3167 Sayılı Yasa/ Aynı Hukuki İlişki Nedeniyle Verilmiş Çeklerde Ceza Miktarı

Karşılıksız çek dolayısıyla açılan davalarda verilebilecek para cezasının üst limiti olduğunu biliyoruz (örn. bu limit 2006 yılı için 125.000.YTL civarında idi). Sayın meslektaşlarımdan öğrenmek istediğim, bu üst limit her çek yaprağı için mi nazar alınır, yada aynı kişiler arasındaki tüm çekler açısından mı geçerlidir. Başımızdaki olayda sanık müvekkilimiz aynı müştekiye 11 adet olmak üzere toplam 550.000.YTL'lik çek veriyor. Eğer her çek açısından üst limit uygulanacaksa, her bir çekin bedeli zaten 125.000.YTL'nin altında olduğu için bunun sanığı koruyan tarafı olmayacaktır. Yok eğer 11 çekin toplam bedeli üst limitle geçerli olacaksa sanık korunacaktır. Bu konuda bilgisi veya tecrübesi olan meslaktaşlarımız yardımcı olurlarsa müteşekkir kalacağım.

Alıntı: KARŞILIKSIZ ÇEK MADDE 16 - İbraz süresi içinde veya üzerinde yazılı keşide tarihinden önce, 4 üncü maddeye göre ibraz edildiğinde, yeterli karşılığı bulunmaması sebebiyle kısmen de olsa ödenmeyen çeki keşide eden kişiler bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar. Mahkeme ayrıca işlenen suçun mahiyetine göre bir yıl ile beş yıl arasında belirleyeceği bir müddet için failin bankalarda çek hesabı açmasının ve çek keşide etmesinin yasaklanmasına karar verir. Yasaklama kararı bütün bankalara duyurulmak üzere T.C. Merkez Bankasına bildirilir. (Değişik 2. fıkra: 3863 - 14.1.1993) Bu Fiillerden dolayı takibat yapılması çek hamilinin şikayetine bağlıdır. Şikayet süresi çekin bankaya ibraz tarihinde başlar. Şikayetten vazgeçmekle, kamu davasının ve cezanın ortadan kaldırılmasına karar verileceği gibi, keşidecinin çek bedelinin karşılıksız kalan kısmını %10 tazminatı ve gecikme faizi ile birlikte muhatap bankaya veya herhangi bir şubesine yatırmış bulunması halinde de, vazgeçme şartı aranmaksızın, kamu davasının ve cezanın ortadan kaldırılmasına karar verilir. Fiili işleyenin 8 inci maddeye göre düzeltme hakkını kullanmak suretiyle hamilin zararını karşılamış olması veya düzeltme hakkı yoksa, anılan maddede belirtilen müddet içinde çek bedelinin karşılıksız kalan kısmını %10 tazminatı ve gecikme faizi ile birlikte muhatap bankaya veya herhangi bir banka şubesine yatırmış bulunması halinde şikayet hakkı doğmaz. MADDE 16.- (Değişik: 4814 - 26.2.2003 / m.14) Üzerinde yazılı keşide tarihinden önce veya ibraz süresi içinde 4 üncü madde uyarınca ibraz edildiğinde, yeterli karşılığı bulunmaması nedeniyle kısmen de olsa ödenmeyen çeki keşide eden hesap sahipleri veya yetkili temsilcileri, kanunların ayrıca suç saydığı haller saklı kalmak üzere, çek bedeli tutarı kadar ağır para cezasıyla cezalandırılırlar. Ancak verilecek para cezası seksenmilyar liradan fazla olamaz. Bu miktar, 1.3.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun ek 2 nci maddesine göre her yıl artırılır. Bu suçtan mükerrirlere, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. Bu suçun, organ veya temsilcisi tarafından tüzelkişi yararına işlenmesi halinde özel hukuk tüzelkişisi hakkında da birinci fıkra uyarınca para cezasına hükmolunur. Ayrıca yetkili temsilci tarafından yararına çek keşide edilen hesap sahibi gerçek kişi hakkında da bu fıkra hükmü uygulanır. Mahkeme, ayrıca işlenen suçun niteliğine göre bir yıl ile beş yıl arasında belirleyeceği bir süre için hesap sahiplerinin ve yetkili temsilcilerinin çek hesabı açtırmalarının yasaklanmasına karar verir. Yasaklanma kararı bütün bankalara duyurulmak üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına bildirilir. Kısmen veya tamamen karşılıksız çıkan her çek yaprağı ayrı bir suç oluşturur.

4814 sayılı Yasa'nın yürürlüğe girdiği tarihten ( 08.03.2003 ) sonra keşide edilmiş çekler için, maddenin son fıkrası gereğince her çek yaprağı için ayrı ceza verilmektedir. Bunun miktarı da çek bedeli kadar olmaktadır(Üst sınırı aşmamak koşuluyla).

Değişiklikten önce ise, aynı hukuki ilişkiden kaynaklanan birden fazla çek olması durumunda; tek ceza verilmekteydi.

Saygılarımla

Sayın Av. Suat ERGİN'e katılıyorum....
Kısmen veya tamamen karşılıksız çıkan her çek yaprağı, AYRI BİR SUÇ oluşturur.
Özellikle belirtmek istediğim husus;bu suçtan mükerrirlere BİR YILDAN BEŞ YILA KADAR HAPİS CEZASI verilmektedir.Eğer çeklerin aynı hukuki ilişkiye mesnet verildiğini ispat edemezseniz,(sanığın karşılıksız çek keşide etmeyi alışkanlık haline getirdiğinden bahisle) doğrudan hapis cezası verilmektedir.(Uygulamada sadece çek bedeli kadar para cezası veriliyor.)

Saygılar....

Karşılıksız çek keşide edenlere verilebilecek para cezasının üst sınırı (çek bedeli daha yüksek miktarlı olsa bile )80.000.YTL dir. Kanun "Bu miktar, 1.3.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanununun ek 2 nci maddesine göre her yıl artırılır." hükmünü içerse de 765 sayılı Türk Ceza Kanunu tümüyle yürürlükten kalkmış olduğundan 3167 sayılı yasadaki 80.000.YTL'lik üst sınır arttırılamayacaktır.

Gerçekten de karşılıksız çeklerde para cezasının üst sınırı bana göre de 80.000.-YTL dir.Çünkü kanunun 16.maddesindeki buna ilişkin hüküm incelenecek olursa artımın 765 sayılı TCK yasasına göre yani yürürlükten kalkan yasaya göre yapılacağı düzenlenmiştir.O halde artırım maddesi uygulanamayacaktır.Yeni bir düzenleme çıkıncaya kadar 80.000.-YTL olarak kalacaktır.

SN.AVKARATAŞ, 2006 yılı için para cezasının üst sınırın 125.000.-YTL olduğunu söylüyorsunuz.Acaba ,bu miktar neye göre ve kim tarafından belirlenmiştir.Beni de bu konuda bilgilendirirseniz sevinirim.Teşekkürler.

10. Ceza Dairesi 2006 / 7350-12717 sayılı içtihadı bu meseleyi halletmiştir. Şöyle ki : 3167 Sayılı Yasa"nın 16/1 maddesi gereğince hükmedilecek para cezasının 80 milyar liradan fazla olamayacağı,bu miktarın 765 sayılı Yasa nın ek 2. maddesine göre artırılacağı belirtilmiştir.5252 Sayılı Yasa ile 765 Sayılı Yasa yürürlükten kaldırıldığından,bu yasaya göre artırım yapılması ise sanık aleyhine sonuç doğuracağından artırım yapılması doğru bulunmamış ve cezanın 655.133 YTL den 80.000 Ytl ye indirilmesine aynı içtihat ile karar verilmiştir.

Sn.Olguner'in dikkat çektiği Yargıtay kararının metni aşağıda :

10. CEZA DAİRESİ

E. 2006/7350

K. 2006/12717

T. 16.11.2006

ÖZET : 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunun 16/1. maddesinde, hükmedilecek para cezasının seksen milyar liradan fazla olamayacağı, bu miktarın 765 sayılı TCK'nın ek 2. maddesine göre her yıl artırılacağı belirtilmiştir. 5252 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun ile 765 sayılı TCK'nın yürürlükten kaldırılması, bu Kanuna göre artırım yapılmasının sanık aleyhine sonuç doğuracak olması karşısında, seksen milyar liralık üst sınırın tüm yıllar için geçerli olacağı kabul edilmeli, karşılıksız çek keşide etmek suçundan yargılanan sanıklar hakkında verilen adli para cezasının 765 sayılı TCK'nın ek 2. maddesine göre artırılmasının doğru olmadığı sonucuna varılmalıdır.
DAVA : Karşılıksız çek keşide etmek suçundan sanıklar B... Giyim Ltd. Şti. ve Bilal'in 3167 sayılı Kanun'un 16/1. maddesi uyarınca 655.133.- YTL adli para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin ( İstanbul Onbeşinci Asliye Ceza Mahkemesi )'nin 20.09.2005 gün ve 2004/342 Esas, 2005/835 Karar sayılı hükmü aleyhine Yüksek Adalet Bakanlığı'nın Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ifadeli 04.04.2006 gün ve 14463 sayılı Kanun yararına bozma talebi üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 02.05.2006 gün ve 2006/70225 sayılı tebliğnamesi ile dosya Dairemize gönderilmekle incelenip gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : Kanun yararına bozma talebi ve tebliğnamede, "Sanıklar hakkında müsnet suçtan açılan kamu davasının yargılaması sırasında yabancı para ile ifade edilen çek bedelinin ibraz tarihi olan 25.03.2004 tarihi itibariyle Merkez Bankası'nca belirlenen efektif satış kuru esas alınarak Türk Lirasına çevrilmesi gerekirken, 15.03.2004 tarihi itibarıyla V. Bank'tan sorulmak suretiyle belirlenmesi sonucu ceza tayininde isabet görülmemiş ise de,
Tüm dosya kapsamına göre yapılan incelemede, 4814 sayılı Kanunla değişik 3167 sayılı Kanun'un 16/1. maddesi gereğince hükmedilecek para cezasının suç tarihi itibarıyla 102.800 Yeni Türk Lirasından fazla olamayacağı gözetilmeksizin 15.03.2004 tarihli çekten dolayı sanıklar hakkında 655.133 Yeni Türk Lirası adli para cezası ceza tayininde isabet görülmemiştir." denilerek, anılan hükmün bozulması istenmiştir.
3167 sayılı Kanun'un 16/1. maddesinde "Verilecek para cezası seksen milyar liradan fazla olamaz. Bu miktar, 01.03.1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun ek 2. maddesine göre her yıl artırılır." hükmü öngörülmekte ise de, 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5252 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun'un 12/b maddesinde, 765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun bütün ek ve değişiklikleri ile birlikte yürürlükten kaldırılmış olduğunun belirtilmesi ve bu durumun sanık lehine olması karşısında, para cezası için öngörülen 80.000.000.000.- TL ( 80.000.- YTL )'lik üst sınırın, 5237 sayılı TCK'nın 7/2. maddesi uyarınca, 765 sayılı TCK'nın ek 2. maddesine göre artırılması mümkün olmadığından, tüm yıllar için geçerli olduğunun kabulünde zorunluluk bulunmaktadır.
SONUÇ : Kanun yararına bozma talebine dayanan ihbarnamede ileri sürülen düşünce yerinde görüldüğünden; İstanbul Onbeşinci Asliye Ceza Mahkemesi'nin 20.09.2005 gün ve 2004/342 Esas, 2005/835 Karar sayılı hükmünün 5271 sayılı CMK'nın 309. maddesi uyarınca ( BOZULMASINA ), aynı Kanun'un 309/4-d maddesi uyarınca, "3167 sayılı Kanun'un 16/1. maddesi uyarınca, sanıklar hakkında hükmedilen '655.133.- YTL adli para cezasının, '80.000.- YTL adli para cezasına indirilmesine, cezanın bu miktar üzerinden yerine getirilmesine", hükmün diğer bölümlerinin aynen infazına, dosyanın mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı makamına ( TEVDİİNE ), 16.11.2006 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Kazancı Bilişim - İçtihat Bilgi Bankası'ndan alınmıştır.

Saygılarımla.

Öncelikle katkıda bulunan meslaktaşlarıma teşekkür ederim. Bu konuyu bu platformda taşırken öte taraftan tatbikatın nasıl olduğu konusunda bir araştırma yaptım. Bu konuda birçok hakim ve savcı ile görüştüm. Buna göre sayın Olguner ve sayın justice is lost'in dayandıkları Yargıtay kararında farklı ifade edilmiş olsa da, uygulamada her çek yaprağının kanun metnine uygun olarak ayrı bir suç oluşturacağı ve miktarın ise her sene değiştiği yönündedir. Diğer bir ifade ile tatbikata 80.000.YTL'lik sınır değil, suçun oluştuğu yıldaki yeni değer üzerinden adli para cezası veriliyor. Bence sayın Ergin'in 2003 tarihinden önceki değişiklik değerlendirmesi çok yerindedir. Ayrıca sayın Av. Demet Hanım'ın tekerrürle ilgi değerlendirmelerine katılmadığımı ifade etmek isterim. Çünkü tekerrür olabilmesi için cezanın kesinleşmesi ve infaz edilmiş olması şartı vardır. Kanatimce sayın Demet Hanım'ın değerlendirmesinde tekerrür değil, teselsül hükümleri uygulanabilir. Tekrar ilgilenen meslektaşlarımı saygı ile selamlıyorum.