Telif mi yada Nedir ?

Bir müvekkilimin sanat ve özel hayatı (ailesi-çocukları vs) isimleri dahin değiştirilmeden bir yazar tarafından roman şeklinde yazılmak isteniyor. Burada hayatı roman tarzında yazılacak kişi ile yazar arasında yapılmak istenen sözleşmenin ismi nedir ve bu sözleşme nasıl olmalıdır yani neleri kapsamalıdır...Telif sözleşmesi mi? Eğer öyleyse buna dair elinde sözleşme örneği olan meslektaşlarımın yardımını bekliyorum..Kolay gelsin.

Sayın devrimali;

Vikipedi'de "Telif hakkı" şu şekilde tanımlanmıştır: Herhangi bir bilgi veya düşünce ürününün kullanılması ve yayılması ile ilgili hakların, yasalarla belirli kişilere verilmesidir. Kısaca, orijinal bir yaratının kopyalanmasına veya kullanılmasına izin verme hakkıdır.Telif hakkı, genellikle belirli bir süre için geçerlidir. Sembolü çember içinde bir "C" harfidir, © harfi üzerinde bulunduğu yaratının telif haklarının korunduğunu belirtir ve İngilizce "copyright" kelimesini ifade eder.

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesine göre; "Bu Kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo-televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir."

Kanunun "Eser Sahipliği Hakkında Karineler-Sahibinin Adı Belirtilen Eserlerde" başlığı altındaki 11. maddesine göre; "Yayımlanmış eser nüshalarında veya güzel sanat eserinin aslında, o eserin sahibi olarak adını veya bunun yerine tanınmış müstear adını kullanan kimse, aksi sabit oluncaya kadar o eserin sahibi sayılır.Umumi yerlerde veya radyotelevizyon aracılığı ile verilen konferans ve temsillerde, mutad şekilde eser sahibi olarak tanıtılan kimse o eserin sahibi sayılır, meğer ki, birinci fıkradaki karine yoluyla diğer bir kimse eser sahibi sayılsın."

Düzenleme ışığında, belirttiğiniz şekilde isimlerde ve yaşantıda herhangi bir değişiklik yapılmaksızın bir eser ortaya konulması halinde telif hakkı söz konusudur ve taraflar arasında tanzim edilecek sözleşmeye "telif sözleşmesi" denmesi uygundur. Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça hayatı roman tarzında yazılacak olan şahıs/şahıslar eser sahibidir. Kanunu ayrıntılı şekilde incelediğinizde eser sahiplerinin haklarına ilişkin belirlenmiş kurallar ve karşılıklı yükümlülükleri görebilirsiniz. Size, bir telif sözleşmesi örneği sunuyorum. Sunduğum sözleşme örneği, eser sahibi, yazar ve yayıncı arasında tanzim edilen bir sözleşmedir. Siz, yayıncı olmaksızın sadece yazar ile de benzer bir sözleşme hazırlayabilirsiniz. Zira Borçlar Kanunu'na göre sözleşme serbestisi ilkesinin geçerli olduğunu hatırlatnmalıyım. Faydalı olması dileğiyle..


A- TARAFLAR

A.1- ……………………….. sözleşmede eser sahibi olarak anılacaktır,
A.2- ……………………….. sözleşmede yazar olarak anılacaktır.
A.3- ……………………….. sözleşmede yayıncı olarak anılacaktır.

B- SÖZLEŞMENİN KONUSU

İşbu sözleşme ………………… konulu eserin yazım, çoğaltma, yayma, mali hakların devri ve bu konuda eser sahibi, yayıncı ve yazarın karşılıklı hak ve borçlarını düzenlemektedir.

C- SÖZLEŞMENİN SÜRESİ

Sözleşmenin süresi üç yıldır.

D- HAKLARIN DEVRİ

Sözleşmenin imzalanması ile eser sahibi veyazar, sözleşme süresince geçerli olmak üzere eserin çoğaltma, yayma ve mali haklarını yayıncıya devretmiş olacaktır.

E- TASLAĞIN TESLİMİ

E.1- Yazar, sözleşmenin imzalanmasını takiben üç ay içerisinde eserin daktilo veya bilgisayar ile yazılmış taslak kağıtlarını veya bilgisayar CD’sini yayıncıya verecektir.

E.2- Taslağın bu sürede teslim edilmemesi halinde üç aydan sonraki geçen süreler sözleşme süresine eklenecektir.

E.3- Taslağın teslimi için belirlenen sürenin bitmesinden itibaren bir yıldan fazla süre geçmesine rağmen teslim edilmemesi halinde yayıncının sözleşmeyi fesih hakkı doğar.

F- ESERİN BASIMI VE DAĞITIMI

F.1- Yazarın taslağı teslim etmesinden itibaren üç ay içinde dizgi ve tashihi yapılacak ve son kontrol için yazara verilecektir. Yazar, teslim edilen dizgiyi bir ay içinde kontrol ederek tekrar yayıncıya teslim edecektir. Son kontrolün bu sürede yapılıp teslim edilmemesi halinde yazar kendisine teslim edilen dizgiye onay vermiş sayılacak ve eser bu şekliyle basılacaktır.

F.2- Yayıncının belirlenen sürede eserin dizgisini yapmaması halinde yazar uygun bir süre verip yazılı olarak bildirmek suretiyle bu süre sonunda sözleşmeyi feshedebilir.

F.3- Yazar tarafından son kontrolü yapılmış eser en geç üç ay içinde basımı yapılacak ve en az beş ayrı ilde satışa arz edilecek şekilde dağıtımı gerçekleştirilecektir.

F.4- Eser …….. adet basılacaktır.

G- TELİF ÜCRETİ, ÖDEME ŞEKLİ, ÖDEME ZAMANI

G.1- Eser sahibine telif hakkı olarak, eserin satışa sunulduğu tarihteki satış fiyatından KDV düşüldükten sonra çıkan rakam baskı sayısı ile çarpılacak ve bulunan rakamın % 10’u oranında ücret yayıncı tarafından ödenecektir.

G.2- Bir önceki maddede açıklandığı şekilde belirlenecek telif ücretinin % 25’i peşin ve nakit olarak, bakiye ise üçe bölünerek keşide edilecek çeklerle ödenecektir. İlk çek peşinatın ödendiği tarihten itibaren iki ay sonraya, diğerleri de takip eden birer ay aralıklı olarak keşide edilecektir.

G.3- Eserin satış fiyatı yayıncı tarafından belirlenecektir. Ancak telif ücretinin miktarı eserin fiyatına göre belirleneceğinden satış fiyatının ….. YTL.’den aşağı olamayacağı kararlaştırılmış ve kabul edilmiştir.

H- DİĞER HÜKÜMLER

H.1- Eserin adı “……………………..” dır. Yazar son kontrol için belirlenen zamanın sonuna kadar eserin adını değiştirebilir.

H.2- Kapak tasarımı yazarın onayı alınarak yapılacaktır. Eserin ön kapağında yazarın ismi, arka kapağında ise vereceği bir resmi ve özgeçmişi ile diğer eserleri yer alacaktır.

H.3- Eserin içeriğinde eser sahibi ve yazarın onayı olmadan hiçbir değişiklik yapılamaz.

H.4- Eser, sözleşme süresinde en fazla ….. kez basılıp dağıtılabilir. Eserin sonraki baskılarında yazar dilediği değişiklikleri yapabilir.

H.5- Birden fazla basım ve dağıtımın yapılması halinde her seferinde telif ücreti G.1’de belirlenen şekilde hesaplanarak aynı ödeme planı ile ödenecektir.

H.6- Yazar ve eser sahibi, eserin tamamını veya belirli bölümlerini başka yerlerde yayınlayamaz, yayın hakkına başkalarına veremez.

H.7- Yayıncı, yazarın ve eser sahibinin yazılı izni olmadıkça bu sözleşmeden doğan haklarını başkalarına veremez, devredemez.

H.8- Eserin sözleşmede belirlenenden fazla her yeni baskısı için yazarın yazılı onayının alınması şarttır.

H.9- Belirlenen telif ücreti net ücrettir. Telif ücreti Vergi Usul Kanunda belirlenen usullere uygun makbuz karşılığında ödenecektir.

H.10- Eserin ilk ve takip eden her basımında baskı adedinin % 2’si kadar eser yazara bedelsiz verilecektir. Yazarın bu sayıdan daha fazla basılmış eser talep etmesi halinde etiket fiyatına göre % 40 indirim yapılacaktır.

H.11- Bu sözleşme eserin yalnızca Türkiye’deki basım ve dağıtım haklarını kapsamaktadır.

H.12- Adres değişiklikleri yazılı olarak bildirilmediği sürece bu sözleşmede yazılı adresler yazarın ve yayıncının tebligat adresleridir.

H.13- Bu sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Borçlar Kanunu ve diğer kanunların ilgili hükümleri uygulanacaktır.

I- YETKİLİ MAHKEME

İşbu sözleşmeden doğacak uyuşmazlıklarda …………. Mahkemeleri ve icra daireleri yetkilidir.

İ- SON HÜKÜM

Bu sözleşme …/…/…. tarihinde üç nüsha olarak düzenlenmiş, imzalanmış ve bir nüshası yayıncıda, bir nüshası eser sahibinde, diğer nüshası da yazarda kalmıştır.

Sayın Engin Bey, çok teşekkür ederim..

Sayın meslektaşlarım;

Yukarıda yapılan açıklamalarla ilgili bazı kavramların yanlış algılandığı kanısıyla bazı itirazlarımı belirtmek isterim.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre eser sahibi, eseri meydana getiren kişidir. Örneğin, bir müzik eserinin sahibi, onu meydana getiren, yani bestesini ve güftesini yaratan kişidir.Veya bir kitabın eser sahibi o kitabı yazan kişidir.

FSEK Madde 8 - (Değişik madde: 03/03/2001 - 4630/5. md.)

Bir eserin sahibi onu meydana getirendir.

Bir işlenmenin ve derlemenin sahibi, asıl eser sahibinin hakları mahfuz kalmak şartıyla onu işleyendir.

Sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı, eserin birlikte sahibidirler. Canlandırma tekniğiyle yapılmış sinema eserlerinde, animatör de eserin birlikte sahipleri arasındadır.

Kısacası bir kimsenin hayatını veya isimlerini kullanarak bir eser meydana getiren kişi yani o kitabın yazarı ortaya çıkan eserin sahibidir.

Eserinde kullanacağı isimler veya buna benzer diğer materyallere ilişkin bilgilerin kullanılmasına ilişkin yapılacak sözleşmeler mülkiyeti bir başkasına ait olan bilgi veya belgenin kullanılmasından ibaret olup ortaya çıkan eserin ismi kullanılan kişiye eser sahipliği konusunda hak sağlaması mümkün değildir.

Eserin sahibi bizzat onu meydana getirendir.

Somut olaya gelince yazacağı bir kitapta eser sahibinin kullanacağı isimler ve bu isimlerin sahibi kişilerin hayatının bir eser olarak meydana getirilebilmesi için o kişiden izin alınması durumu olacaktır.Gerekirse bu isim sahibinin isminin kullanılması veya bu kişinin hayatının esere konu edilmesi için izin alınması gerekecektir.Buna yönelik bir anlaşma ücreti de içerebilir ancak bu yapılan sözleşme FSEK m.52 anlamında bir telif sözleşmesi niteliğinden çok kişinin şahsına sıkı sıkıya bağlı ismin veya hayatının bir eserde kullanılmasına yönelik bir izin sözleşmesi olacaktır.

Netice itibariyle ortada henüz bir eser bulunmamaktadır.Eseri ortaya çıkaracak kişi eserde kullanacağı materyale ilişkin bu materyal üzerinde hak sahibi olan kişiden izin almaktadır.Bu anlamda bir işlenme eser niteliği de olmayacağı açıktır.

Açıklanan nedenlerle bu kişinin sahip olduğu ismin veya esere konu edilecek yaşamının kitaba konu edilebilmesi için bir izin veya muvafakatname alınmasından ibarettir.

Niteliği itibariyle isim TMK ya göre şahsa sıkı sıkıya bağlı bir haktır.Şahsın hayatının bir esere konu edilebilmesi de şahsın muvafakatine bağlı olduğundan yapılacak sözleşmenin bu muvafakate bağlanmasından ibaret olacaktır.Hangi olayların konu edileceği, hangi olayların nasıl kullanılacağı ve bu kullanımların bir ücrete tabi olup olmayacağı hususlarını içeren bir sözleşme diyebiliriz.

Yapılacak sözleşmenin de bu esaslar çerçevesinde belirlenmesi uygun olacağı kanaatindeyim.Netice itibariyle eserin sahibi eseri meydana getiren kişi olacağından ileri zamanlarda eser sahipliği konusunda ortaya çıkacak uyuşmazlıklarda eser sahipliği konusundaki karine FSEK.m8 ve 11 uyarınca eseri meydana getiren kişiye ait olacaktır.


Ancak eğer yapılan sözleşmede eser sahibiyle diğer kişi arasında(isim sahibi-hayatı esere konu edilecek kişi) eser üzerindeki mali hakların devrine ilişkin talepler olacaksa işte buna ilişkin yapılacak sözleşme artık bir telif sözleşmesi niteliğini taşıyacaktır.Yani sözleşmede taraflar ortaya çıkan eserin yayma çoğaltma dağıtım umuma iletim vb. mali hakların veya adın belirlenmesi gibi manevi hakların kullanımına ilişkin hakların tümünün veya bir kısmının eserde adı veya hayatı kullanılan kişiye verileceğinden bahsediliyor, eserin karı üzerinden pay alınacağı gibi durumlar içeriyorsa o halde bu yapılan sözleşme FSEK. m.52 anlamında bir telif sözleşmesi olacaktır.

Sayın meslektaşım Av.Engin'in göndermiş olduğu sözleşme örneği ise eser sahibi yazar ile yayıncı arasında yapılan bir sözleşmedir.Mevcut olaya uygun görünmemektedir.Özellikle yazar ile eser sahibinin farklı kişilermiş gibi gösterilmesi de hatalıdır.Bu tip sözleşmeler ancak eğer eser işlenme veya derleme ise asıl eser sahibi ve yazar olarak anılabilir. Çünkü yazar zaten eserin sahibidir.Veya çeviri bir eserde eser sahibi veya yazar farkı ortaya çıkabilir.

Genel itibariyle bu sözleşmenin bir telif sözleşmesi olarak kullanılabilmesi açısından da çok büyük hukuki sıkıntılar mevcuttur.Yeterli açıklama ve ayrıntılar mevcut değildir.Özellikle mali hakların bir kısmının devri vardır ve eser sahibi ile yazar farklı kişiler olarak gösterilmiştir.Sanki sözleşme konusu işleme veya derleme esermiş gibi.Kaldı ki çeviri bir eserden bahsediliyor olsaydı o zaman yine sadece çevirmen bu sözleşmenin tarafı olabilecekti.Netice itibariyle eğer eser telif hakkına sahip bir eserse(dünya klasikleri dışında bir eser mesela) o vakit zaten asıl eser sahibiyle yayıncı arasında bir lisans sözleşmesi olacak ve bu sözleşmeye göre de ayrıca yayıncı çevirmenle bir sözleşme yapacaktı.Genel itibariyle bir eserin yazarı zaten eserin sahibi olduğundan yazar ve eser sahibinin ayrı olarak belirtilmesinin nedenininde sözleşmede gösterilmesi gerekmektedir.

Saygılarımla