Türkiye'de Din ve Vicdan Özgürlüğü - Hande Seher DEMİR

Avrupa İnsan Haklaı Mahkemesi Kararları Işığında Türkiye'de Din ve Vicdan Özgürlüğü - Hande Seher DEMİR - Temmuz 2011 - 1. Bası - Yeni

Bu kitap Adalet Yayıncılık tarafından basılmış olup, 978-605-5412-50-0 kitap hakkındaki tanıtım:

Önsöz


Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Avrupa Birliği Bilim Dalı’nda yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiş olan; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye ulusal mahkemelerinin verdiği kararlar ışığında, Türkiye’de din ve vicdan özgürlüğünün de jure ve de facto varlığını ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, bazı hususlara ilişkin tespitlerde bulunma gayreti gösterilmiştir.

Bunlardan ilki, din ve vicdan özgürlüğü hakkı ile bu özgürlüğün koruyucusu olan laik sistemin ortaya çıkışında yaşanan tarihsel sürecin, Türkiye’de ve Avrupa’da farklılıklar göstermiş olmasıdır. Tarihsel süreçte yaşanan farklılıkların, Türkiye ve diğer Avrupa devletlerinde toplumsal ve siyasal düzeyde, din ve vicdan özgürlüğü hakkı ile laiklik ilkesinin algılanışlarında da farklılıklara sebep olması, çalışmada ortaya konulan tespitlerdendir. Bunun bir uzantısı olarak, din ve vicdan özgürlüğüne ilişkin bazı kararlarında devletlerin toplumsal, tarihî ve siyasal gerçekliklerini de dikkate alan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, Türkiye’ye yönelik kararlarında içtihat değişikliğine girmesinin sebepleri tartışılmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminin din ve vicdan özgürlüğüne bakış açısı, verdiği kararlar esas alınarak ortaya konulmuş ve Türkiye’de din ve vicdan özgürlüğüne yönelik toplumsal ve/veya hukukî düzeyde çözüme kavuşmamış sorunlar ele alınmıştır.

Çalışmamın ortaya çıkmasında bana destek olan hocalarıma yakınlarıma ve aileme müteşekkirim. Öncelikle asistanı olmaktan mutluluk duyduğum hocam Prof. Dr. Hayati Hazır’a; tez döneminde yaşadığım sorunların çözümünde bana en büyük desteği veren tez danışmanım Prof. Dr. İhsan Erdoğan’a; tezimi okuyarak bana yol gösteren Prof. Dr. Ender Ethem Atay ve Yrd. Doç Dr. Bülent Yavuz’a, tez çalışmam boyunca beni çalışmaya teşvik eden değerli hocam Prof. Dr. İlyas Doğan’a teşekkür etmeyi borç biliyor; tezimdeki eksik ve hatalardan ise sadece kendimi mesul tutuyorum.

Meslektaşım ve oda arkadaşım Arş. Gör. Murat Duran’a, tez yazım sürecimde verdiği manevi destek için teşekkür ederim; uyumlu, yardımsever, iyi niyetli karakteri ve dostluğu sayesinde huzurlu bir çalışma ortamına sahip oldum.

Beni meslek seçimim başta olmak üzere hayatımın her alanında destekleyen ve yüreklendiren, manevi kimliğimin ve bakış açımın oluşmasında bana rol model olan sevgili anne ve babama üzerimdeki saymakla bitiremeyeceğim emekleri için teşekkür ederim.

Son olarak, sevgi ve sabrıyla sadece tezimin yazım dönemini değil tüm hayatımı kolaylaştıran sevgili eşim Av. Şamil Demir’e çok teşekkür ederim.

Din ve vicdan özgürlüğü gibi subjektifliğe bu kadar açık bir konuda, amaçladığım gibi objektif bir çalışma yapabildiysem ve ilgilenenlere yararlı olabilirsem ne mutlu bana…

Çankaya, Haziran 2011


Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Türkiye'de Din ve Vicdan Özgürlüğü Kitabını satın almak için üç alternatif mevcut:

1- Adalet Yayınevi Linki: http://www.adaletyayinevi.com/yynadl...y.asp?kid=2753 (Kitap yayıncısı olup, fiyatı: 27 TL)

2- Idefix (%5 indirimli kitap fiyat: 25,65 TL) : http://www.idefix.com/kitap/avrupa-i...79B5BTB5Y4WWUJ

3- Hukuk Market : http://www.hukukmarket.com/index.php...639dc841a3b7c6

Kitabın bölümleri:

BİRİNCİ BÖLÜM
DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KAPSAMI VE VARLIK ŞARTLARI

I. -DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ KAVRAMI VE İNSAN HAKLARI AÇISINDAN ÖNEMİ-5
A. -Din ve Vicdan Özgürlüğü Kavramı-5
B. -Din ve Vicdan Özgürlüğünün İnsan Hakları Açısından Önemi-8
II. -DİN ve VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN VARLIK ŞARTLARI: TOPLUMSAL HOŞGÖRÜ VE LAİKLİK-12
A. -Din ve Vicdan Özgürlüğü ile Toplumsal Hoşgörü İlişkisi-13
B. -Din ve Vicdan Özgürlüğü ile Laiklik İlişkisi-15
1. -Laik Sistemin Tarihsel Gelişimi-17
a)-Laik Sistemin Avrupa da Tarihsel Gelişimi-17
b)-Laik Sistemin Türkiye deki Tarihsel Gelişimi-21
2. -Laik Sistemin Unsurları-30
3. -Laik Sistem Modelleri-36

İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ SİSTEMİNDE DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ

I. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE BAĞLAYICILIĞI-41
A. -Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi nin Temel Özellikleri-41
B. -Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Türk İç Hukukundaki Yeri ve Bağlayıcılığı-49
II. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA DİN KAVRAMININ TANIMI SORUNU-52
II. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ HAKKININ ÖZNELERİ-64
A. -Vicdan Özgürlüğü Hakkının Özneleri-66
B. -Din Özgürlüğü Hakkının Özneleri-67
IV. -AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ MADDE 9 DA TANINAN HAKLARIN GÖRÜNÜMÜ-69
A. -Vicdan Özgürlüğü (Forum Internum)-70
1. -İnanca Sahip Olma Hakkı-71
a)-Devletin Sistematik Telkinde Bulunma Yasağı-75
b)-Devletin Kişileri İnançlara Yönelik Saldırılardan Koruma Yükümlülüğü-83
2. -İnancını Açıklamaya Zorlanmama Hakkı-88
3. -İnancını Değiştirebilme Hakkı-90
B. -Din Özgürlüğü (Forum Externum)-94

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE DE DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ

I. -DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN TÜRKİYE DE TARİHSEL GELİŞİMİ-103
II. -1982 ANAYASASI NDA DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ-106
III. -TÜRKİYE DE DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ-108
A. -Nüfus Kayıtlarında ve Kimlik Belgelerinde Din Hanesine İlişkin Tartışmalar-109
B. -Başörtüsü Tartışmaları-122
1. -Kamu Görevlileri Açısından Başörtüsü Tartışmaları-123
2. -Üniversite Öğrencileri Açısında Başörtüsü Yasağı Tartışmaları-127
a)-Ulusal Mahkemelerin Üniversite Öğrencilerine Uygulanan Başörtüsü Yasağına Bakışı-127
b)-Sözleşme Organlarının Türkiye de Üniversite Öğrencilerine Uygulanan Başörtüsü Yasağına Bakışı-144
C. -Din Derslerine İlişkin Tartışmalar-152

SONUÇ-163

KAYNAKÇA-169