Şirketlerde nevi değişimi

....İl Özel İdaresi Hukuk Müşavirliği tarafından, şirketin nevi değişikliği ile şirketin ortaklık yapısı değiştiğinden, , 2886 sayılı sayılı İhale Kanununun 62 maddesi gereğince sözleşme imzalanan şirket ile nevi değişiminden sonraki tüzel kişilik aynı hükmü şahıs sayılamayacağından ve kiralananı aynı kişiler kullanmış sayılamayacağından kira sözleşmesi feshedilmiştir.
Yukarıda yazdığım huusus, Ltd.Şti. den A.Ş. ye dönüşen bir şirkette, "kiralanan bizzat imzalayan kişi tarafından kullanılır , nevi değişimi ile A.Ş. ye dönüşen şirket başka şirkettir " , fesih gerekçesidir.Feshedilen kira sözleşmesi ve buna bağlı ruhsat iptaline maruz kalan bir firma, kira sözleşmesi feshinin iptali için dava açmıştır. Üzücü olan, nevi değişimi ile A.Ş. olan şirketin, TTK md. 152 ve TTK md 137 hükmüne rağmen bu şekilde hukuki mütalaa verilmesidir.Nevi değişimine ve tüzel kişilerin ortaklardan ve organlardan bağımsız olduğu, tüzel kişiliklerin organları kanalıyla temsil ediildikleri, organ ve/ya ortak değişiminin, nevi değişiminin tüzel kişiliğin varlığını değiştirmediğine ilişkin , YARGITAY ve DANIŞTAY KARARLARI aramaktayım. Bunun yanısıra, bu konudaki düşünceleri almak istiyorum.

Şirketin nevi değiştirmesi durumunda külli halefiyet gereğince haklar ve borçlar değişen şirkete geçer (ttk. m. 152 c. son). Nevi değiştirme kesinlikle değişiklikten önce, şirketin taraf olduğu sözleşmelerin sona ermesine sebep olmaz.

Danıştay 7. Dairesi, 29.09.1999 T, 1999/309 E, 1999/3119

"Kanunda belirtilen "nev'i değiştirme" hali en geniş anlamı ile
bir işletmenin bir hukuki şekilden diğer bir hukuki şekle çevrilmesi,
yani hukuki ve ekonomik devamlılığını sürdürerek başka bir ticaret
şirketi olarak, başka ve o ortaklık tipine uygun statü ve unvanla or-
taya çıkmasıdır. Yani bir şirketin nev'ini değiştirmesi, hukuki şekli-
ni değiştirmesi demektir.
Nev'i değiştirme, şirketin yalnız dış şeklinde ve iç yapısında
bir değişiklik meydana getirir; hükmi şahıs sıfatıyla bünyesinde bir
değişiklik meydana getirmez. Örneğin dış ilişkilerde limited şirket
anonim şirket vasfını alır, iç ilişkilerde ortaklık mevkileri şirketin
bu son vasfına göre değişir, idare hakları yönetim kuruluna geçer; de-
netim hakkı hususi bir organ tarafından kullanılır. Bu sebeplerle,
şirket hükmi şahsiyeti eskisi gibi aynen devam etmek şartıyla, şirke-
tin kalıp değiştirmesi söz konusudur. Nev'i değiştirmede eski şirketin
feshi ile bir yenisinin kurulması durumu mevcut değildir. Eski şirket
yeni şekilde devam eder ve sadece statü değişikliği yapılır. Şirketin
aktifinde kayıtlı taşınmazlarla ilgili olarak tapu kaydında unvan de-
ğişikliği yapılması da, bu hukuki durumun etkiyecek nitelikte değil-
dir.
Olayda, davacı şirketin, ... gün ve ... sayılı Türkiye Ticaret
Sicili Gazetesi'de yayımlanan ana sözleşmesinden, Ankara Ticaret Sici-
li'nde kayıtlı ... Sürücüler Dil Eğitim ve Danışmanlık Limited Şirke-
ti'nin nev'inin Türk Ticaret Kanununun 152'nci maddesi uyarınca anonim
şirkete dönüştürülmesine ve anonim şirket olarak faaliyetine devam et-
mesine, şirket ortaklarınca karar verildiği; bütün aktif-pasif ve hu-
kuki vecibeleriyle anılan Kanun maddesi uyarınca nev'i değişikliği su-
retiyle mezkur limited şirketin devamının teşkil etmek ve hükmü şahsi-
yetini de devam ettirmek üzere bir anonim şirket kurulduğu anlaşılmak-
tadır.
Anonim şirket ana sözleşmesinin "Sermaye ve hisseler" başlığın-
daki 7'nci maddesinde, ... lira olan sermayenin tümünün ayni olarak
karşılandığı; ayni sermayenin Ticaret Kanununun 152'nci maddesine göre
nev'i değiştiren limited şirketin öz varlığı (ödenmiş sermaye) olup,
bu öz varlığın Ankara Asliye İkinci Ticaret Mahkemesinin ... gün ve
...; sayılı kararı ve ... tarihli bilirkişi raporu ile tespit edildi-
ği; sahip olduğu belirtilmiştir.
Görüldüğü; üzere limited şirketin öz varlığının davacı anonim
şirkete intikali söz konusu değildir. Sadece öz varlığın sahibinin hu-
kuki şekli değiştirilmiş, yani mal varlığına hukuki anlamda anonim
şirket unvanı giydirilmiştir.
Bu durumda, limited şirketin anonim şirkete dönüştürülmesi, es-
ki şirketin feshi, yeni bir şirket kurulması olarak kabul edilemeyece-
ğinden ve şirket mal varlığının intikali de söz konusu olmadığından,
nev'i değişikliği suretiyle, öz sermayesinin sahibinin limited şirket
yerine anonim şirket olması nedeniyle, damga vergisi tahakkuk ettiril-
mesi yerinde bulunmamış, anonim şirkete dönüşme sırasında yeniden bir
kuruluş sözleşmesi düzenlendiğinden bahisle yapılan tahakkuk işleminin
iptali istemiyle açılan davayı reddeden mahkeme kararında isabet gö-
rülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kara-
rının bozulmasına karar verildi"


Yargıtay 4. Hukuk Dairesi - 16.04.1979 T, 1978/9965 E, 1979/5152 K (yeni kararlar da vardır kesin, karşıma ilk bu karar çıktı )

"TTK. ‘nun 152. maddesinin hükme bağladığı ( nev'i değiştirme) hali en geniş anlamı ile bir işletmenin bir hukuki biçimden diğer bir hukuki biçime çevrilmesi, yani hukuki ve ekonomik ( ayniyet ) ve ( devamlılığını ) sürdürerek başka bir ticaret şirketi olarak, başka ve ortaklık tipine uygun statü ve ünvanlar ortaya çıkması demektir. Nev'i değiştirme, şirketin yalnız dış şeklinde ve iç bünyesinde bir değişiklik husule getirir; tüzel kişilik sıfatı ile ( TTK. m. 137 ) bünyesi üzerinde müessir olmaz. Örneğin; olayımızda olduğu gibi, dış ilişkide kollektif şirket, anonim şirket vasfını alır, iç ilişkide ortaklık durumları bu son vasfına göre değişir, idare hakları idare meclisine ( TTK. m. 317 ) geçer, murakabe hakkı özel bir organ tarafından kullanılır ( TTK. m. 347, 353, 354 ) ve fakat hak ve borçların hâmili aynı tüzel kişiliktir; bunlar muhteva itibariyle değişse dahi, tüzel kişilik ayniyetini olduğu gibi muhafaza eder. O halde, özetlenecek olursa; nev'i değiştirme hali, şirketin hak ve borçlarında bir değişiklik husule getirmez; alacaklı ve borçlu olarak yine aynı tüzel kişilik ortada kalır, hak ve borçların hamili değişmiş olmadığı için, esasen şirket mamelekinin devri veya nakli yahut intikali de söz konusu değildir."

Alıntı: Yazan Av.Nuray ....İl Özel İdaresi Hukuk Müşavirliği tarafından, şirketin nevi değişikliği ile şirketin ortaklık yapısı değiştiğinden, , 2886 sayılı sayılı İhale Kanununun 62 maddesi gereğince sözleşme imzalanan şirket ile nevi değişiminden sonraki tüzel kişilik aynı hükmü şahıs sayılamayacağından ve kiralananı aynı kişiler kullanmış sayılamayacağından kira sözleşmesi feshedilmiştir. Yukarıda yazdığım huusus, Ltd.Şti. den A.Ş. ye dönüşen bir şirkette, "kiralanan bizzat imzalayan kişi tarafından kullanılır , nevi değişimi ile A.Ş. ye dönüşen şirket başka şirkettir " , fesih gerekçesidir.Feshedilen kira sözleşmesi ve buna bağlı ruhsat iptaline maruz kalan bir firma, kira sözleşmesi feshinin iptali için dava açmıştır. Üzücü olan, nevi değişimi ile A.Ş. olan şirketin, TTK md. 152 ve TTK md 137 hükmüne rağmen bu şekilde hukuki mütalaa verilmesidir.Nevi değişimine ve tüzel kişilerin ortaklardan ve organlardan bağımsız olduğu, tüzel kişiliklerin organları kanalıyla temsil ediildikleri, organ ve/ya ortak değişiminin, nevi değişiminin tüzel kişiliğin varlığını değiştirmediğine ilişkin , YARGITAY ve DANIŞTAY KARARLARI aramaktayım. Bunun yanısıra, bu konudaki düşünceleri almak istiyorum.

Kira sözleşmesinde; "Kiracı şirketin ortaklık yapısı değiştirilemez. Ortaklık yapısı değiştiği takdirde bu durum akdin feshi nedenidir." şeklinde veya buna benzer bir hüküm yoksa Şirket Nevi değişikliği, kiracı sıfatıın değiştiği anlamında değerlendirilemez düşüncesindeyim.

Kira akdinde "Kiracı şirketin ortaklık yapısı değiştirilemez. Ortaklık yapısı değiştiği takdirde bu durum akdin feshi nedenidir." şeklinde hüküm varsa ve ortaklık yapısı değiştirilmiş ise; bu durum sözleşme serbestisi kapsamında değerlendirilip, akdin feshi nedeni olarak dikkate alınabilir kanaatindeyim.

T.C.
YARGITAY
6. Hukuk Dairesi
Esas: 1979/8304
Karar: 1979/9462
Tarih: 26.11.1979
ÖZET: Yeni nev’e çevrilen şirket eskisinin devamı olması itibariyle onun halefidir. Bu sebeple yeni teşekkül eden şirketin fuzuli şagil sayılması kanunen mümkün bulunmamaktadır. Kira akdinin 2. maddesindeki hüküm kolektif şirketin feshi halini kapsamakta olup, nev’inin değiştirilmesi halini kapsamamaktadır. Bu sebeple akde muhalefet edildiği de kabul edilemez.
(6570 sayılı GMKHK. m. 12) (6762 sayılı TTK. m. 152)
KARAR METNİ:
Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan boşaltma davasına dair karar davalı tarafından süresi içerisinde temyiz edilmiş olmakla; dosyadaki tüm kağıtlar okunup, gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : Dava, akte muhalefet ve fuzuli işgal sebebiyle kiralanın boşaltılması isteminden ibarettir. Mahkemece verilen red kararı davaya bakılması gerekeceğinden bahisle bozulmuş ve bozmaya uyularak istek gibi karar verilmiş ve hüküm davalı (Yeniay Yapım Malzemeleri Ticaret ve A.Ş.) vekili tarafından temyiz olunmuştur.
Kiracı bulunan Yeniay Kollektif Şirketi’nin kiralananın, Yeniay Yapı Malzemeleri Ticaret ve Sanayi A.Ş.’ne devrettiği ve sözleşme hükümlerine göre devre imkan olmadığı ileri sürülerek akte muhalefet ve fuzuli işgal nedeniyle her iki şirketin kiralanandan çıkarılması istenmiştir. Dosya münderecatına göre kollektif şirket nev’i değiştirilmek suretiyle anonim şirketine tahvil edilmiştir. Her iki şirketin ortaklarının aynı olduğunda taraflar birleşmişlerdir. Ticaret Yasasının 152. maddesi uyarınca yeni nev’e çevrilen şirket eskisinin devamı olması itibariyle onun halefidir. Bu sebeple yeni teşekkül eden şirketin fuzuli şagil sayılması kanunen mümkün bulunmamaktadır. Kira akdinin 2. maddesindeki hüküm kolektif şirketin feshi halini kapsamakta olup, nev’inin değiştirilmesi halini kapsamamaktadır. Bu sebeple ikinci maddenin ihlal edilmesiyle akde muhalefet edildiği de kabul edilemez. Bunlardan zuhul ile yazılı biçimde kiralananın boşaltılmasına karar verilmesi, usul ve yasaya aykırıdır.
Sonuç: Hükmün açıklanan sebeple BOZULMASINA, 26/11/1979 gününde oybirliğiyle karar verildi.
Kaynak: Corpus
[Copyright © Ced Dağıtım Medya Yazılım - Corpus Mevzuat ve İçtihat Programı]

T.C.
YARGITAY
13. Hukuk Dairesi
Esas: 2008/56
Karar: 2008/6260
Tarih: 07.05.2008
ÖZET: Şirket hisselerinin devri veya şirketlerin birleşmesi halinde, önceki şirketin aktif ve pasifleri tümü ile yeni şirkete geçer. Kayden iki ayrı tüzel kişiliğin olması fiili birleşme karşısında bir şey ifade etmez. Ticari işletmelerde devamlılık esas olduğundan, sonraki öncekinin devamı niteliğindedir. Külli halefiyet gereği sonradan ticari işletmeyi devralan şirket, daha önceki şirketin borçlarından sorumludur.
(6762 sayılı TTK. m. 146, 151, 152) (818 sayılı BK. m. 179)
KARAR METNİ:
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı sebeplerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içerisinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
Davacı, eşi Sacide'nin 20.07.1998 gününde Özel Batman Ş... Hastanesinde doğum yaptığını, bir süre sonra rahatsızlanarak 02.08.1998 gününde öldüğünü, ölüm olayı ile ilgili olarak (Batman Birinci Asliye Hukuk Mahkemesi)'ne 2005/1331 esaslı, doktor kusuruyla ilgili olarak davalı doktor Ayten ve Özel Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş. (Özel Batman Ş... Hastanesi) aleyhine açtığı tazminat davasının kısmen kabul edildiğini, mahkeme ilamının Yargıtay denetiminden geçerek 28.02.2007 gününde kesinleştiğini, ilamın icrası için başlattığı icra takibinde davalı borçlu Özel Batman Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin (Özel Batman Ş... Hastanesi) adresine 29.05.2006 gününde hacze gidildiğini, hastane yetkililerinin gösterdiği vergi levhasında Özel Batman Ş... Hastanesi'nde faaliyet gösteren şirketin davalı S... Sağlık Hizmetleri A.Ş. olduğu, Özel Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin faaliyette bulunmadığı bildirilerek haciz işleminin yapılamadığını, oysa ki ilam borcundan S... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin sorumlu olması gerektiğini, Özel Batman Ş... Hastanesi'nin 25.10.1996 gününde kurulduğunu, Ticaret Sicilinde Özel Batman Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş. unvanı ile kaydının 08.11.1996 gününde yapıldığını, bu kez tabela ismi ve faaliyet adresi aynı kalmak kaydıyla 03.03.1998 gününde S... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin kurulduğunu, kurucu ortaklarının Özel Batman Ş... Sağlık A.Ş., B... Sağlık Tes. ve Tic. A.Ş.,... vb şirketler olup, Özel Batman Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin faaliyet adresinde aynı isimle çalışmaya başladığını, S... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin kurucu ortaklarından olan ve en büyük hisse sahibi şirketin de Özel Batman Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş. olduğunu, ilama dayalı alacağının Batman İcra Müdürlüğü'nün 2005/1257 takip dosyasında takibi devam ederken bu kez Batman İkinci Noterliği'nce 28.09.2005 gününde S... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'deki beş kurucu şirket hisselerini özel şahıslara devrettiğini, bu hisse devirlerinin tamamen icra takibine konu edilen borçtan kurtulma amacıyla yapıldığını, hisse devirlerinin yapıldığı şahısların aynı zamanda kurucu şirketlerin ortakları olduklarını, işlemin muvazaalı olduğunu, kurucu ortakların tamamen Özel Batman Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin kurucu ortakları olduğunu ileri sürerek, davalı S... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin de Batman Birinci Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2005/1331 esas, 2006/189 s. ilam borcundan müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunun kabulüne karar verilmesini istemiştir.
Davalı, Özel Batman Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin, ticaret sicilinde kayıtlı olup halen varlığını koruyan aktif ve faal bir şirket olup tamamen farklı bir şirket olduğunu, her iki şirketin ortaklarının ve yetkililerinin bir dönem aynı olmasının sorumluluk doğurmayacağını, hisse devrinden sonra bu şirketle bir ilgilerinin kalmadığını, savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, ilam borçlusu Özel Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'nin faaliyetine devam ettiği, ortaklık payı olarak S... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'den hisse satın aldığı, birleşme ve devir işleminin olmadığı, aynı hastanede faaliyet göstermelerinin borçlu şirketin hak ve yükümlülüklerinin S... Sağlık Hizmetleri A.Ş.'ye geçtiğini göstermeyeceği gerekçeleri ile davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı, Batman Birinci Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2005/1331 esas, 2006/189 s. ilam alacağının takibi için Özel Ş... Sağlık Hizmetleri A.Ş. aleyhine icra takibi başlattığını, 29.05.2006 günlü haciz aşamasında hastane bünyesinde faaliyet gösteren şirketin davalı S... Sağlık Hizmetleri A.Ş. olması sebebiyle takibinin sonuçsuz kaldığını, takip borçlusu şirket ile davalı şirketin aynı şirketler olduğunu, borçtan kurtulmak amacıyla muvazaalı kurulup hisse devirlerinin gerçekleştiğini ileri sürerek ilam borcundan davalı şirketin de sorumlu olması yönünde karar verilmesi için eldeki davayı açmıştır. İlam borçlusu şirket ile davalı şirketin faaliyet adresleri Ş... Hastanesi olduğunda bir ihtilaf yoktur. Ş... Hastanesi 1996 gününde hizmet vermeye başlamış, ilam borçlusu şirketin 1996 yılında, davalı şirketin ise 03.03.1998 yılında kurulduğu, kurucu ortaklarının ilam borçlusu şirketin kurucu ortakları olduğu, bilahare davalı şirketin kurucu şirketleri hisselerini özel şahıslara devrettiği dosya kapsamından anlaşılmaktadır. TTK. 146-151 maddelerinde, şirket hisselerinin devri veya şirketlerin birleşmesi durumlarında önceki şirketin aktif ve pasifleri ile tümünün yeni şirkete geçeceği hükümü düzenlenmiştir. Dava konusu olayda davalı şirketle ilam borçlusu şirketin davacının alacağını almasını engelleme amacıyla fikir ve işbirliği içerisinde olduğu anlaşılmaktadır. Her ne kadar kayden iki ayrı tüzel kişilik devam ediyor görünse de, bu durum fiili birleşme karşısında anlam ifade etmez. Faaliyet adresleri aynı olan şirketler iki ayrı hastanede değil, tek bir hastanede ticari işletmelerini sürdürmektedirler. Ticari işletmelerde devamlılık esas olduğundan, sonraki öncekinin devamı niteliğindedir. İlam borçlusunun borçlarından da TTK. 146-152 maddeleri, BK. 179 ve devamı maddeleri gereğince külli halefiyet kuralları gereğince davalı şirket sorumdur. Dosya kapsamından, davalı şirketin sırf davacının elde ettiği ilamın infazını engellemeye yönelik olarak ticari işletmeyi mevcut ticari unvanı altında sürdürdüğü de anlaşılmaktadır. Böyle olunca mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken reddine karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirir.
SONUÇ : Yukarda açıklanan sebeplerle temyiz edilen kararın davacı yararına (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istem halinde iadesine, 07.05.2008 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Kaynak: YKD Kasım-2008 Sf : 2180
[Copyright © Ced Dağıtım Medya Yazılım - Corpus Mevzuat ve İçtihat Programı]