Çevresel Etki Değerlendirmesi Kavramı (Giriş)

Güncel ve kısa tanımıyla Çevresel Etki Değerlendirmesi
(ÇED) Kavramı

Uluslararası yasal düzenlemeler paralelinde ve Anayasa'nın 56.maddesi hükmü gereği ''herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir '' denilmekle, çevre hakkının Anayasal çerçevesi tanımlanmakta ve maddenin devamında ''Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir.'' denilmekle öncelikle Kamu Kurumları asli , vatandaşlar ise feri olarak çevrenin korunması konusunda ödevlendirilmektedirler.

Yürürlükte bulunan 11.08.1983 Tarih 2872 Sayılı Çevre Kanunun amacını açıklayan 1.maddesindeki ''bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.'' şeklindeki belirlemeyle bir yandan hayatımızın bütününü kapsayan çevre olgusunu sosyo ekonomik bir zorunluluk olan kalkınma müessesiyle nasıl bağdaştırabileceği belirlenmektedir.

Bu halde ulusual ve uluslararası bir hedef konumunda olan kalkınma olgusunun Çevre kavramı ile arasındaki sınırı belirlemek açısından , kalkınma için gerçekleştirilecek her türlü yatırım ve projenin idari/kamusal izin , onay ve denetleme süreçlerine tabi tutulması noktasında yine Kanunun 10.maddesinde belirtilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Sürecinin uygulanılacağı benimsenmektedir.

10.Maddenin emredici hükmüne göre ''Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler.'' , denilmekle yapılması planlanılan ve Çevre Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ile ölçeklendirilen her türlü inşai,sınai ve benzeri faaliyetlerin Çevresel Etki Değerlendirmesi Sürecine tabi olduğu belirlenmektedir.

Bir başka anlatımla tüm canlıların ortak barınağı konumunda olan Çevre kavramı içerisinde olumsuz bir etki yaratabileceği düşünülen ve Çevre Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ile sınırı /ölçüsü belirtilen her türlü faaliyetin başvuru ,değerlendirme ve izleme sürecinde bir taraftan kamu idaresinin bir diğer taraftan da yatırımcı ve vatandaşların görevlendirildiği yasal prosedürün adı Çevresel Etki Değerlendirme süreci olarak tanımlanılabilmektedir.

10.07.2023 İzmir
Doç.Dr.Kadir Agah ADAK Anısına