sıralı vadeli çeklerde muacceliyet sözleşmesi

Hukuken tartışmalı bir konu olan ama ticari şirketlerin sık sık düzenlediği muacceliyet sözleşmesi çeklerde de yapılabiliyor mu ?
çekte vade kuralı olmaz kuralı ve ilgili Yargıtay kararıda var ise memnun olurum.

Sayın Meslektaşım,
6762 sayılı Kanunun 707. maddesi aşağıdaki gibidir.
II - VADE
MADDE 707 - Çek, görüldüğünde ödenir. Buna aykırı her hangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir.
Keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan bir çek ibraz günü ödenir.

Aşağıdaki Yargıtay Kararları işinize yarar umarım.

T.C.
YARGITAY
12. HUKUK DAİRESİ
E. 2002/10509
K. 2002/12034
T. 6.6.2002
• ÇEK ( Çekte Vade Bulunmadığından Görüldüğünde Ödenmesinin Gerekmesi )
• GÖRÜLDÜĞÜNDE ÖDENEN KAMBİYO SENEDİ ( Çekte Vade Olmaması Nedeniyle Görüldüğünde Ödenmesinin Gerekmesi )
• İLERİ TARİHLİ ÇEK ( Çekin Görüldüğünde Ödenmesi Gerekmesine Rağmen İleri Tarihli Çek Düzenlenmesinin Mümkün Olması )
6762/m.707
ÖZET : Çeklerde TTK hükümlerine göre vade bulunmadığından çek görüldüğünde ödenir. Ancak içtihatlarla benimsendiği üzere ileri tarihli çek düzenlenmesi mümkündür.

DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı merci kararının müddeti içinde temyizen tetkiki Alacaklı vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü :

KARAR : Çeklerde TTK hükümlerine göre vade bulunmaz. Çek görüldüğünde ödenir. Nevarki Dairemiz içtihatlarında da benimsendiği üzere ileri tarihli çek düzenlenmesi mümkündür. Bu nedenle takip dayanağı 10.10.2001 tarihli çek ile ilgili olarak düzenlenen 7.7.2001 tarihli sözleşmeden de anlaşılacağı üzere, dayanak çekin 7.7.2001 tarihinde düzenlendiği görülmüştür. Mercice yargılama aşamasında anılan belgedeki imzalar inkar edilmediği gözetilerek 7.7.2001 tarihinde şirket yetkilisi Mehmet P.'ın şirketi tek başına temsil ve ilzama yetkili olduğundan şikayetin reddine karar vermek gerekirken yazılı şekilde kabulü isabetsizdir.

SONUÇ : Alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile merci kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK.366. ve HUMK.428. maddeleri uyarınca ( BOZULMASINA ), 6.6.2002 gününde oybirliğiyle karar verildi.

T.C.
YARGITAY
12. HUKUK DAİRESİ
E. 2000/553
K. 2000/1201
T. 31.1.2000
• KEŞİDE TARİHİNE GÖRE SÜRESİNDE İBRAZ EDİLEN ÇEK ( Geçerlik Tarihini Gösteren İbarelerin Yazılmamış Hükmünde Olması )
• ÇEK ( Süresinde İbraz Edilmesi - Geçerlik Tarihini Gösteren İbarelerin Yazılmamış Hükmünde Olması )
• VADE ( Çekte - Görüldüğünde Ödeneceği/Keşide Tarihine Göre İbrazın Süresinde Olması )
6762/m.707
ÖZET : Keşide tarihlerine göre, süresinde ibraz edildiği anlaşılan çeklerin, ön yüzünde ayrıca yazılan ve geçerlik tarihini gösteren ibareler, TTK.nun 707. maddesi gereğince yazılmamış hükmündedir.

DAVA : Merci kararının müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahalinden daireye 13.1.2000 tarihinde gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR : TTK.nun 707. maddesi uyarınca "çek görüldüğünde ödenir buna aykırı herhangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir." Somut olayda çeklerin keşide tarihlerine göre ibrazları süresindedir. Çekin ön yüzünde ayrıca yazılan ve geçerlik tarihini gösteren ibareler yazılmamış hükmündedir. Bu nedenle borçlunun anılan hususta itirazının da reddi gerekirken, anılan gerekçe ile takibin iptaline karar verilmesi isabetsizdir.

SONUÇ : Alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile merci kararının yukarıda yazılı nedenle İİK.nun 366. ve HUMK.nun 428, maddeleri uyarınca ( BOZULMASINA ), 31.1.2000 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Saygılarımla

Uygulamada sıkça karşılaşıldığı gibi, taksitle mal satın alınması durumlarında birden fazla senedin periyodik olarak düzenlenmesi hallerinde muacceliyet sözleşmesi ve kaydı kararlaştırılarak, "bu senet vadesinde ödenmediği takdirde, bundan sonraki senetler de muacceliyet kazanacaktır” denilmektedir.
Bu tür muacceliyet kayıtlarının geçerliliği konusunda kanunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır.
Yargıtay, önceleri birbirinden farklı, çelişkili görüşler ortaya koyarken , son zamanlarda verdiği kararlarda, daha istikrarlı bir şekilde, bu tür kayıtların bono üzerinde yazılmış olmasını geçersiz (hiç yazılmamış) saydığı görülmektedir .
Doğrusu kıymetli evrak teorisine göre, her bir bono bağımsız bir kambiyo taahhüdüdür.
O halde bir bono üzerine konulmuş bir kayıtla, başka bonoların vadesinden önce ödenebileceğine yol açmak, kambiyo hukuku ile bağdaşmaz.
Bununla birlikte bu tür muacceliyet kayıtları, kambiyo ilişkisi dışında dikkate alınabilir.
Nitekim taraflar aralarında yaptıkları ayrı bir sözleşme ile muacceliyet şartını öngörmüş olabilirler.
Bu durumda vadesi gelmemiş bonolar da icra takibine konu edilebilecektir.
Aynı hukuki ilişkiye dayalı olarak düzenlenen birden fazla vadeli senedin, temerrüt şartıyla vadelerini etkisiz kılmak anlamına gelen muacceliyet uygulamasını vadesiz havale senedi olan çeke nasıl uygulayabiliriz? Muacceliyet sözleşmesi yaparak, "bana verdiğin çeklerden biri çarşılıksız kalırsa, elimdeki diğer vadeli çekleri de hemen götürüp bankaya ibraz edebilirim" mi demiş olacağız?
Aslında sözleşme olmasa da zaten bu hakka sahip değil miyiz?
Fakat bazen taraflar, çekin görüldüğünde ödeneceği amir hükmünü bertaraf edemeklerinden, sadece çekte vade uygulamasına (haricen) güç kazandırmak amacıyla (açılacak bir menfi tespit davasında kullanmak üzere) çekin üzerinde yazılı keşide tarihinden önce bankaya ibraz edilmemesi konusunda anlaşmalar imza edebiliyorlar.
Çekte muacceliyet kaydının da belki böyle bir anlamı olabilir.

Alıntı: Yazan HUKUKDOKTORU Uygulamada sıkça karşılaşıldığı gibi, taksitle mal satın alınması durumlarında birden fazla senedin periyodik olarak düzenlenmesi hallerinde muacceliyet sözleşmesi ve kaydı kararlaştırılarak, "bu senet vadesinde ödenmediği takdirde, bundan sonraki senetler de muacceliyet kazanacaktır” denilmektedir. Bu tür muacceliyet kayıtlarının geçerliliği konusunda kanunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Yargıtay, önceleri birbirinden farklı, çelişkili görüşler ortaya koyarken , son zamanlarda verdiği kararlarda, daha istikrarlı bir şekilde, bu tür kayıtların bono üzerinde yazılmış olmasını geçersiz (hiç yazılmamış) saydığı görülmektedir . Doğrusu kıymetli evrak teorisine göre, her bir bono bağımsız bir kambiyo taahhüdüdür. O halde bir bono üzerine konulmuş bir kayıtla, başka bonoların vadesinden önce ödenebileceğine yol açmak, kambiyo hukuku ile bağdaşmaz. Bununla birlikte bu tür muacceliyet kayıtları, kambiyo ilişkisi dışında dikkate alınabilir. Nitekim taraflar aralarında yaptıkları ayrı bir sözleşme ile muacceliyet şartını öngörmüş olabilirler. Bu durumda vadesi gelmemiş bonolar da icra takibine konu edilebilecektir. Aynı hukuki ilişkiye dayalı olarak düzenlenen birden fazla vadeli senedin, temerrüt şartıyla vadelerini etkisiz kılmak anlamına muacceliyet uygulamasını vadesiz havale senedi olan çeke nasıl uygulayabiliriz. Muacceliyet sözleşmesi yaparak, "bana verdiğin çeklerden biri çarşılıksız kalırsa, elimdeki diğer vadeli çekleri de hemen götürüp bankaya ibraz edebilirim" mi demiş olacağız. Aslında sözleşme olmasa da zaten bu hakka sahip değil miyiz? Fakat bazen taraflar, çekin görüldüğünde ödeneceği amir hükmünü bertaraf edemeklerinden, sadece çekte vade uygulamasına (haricen) güç kazandırmak amacıyla (açılacak bir menfi tespit davasında kullanmak üzere) çekin üzerinde yazılı keşide tarihinden önce bankaya ibraz edilmemesi konusunda anlaşmalar imza edebiliyorlar. Çekte muacceliyet kaydının da belki böyle bir anlamı olabilir.

güzel açıklamışsınız. elinize sağlık.