uyumlu eylem..

rekabet hukuku öğretisi çerçevesinde 'uyumlu eylem ve uyumlu eylem karinesi'arasındaki fark nedir?

Sayın yasemin,

Uyumlu eylem, teşebbüslerin belirli bir ürün veya hizmet piyasasında temelinde açık veya örtülü bir anlaşma olmaksızın aralarında pratik bir işbirliği doğurmak suretiyle rekabeti önlemek veya bozmak amacı veya etkisi taşıyan her türlü rekabete aykırı davranışlarıdır. Buradan anlaşıldığı gibi uyumlu eylemler, "anlaşmalar" veya "teşebbüs birliği kararları" arasında sayılan ve rekabet hukuku mevzuatı açısından kendisine belirli bazı sonuçlar bağlanan anti rekabetçi uygulamalardan birisidir.

Uyumlu eylem karinesi ise, adından da anlaşılacağı üzere bir usul kurumudur (yasal karine) ve bazı rekabet hukuku normları ile özellikle uyumlu eylemlerin ispatlanması açısından spesifik olarak düzenlenmiştir.4054 sayılı yasanın 4(3) maddesine göre bir anlaşmanın kanıtlanamadığı hallerde piyasadaki fiyat değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin, rekabetin engellendiği, bozulduğu veya kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi, teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil eder.
Yani bir piyasadaki durum yukarıdaki maddenin şartlarını taşıyorsa bu durum şikayet edilen teşebbüsler aleyhine "uyumlu eylem içinde olduklarına dair" bir karine oluşturur yani onların uyumlu eylem içerisinde oldukları yasal olarak farzedilir. Bu karine ise aksi ispatlanabilir bir karinedir ve ilgili maddenin devamında da belirtildiği üzere teşebbüsler rekabet hukuku otoritesinin ileri sürdüğü uyumlu eylem karinesinin aksini, rasyonel ve ekonomik gerekçeler ileri sürerek ortadan kaldırabilir ve karineyi çürütebilir.

Bir örnekle açıklamak gerekirse, belirli bir coğrafik ürün pazarında bazı şirketler aralarında açıkça bir anlaşma olmadan ama bilinçli olarak birbirlerine paralel şekilde fiyat artışında bulunuyorlar(parallel pricing) bu durum ise rekabetin engellenmiş olduğu piyasalardakine benzerlik göstererek bu şirketlerin rekabet üstü kar etmelerine neden oluyor ve piyasadaki diğer şirketlerin aleyhine rekabeti bozuyor. Bu durumda ortada bir uyumlu eylem karinesi vardır. Şirketler ise uyumlu eylem içinde olmadıklarını ekonomik gerekçelerle çürütebilirler.Örneğin piyasanın oligopolistik olduğu ve bu nedenle fiyat artışlarındaki paralelliğin piyasanın şartlarından doğduğu vb. gibi.