ve karşı yanın, iş mahsulünüz ile iltibas yarattığını ve böylece haksız rekabet ettiğini ileri sürmeniz gerekir. Bu nedenle benim kişisel görüşüm mevzuat uyarınca genel mahkemelerin görevli olduğu yönünde ancak bu konuda İzmir Ticaret Mahkemeleri ile ters düşüyorum. (Örneğin bir davamda, sözleşmede yükümlenen edimlerin sözleşmenin karşı tarafınca yerine getirilmemesi nedenine dayalı tazminat davası açtım, sırf sözleşmede bir markadan bahsedildiği için Ticaret Mahkemesi görevsizlik kararı vererek dosyayı FSHHM'ye gönderdi. Kararı temyiz edemedim;kaybedilecek vaktim yoktu.) Çünkü anladığım kadarı ile İhtisas Mahkemelerinin bulunduğu yerlerde Asliye Hukuk(ve Ticaret) Mahkemeleri bu tür konulara el atmak istemiyor. Ancak benim görüşüme göre bu durumda kanuna aykırı bir durum ortaya çıkıyor...

Ben bu kanaatteyim ama bu konu oldukça tartışmalıdır. O nedenle size kesin olarak şurası görevlidir, davanızı şurada açın diyemem, yanlış yönlendirip karşı vek. ücreti ödemenizi istemem.

Dilerseniz bir kaç hakime özellikle de İzmir Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi Hakimi Sn. İlhami GÜNEŞ'e bu nitelikte bir davada görev konusunu danışın. Ben ikilemde kaldığımda bir kaç hakim ile görüşüp fikir alıyor eğer onlar da kesin bir şey söylemiyor ve konunun doktrinde de tartışmalı olduğunu söylüyorlarsa içimden gelen sese göre hareket ediyorum.

İyi çalışmalar dilerim,