Ön inceleme ve delil bildirme hataları

Haziran 2013’de boşanma davası açtık. Dava dilekçesi ve tensip tutanağı davalıya tebliğ edildi. Tensip tutanağında davalının cevap dilekçesi sunması ve delillerini bildirmesi için iki hafta kesin süre verilmesine karar verildiği ihtar ile birlikte yer alıyordu. Biz tensip tutanağının tarafımıza tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde delil listemizi ibraz ettik. Ancak davalı cevap dilekçesi sunmadı ve delil listesi ibraz etmedi.

Dava dilekçesi ve tensip zaptını içeren tebligat davalıya 02.07.2013 tarihinde tebliğ edilmiş olmasına rağmen davalı 05.12.2013 tarihinde muhabere ile cevap dilekçesi sunmuş. Havalesi yapılarak dosyaya konulmuş. Cevap dilekçesi tarafıma 12.12.2013 tarihindeki ön inceleme duruşmasında elden tebliğ edildi. Bu tarihteki ön inceleme duruşmasına davalı katılmadı. Dilekçeye baktığımda herhangi bir delil içermediğini gördüm. DAVALI TANIK BİLDİRMEMİŞ İDİ. Zaten cevap dilekçesi de kesin süreden çok sonra verilmiş idi.

İlk celse sonunda hakim tahkikat aşamasına geçilmesine karar verdikten sonra şu şekilde bir ara karar kurdu:

“ HMK nun 140/5 maddesi uyarınca davacı vekiline dilekçesinde belirttikleri ancak henüz sunmadıkları belgeleri varsa mahkemeye sunmaları ve bunlarla ilgili gerekli açıklamaları yapmaları için iki haftalık kesin süre verilmesine ve davalıya çıkarılacak tahkikat duruşma gününü bildirir davetiyeye de bu hususu ihtar eder açıklama yazılmasına, bu hususların verilen kesin süre içinde tam olarak yerine getirilmemesi halinde o delile tarafın dayanmaktan vazgeçmiş sayılacağının ve dosyadaki delillerle göre karar verileceğinin ihtarına (ihtar yapıldı)”

Bu arar karar gereği çıkarılan davetiye davalıya 26.12.2013 tarihinde tebliğ edildi. Ancak davalı yine herhangi bir delil listesi, beyan dilekçesi, tanık listesi vb. sunmadı.

Davalı 27.02.2014 tarihli 2.celseye geldi. Bu celsede bizim tanıklarımız dinlendi. Hakim davalıya “sen neden tanık bildirmedin” dedi. O da “getirmek istemedim “ dedi. Hakim “sen de tanık bildir de dinleyelim” dedi. Ancak bunların hiç birini duruşma tutanağına geçmedi.

3.celseye davalı yine geldi. Hakim “neden tanık getirmedin” diye sordu. Davalı da “eşimle karşı karşıya gelsinler istemedim” dedi. Davalının getirmek istediği fakat getirmediği tanık davalının birlikte yaşadığı hatta müvekkilimin iddiasına göre iki, davalının iddiasına göre ise bir çocuğu olduğu bayanmış. Bu arada davalının tanık listesi ibraz etmeğini tekrar hatırlatıyorum. Hakim davalıya bir güzel neler yapacağını anlattı. Kaleme gitmesini, masraf yatırmasını, tanığın asıl mahkemeye gelmesine gerek olmadığını, talimatla dinlenebileceğini, ne kadar masrafı nereye nasıl yatıracağını açıkladı. Davalının beyanı olarak da “Tanık dinletmek istiyorum” diye yazdırdı. Ben de söz alarak bu durumun 140/5 uyarınca reddi gerekir dedim. Zapta geçirttim. Hakim ara kararında -ki tekrar söylüyorum bu ara karar 3.celsede verildi- şöyle yazdırdı;

“H.M.K m. 324/1 gereğince 100,00.-TL delil avansının davacı tarafından yatırılması için iki haftalık kesin süre verilmesine, delil avansının bu süre zarfında yatırılmaması halinde H.M.K. m. 324/2 gereğince davanın talep olunan delilin ikamesinden vazgeçilmiş sayılacağının ihtarına(ihtar yapıldı kesin sürenin sonuçları anlatıldı.) HMK nun 240/2 maddesi gereğince taraflara tanık dinletmek istediği vakıayı ve dinletmek istedikleri tanıkların ad ve soyadı ile tebliğe elverişli adreslerini içeren listeyi mahkemeye sunmaları üzere İKİ HAFTALIK KESİN SÜRE VERİLMESİNE bu hususların verilen kesin süre içinde tam olarak yerine getirilmemesi halinde tanık deliline dayanmaktan vazgeçmiş sayılacaklarının ve dosyadaki delillere göre karar verileceğinin ihtarına(ihtarat yapıldı.)”

Hakimin bu delil avansının yatırılması için sehven davacıya yani tarafımıza ihtar yaptığını düşünerekten tabi ki de davalı tanık dinletsin diye böyle bir masrafı yatırmadım. Uyap’tan kontrol ettim, aynı gün davalı hakimin tarif ettiği gibi delil avansını yatırmış. Neresi olduğu önemli değil bir yer aile mahkemesine talimat yazılmış. Ben duruşmada bu hususun reddi gerekir dememe rağmen, hakim bu talebimle ilgili hiçbir karar vermeyerek duruşmayı bitirdi ve yeni gün verdi.

Bakalım daha neler olacak…

Sabırla okuduğunuz için teşekkür ederim sayın meslektaşlarım. Bir şey sormuyorum. Buradaki hatalar silsilesi ile ilgi yorumlarınızı bekliyorum…

Kanaatimce,olaydaki hukuki hata hakimin tanık dinlemesi değil, tanık bildirmesi için kesin süre vermesidir. Çünkü; taraflarca getirilme ilkesinin istisnaları, kamu düzenini ilgilendiren davalardır. Bu tür davalarda, kendiliğinden araştırma ilkesi uygulanır. Boşanma davaları, kamu düzeni ile ilgili davalar olmakla, bu tür davalarda resen araştırma ilkesi uygulanır. Bu bakımdan, bu tür davalarda iddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağından söz edilemez. Hatta, hakim ikrarla bile bağlı değildir.
Kamu düzeni nedeniyle kabul edilmiş olan resen araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda hakim aktif rol üstlenir; uyuşmazlığın aydınlanması ve maddi gerçeğe uygun bir karar verilmesi için hakim, tarafların ileri sürmedikleri vakıaları kendiliğinden araştırmak, davanın kanıtlanması için gerekli olan bütün delilleri de kendiliğinden toplamak durumundadır(Kuru/Arslan/Yılmaz s.403) İşte böyle bir görevle yükümlü olan hakimin, delil ibraz ve ikamesi için kesin süre kurumuna başvurması olanaklı değildir. Bu nedenle, resen araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda kesin süre hükümleri uygulanmaz. Uygulansa dahi sonuç doğurmaz. Yargıtay'ın yerleşik içtihatları da bu doğrultudadır.(YHKG, 15.05.1974, 2-605/528)