iş akdinin feshi - cezai şart

Taraflarca imzalanan iş akdine göre, işçi 2 yıldan önce akdi feshedemez, aksi takdirde cezai şart uyarınca .. lira öder diyor.

İşçi, erkek ve belirlenen süreden önce askere gitmesi gerekiyor. Haklı sebep midir? Cezai şarttan kurtulabilir mi?

Teşekkürler ..

Merhaba, öncelikle ben de bir soru sorayım. İşçi ne kadar süredir çalışıyor.
Aşağıdaki Yargıtay kararı, askerlik nedeniyle iş akdinin feshinin haklı nedenle fesih olarak değerlendirilmesi gerektiği anlamında işinize yarayabilir.
T.C.
YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
E. 1991/14900
K. 1992/2960
T. 10.3.1992
• ASKERLİK NEDENİYLE İŞ AKTİNİN FESHİ ( Kıdem Tazminatından Yararlanıp İhbar Tazminatından Yararlanamayacağı )
• İŞ AKTİNİN FESHİ ( Askerlik Nedeniyle - Kıdem Tazminatından Yararlanıp İhbar Tazminatından Yararlanamayacağı )
• İHBAR TAZMİNATINDAN YARARLANAMAMA ( Askerlik Nedeniyle İş Akdinin Feshi )
• İHBAR VE KIDEM TAZMİNATININ LİKİT OLMAMASI ( Bu Hakların Araştırma ve İncelemeye Tabi Olması - İcra İnkar Tazminatına Hükmedilemeyeceği )
• İCRA İNKAR TAZMİNATINA HÜKMEDİLEMEYECEĞİ ( İcra Takibine Konulan İhbar ve Kıdem Tazminatı - Alacağın Likit Olmaması )
1475/m.13
ÖZET : 1 ) Hizmet akti zorunlu askerlik nedeniyle bozulan işçi, kıdem tazminatından yararlanır, ihbar tazminatından yararlanamaz.

İş akitlerinde tek taraflı olarak işçi aleyhine konulan cezai şartın geçerli olmayacağına ilişkin Yargıtay kararları var. Sizin sözleşmeniz nasıl?

Merhaba Yargıtay' ın bir çok kararında askerlik hizmetinden dolayı iş akdinin feshini haklı nedenle fesih olarak nitelendiriliyor. Aşağıda bir tane örnek var
Sözleşmeyi iyi okuyup yorumlamak çok önemli diye düşünüyorum.
Sevgiler
T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 1991/14900

K. 1992/2960

T. 10.3.1992

• ASKERLİK NEDENİYLE İŞ AKTİNİN FESHİ ( Kıdem Tazminatından Yararlanıp İhbar Tazminatından Yararlanamayacağı )

• İŞ AKTİNİN FESHİ ( Askerlik Nedeniyle - Kıdem Tazminatından Yararlanıp İhbar Tazminatından Yararlanamayacağı )

• İHBAR TAZMİNATINDAN YARARLANAMAMA ( Askerlik Nedeniyle İş Akdinin Feshi )

• İHBAR VE KIDEM TAZMİNATININ LİKİT OLMAMASI ( Bu Hakların Araştırma ve İncelemeye Tabi Olması - İcra İnkar Tazminatına Hükmedilemeyeceği )

• İCRA İNKAR TAZMİNATINA HÜKMEDİLEMEYECEĞİ ( İcra Takibine Konulan İhbar ve Kıdem Tazminatı - Alacağın Likit Olmaması )

1475/m.13

ÖZET : 1 ) Hizmet akti zorunlu askerlik nedeniyle bozulan işçi, kıdem tazminatından yararlanır, ihbar tazminatından yararlanamaz.

Ayrıca bu karar da işinize yarayabilir. Sözleşmedeki cezai şart sadece işçi için mi geçerli ona bakıp ona göre davranmalısınız.

İyi çalışmalar
T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 2002/23061

K. 2003/6649

T. 21.4.2003

• CEZAİ ŞART ( Sadece İşçi Aleyhine Düzenlenmesi Halinde Geçersiz Olduğu )

• SADECE İŞÇİ ALEYHİNE CEZAİ ŞART ( Geçersiz Olduğu )

• HİZMET SÖZLEŞMESİNDE CEZAİ ŞARTIN TEK TARAFLI OLARAK İŞVEREN LEHİNE OLMASI ( Geçersiz Olduğu )

818/m. 161

ÖZET : Sözleşmelerdeki cezai şart tek taraflı işveren lehine ve işçi aleyhine olduğundan geçersizdir.

T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 1991/14900

K. 1992/2960

T. 10.3.1992

• ASKERLİK NEDENİYLE İŞ AKTİNİN FESHİ ( Kıdem Tazminatından Yararlanıp İhbar Tazminatından Yararlanamayacağı )

• İŞ AKTİNİN FESHİ ( Askerlik Nedeniyle - Kıdem Tazminatından Yararlanıp İhbar Tazminatından Yararlanamayacağı )

• İHBAR TAZMİNATINDAN YARARLANAMAMA ( Askerlik Nedeniyle İş Akdinin Feshi )

• İHBAR VE KIDEM TAZMİNATININ LİKİT OLMAMASI ( Bu Hakların Araştırma ve İncelemeye Tabi Olması - İcra İnkar Tazminatına Hükmedilemeyeceği )

• İCRA İNKAR TAZMİNATINA HÜKMEDİLEMEYECEĞİ ( İcra Takibine Konulan İhbar ve Kıdem Tazminatı - Alacağın Likit Olmaması )

1475/m.13

ÖZET : 1 ) Hizmet akti zorunlu askerlik nedeniyle bozulan işçi, kıdem tazminatından yararlanır, ihbar tazminatından yararlanamaz.
2 ) İcra takibine konulan alacak likit değildir. Bu hakların gerçekleşmesi araştırma ve incelemeye tabidir. Nitekim yapılan yargılama sonunda farklı miktarlar bulunmuştur. Bu bakımdan % 40 icra inkar tazminatı gerekmez.
DAVA : Davacı, ihbar ve kıdem tazminatı ile fazla çalışma ve yıllık ücretli izin parasının ödetilmesine, alacağı olan itirazın iptaline takibin devamına, alacağın % 40 icra inkar tazminatı ile davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmekle dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
KARAR : 1- Dosyadaki yazılarla toplanan delillere ve kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Davacının hizmet aktinin askerlik nedeniyle feshedildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda ihbar tazminatı isteyemez. Bu isteğin reddi gerekir.
3- Tanık sözlerine göre davacının 1 ayda 10 gün kadar günde 2 saat fazla mesaisi olduğu anlaşılmaktadır. Bunun üstünde fazla mesaiye karar verilmiş olması doğru değildir.
4- İcra takibine konulan alacak likit değildir. Bu hakların gerçekleşmesi araştırma ve incelemeye tabidir. Nitekim yapılan yargılama sonunda farklı miktarlar bulunmuştur. Bu bakımdan % 40 icra inkar tazminatı gerekmez.
5- Davacı sadece icra takibine yapılan itirazın iptali ve takibin devamını istediği ve alacağın tahsili hakkında bir talebi olmadığı halde tahsile karar verilmiş olması da keza doğru değildir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarda yazılı sebebten BOZULMASINA, 10.03,1992 gününde oybirliğiyle karar verildi

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 1992/8777

K. 1992/12603

T. 17.11.1992

• CEZAİ ŞART ( Tek Yanlı İşçi Aleyhine Uygulanan Sözleşmedeki Cezai Şartın Geçersiz Olması )

• İŞ SÖZLEŞMESİ ( İşçinin Akdi feshetmesi Durumunda Ödemesi Gereken Cezai Şartın Tek Taraflı Bir Şart Olması Nedeniyle Geçersiz Olması )

• BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ ( İşçinin Akdi feshetmesi Durumunda Ödemesi Gereken Cezai Şartın Tek Taraflı Bir Şart Olması Nedeniyle Geçersiz Olması )

• İŞ AKDİNİN FESHİ ( İşçinin Akdi feshetmesi Durumunda Ödemesi Gereken Cezai Şartın Tek Taraflı Bir Şart Olması Nedeniyle Geçersiz Olması )

1475/m.9,11

818/m.348


ÖZET : Sözleşmede sözleşme tarafı işçinin kendi rızası ile işten ayrılması halinde işverene cezai şart ödeyeceği kararlaştırılmış ise de, işverenin haklı neden olmaksızın hizmet aktini feshetmesi halinde işverenin de cezai şartla sorumlu tutulacağına dair sözleşmede herhangi bir hükme yer verilmemiştir. İşverenin haklı neden olmaksızın hizmet akdini feshinde işverenin sadece İş Kanununun ihbar öneliyle ilgili hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. Görülüyor ki bu haliyle sözleşme tek yanlı olarak işçi aleyhine düzenlenmiştir. Bu nitelikteki bir sözleşmenin cezai şart maddesi işçiyi bağlamayacağından işçi, sözleşmeyi feshetme yetkisine sahiptir. DAVA : Taraflar arasındaki sözleşme gereğince cezai şartın ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle gerçekleşen miktarın faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine ilişkin hükmün süresi içinde duruşmalı olarak temyizen incelenmesi davalı avukatınca istenilmesi üzerine dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 17/11/1992 salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatın sözlü açıklaması dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : Davacı, davalı ile 16/10/1989-16/10/1991 arası için yaptığı belirli süreli sözleşme uyarınca çalışmaya başlamış, 07/08/1990 tarihinden verdiği dilekçe ile de 07/09/1990 tarihinde işyerinden ayrılacağını bildirmiş ve bu tarihte işyerinden ayrılmıştır. Davacı işveren, sözleşmenin 3. maddesinde öngörülen 10.500.000 TL. cezai şartın davalıdan tahsili için bu davayı açmıştır. Mahkemece istek aynen kabul edilerek hüküm kurulmuştur.
Gerçekten sözleşmenin 3. maddesinde sözleşme tarafı davalının kendi rızası ile işten ayrılması halinde işverene 10.500.000 TL. cezai şart ödeyeceği kararlaştırılmış ise de, işverenin haklı neden olmaksızın hizmet aktini feshetmesi halinde işverenin de cezai şartla sorumlu tutulacağına dair sözleşmede herhangi bir hükme yer verilmemiştir. İşverenin haklı neden olmaksızın hizmet akdini feshinde işverenin sadece İş Kanununun ihbar öneliyle ilgili hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir. Görülüyor ki bu haliyle sözleşme tek yanlı olarak işçi aleyhine düzenlenmiştir. Bu nitelikteki bir sözleşmenin cezai şart maddesi işçiyi bağlamayacağından işçi, sözleşmeyi feshetme yetkisine sahiptir. Böyle olunca davalı işçi 3. maddede belirtilen cezai şartı ödemekle yükümlü tutulamayacağından davanın reddine karar vermek gerekirken yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmiş olması bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen sebeplerle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 17/11/1992 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Konuya cevap olarak algılanmasın ama verilen yanıtlara binaen şu hususu da belirtmek isterim:

İşçi sözleşmeyi imzalarken askere gitmesi gerektiğini düşünememiş midir?

Askere gitmek bir zarurettir ama tecil vesilesiyle ne zaman gidileceği kısmen belirlenebilmekte, yıllarca bile ötelenebilmektedir.

Meslektaşımız kıdem tazminatını değil cezai şartı sormuştur.

Cezai şartın geçerliliğine ilişkin çeşitli kriterler belirlenmiştir. Sebebine ilişkin olarak, imza tarihine ilişkin olarak vs.

Saygılarımla

Merhabalar...
Halen devam eden benzeri davada Yargıtay aşağıdaki gibi bozma vermiştir...

Bayan işçinin iş sözleşmesini, akdin bitim tarihinden önce "evlilik nedeniyle feshetmesi" sonrasında İşveren kıdem tazminatının ödeneceğini belirten yazılı beyan sunmasına rağmen, sözleşmede işveren lehine tek taraflı olarak belirlenen cezai şartı içeren alacağını icra takibine konu etmiş itiraz üzerine yerel mahkemece cezai şart ve icra inkar tazminatına hükmedilmiş temyizimiz üzerine Yargıtay tarafından cezai şarta ilişkin icra inkar tazminatına hükmedilemeyeceğinden bahisle karar bozulmuştur. Yerel mahkemenin ikinci kararını da temyiz etmeme rağmen cezai şart asıl alacağı yönünden bozma yapılmamıştır. Dava halen derdesttir...


***Y.9.HD-E:2006/18349, K:2007/2514
1- Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı yasal gerektirici nedenlere göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2- Davacının eğitim süresince işverene bağımlı çalışması, hizmet akdi olgusunu öne çıkartır. Eğitim için de olsa, işverenin emir ve talimatlarına uygun davranan işçiye ödenen ücretin geri alınması sözkonusu olamaz. Bu sebeple ücretin iadesine ait talebin reddi yerine kabulü hatalıdır.

Öte yandan iadesi gerekmeyen ücret ile ilgili işlemiş faizin tahsiline ait takip haklı bulunmadığından, buna ilişkindir itirazında kabulü yerine reddi isabetli değildir.

3- Davacı hizmet sözleşmesinden kaynaklanan cezai şart, eğitim gideri, ücretlerin iadesi için takip talebinde bulunmuştur. Takip konusu alacak yargılamayı gerektirmiş olup, likit bir alacağın varlığı söz konusu olmadığından icra inkar tazminatı talebinin reddi gerekirken, kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Temyiz edilen kararın yukarda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istem halinde ilgiliye İADESİNE, 7.2.2007 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

once sonucu söyleyeyim, sonra dilim döndüğünce sebebini yazayım: rahatlıkla askere gidebilir tazminat ödemez. sebebi ise işçinin sağlık vb. gibi zorunlu sebeplerle iş akdini haklı olarak feshedebilme yetkisini cezai şarta da uyarlayabiliriz diye düşünüyorum.

eğer askerliğin tecil edilmesini gerektirecek bir durum yoksa zaten askere gitmek zorunludur. sözleşmemde cezai şart var diyerek askerliği tecil edilemez.

Yargıtay'ın konuya ilişkin yerleşik kararları da iş sözleşmesine konulan cezai şartların ancak karşılıklı olması durumunda geçerli olacağı ve işçinin ekonomik geleceği açısından zor durumda kalmasını gerektirmeyecek miktarlarda cezai şart kararlaştırılabileceği yönündedir. Her halikarda cezai şart tenkise tabidir.

sayın meslektaşım iş sözleşmelerinde tek taraflı cezai şart konulması gecersizdir ve askere gidecek olması haklı fesih sebebidir..saygılarımla